ÂŞIK PAŞA VE ÇAĞDAŞLARININ TÜRK DİLİNE HİZMETLERİ

Bir dilin zaman içerisindeki gelişiminden söz ederken, dilin yapısal niteliklerini kavramak amacıyla 0 dildeki kimi özel dönemleri belirlemek ve bunlar üzerinde çalışma yapmak gerekir. Bu tür bir çaba, Türkçe ve Türkçe’nin kimi önemli dönemleri için de sarfedilebilir. Bilindiği üzere 11. asrın başlarından itibaren bölgeye yerleşmeye başlayan Anadolu’nun yeni Türk sakinleri, bu önemli bölgenin siyasi, iktisadi, toplumsal ve kültürel manzarasını şekillendirmiştir. Fakat bu dönüşüm yalnızca, Küçük Asya’nın yerleşik halklarını etkilemekle kalmamıştır. Bu kitlesel göç ve yerleşim aynı zamanda bu yeni grupların yapısında da kayda değer sonuçlar doğurmuştur Bu makale, bu dönemin başlarında Türkçe’nin dil süreçleri ve bu dönüşüm döneminin önde gelen temsilcilerini ele almaktadır. Türkiye Türkçesi'ne bugüne kadar kaynaklık teşkil edecek olan Oğuzca’nın daha derinlikli bir dil hâline gelmesinde katkıda bulunan Aşık Paşa, Yunus Emre, Gülşehrî, Hoca Mesud, Şeyhoğlu Mustafa, Devletoğlu Yusuf bu dönemin en parlak isimleridir. Bu yazı, bu dönemi sözü edilen şairlerden seçilmiş parçalarla ele almaktadır

Anahtar Kelimeler:

Türkçe, Oğuz Lehçesi, Aşık Paşa, Yunus

PDF

___

AKÜN, Ömer Faruk, “Şeyhoğlu Sadrüddin Mustafa”, İA, l 1,481-485.
AKÜN, Ömer Faruk, Türk Dili Karşısında Türk Mı'ı'ııevveri, İstanbul 1983.
Aşık Çelebi, Meşâirii ’ş—şııarâ (nşr. Meredith—Owens), London 1971.
AYAN, Hüseyin, Şeyhoğlu Mustafa Humid/Mme (Hurşid ı'ı' Fem/wild), İnceleme, Metin, Sözlük, Konu Dizini, Erzurum 1979.
BJÖRKMAN, Walther, “Die Altosmanische Literature”, Plıilologiae Turcicae Fııııdaınenra, Wiesbaden 1965, 11, 414.
CUNBUR, Müjgan, “Gülşehrî ve Kaygusuz Abdal’ın Şiirlerini Kapsayan XV. Yüzyıldan Kalan Bir Mecmua”, X. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler—1963, Ankara 1964, s. 23—30.
CUNBUR, Müjgan, Gı'ı'lşelırî ve Maııkuııayr'ı (doktora tezi). Ankara 1952.
ÇELEBİOĞLU, Amil, “Balıkesirli Devletoğlu Yusuf’un Fıkhî Bir Mesnevisi", Mehmet Kapları İçin, Ankara 1988, s. 43—57.
GÖLPINARLI, Abdulbaki, Yunus Emre ve Tasavvuf, İstanbul 1961.
Gülşehrî, Maııtıkıınayr (nşr. Agâh Sırrı Levend), Tıpkıbasını, Ankara 1957.
JEMMA, E. “11 Fakmâme Libro Della Poverta di Aşıq Paşa”, EsıcıtıoiDalla Rivista Deglui Sıudı' Orı'eıııali, XXIX (Roma 1954), s. 219— 245;
Kilisli Muallim Rifat, Ferhengııâme—i Sadi Tercümesi, İstanbul 1340-1342.
KOCATÜRK, Sadettin, Gülşehrî ve Felekııâme, Ankara 1982.
“ Vikaye Tercümesi, Topkapı Sarayı Müzesi Ktp., Yeni Yazmalar, nr. 254, vr. 2b—4b
Aşık Paşa ve Çadaşlannın Türk Diline Hizmetleri 103
KORKMAZ, Zeynep, “Kabusnâme ve Marzubannâme Çevirileri Kimindir?”, TDAY-Belleten 1966, s. 267-275.
KORKMAZ, Zeynep, Sadriia'din Şeyhoğlu, Marzubaıınânıe Tercümesi, İnceleme, Metin, Sözlük, Tıpkıbasun Ankara 1973.
KÖPRÜLÜ. Fuat “Türk Edebiyatının Ermeni Edebiyatı Üzerine Tesiri”, Edebiyat Fakültesi Mecmuası, 11/2 (1922). s. 1—30.
KÖPRÜLÜ, Fuat. Türk Dili ve Edebiyatı Hakkında Araştırıııalar, İstanbul I934.
LEVEND, Agâh Sırrı, “Aşık Paşa’nın Bilinmeyen İki Risalesi Daha: Hikâye ve Kimya Risalesi”, TDA Y— Belleten I954, s. 265—276.
LEVEND, Agâh Sırrı, “Aşık Paşanın Bilinmeyen İki Mesnevisi: Fakrnâme ve Vasi-ı Hâl”, TDAY—Belleten1953,s.205-253.
MORDTMANN ,J . H., Suheı'l und Nevbelıâr, Hannover 1925.
ÖZKAN, Mustafa Türk Dilinin Gelişme Alanlar: ve Eski Anadolu Türkçesi, İstanbul 2000.
SAYILI, Aydın, “ Gülşehrî’nin Leylek ile Bülbülün Hikâyesi Adlı Manzumesi”, Necati Lugal Armağanı, Ankara 1968. s. 541. "
ŞEYHOĞLU Mustafa, Hurşid—name (haz. Hüseyin Ayan), Erzurum 1979.
ŞEYHOĞLU Mustafa, Kenzı'i ’l—kı'iberâ ve Melıekkii ’l—ulenıâ (haz. Kemal Yavuz), Ankara 1991.
TAESCHNER, Franz, Ein Mesnevi Giilsclıelıris auf Aclıi Evran (Keı'ânıât-ı Ahi Evran, tâbe serâlıu), Hamburg 1930;
TAESCHNER, Franz, Giilsclıelıris Mesnevi atıf Aclıi Evran den Heiligen von Kırsclıeht'r und Patron der Türkischen Ziinfte, Wiesbaden 1955.
TAESCHNER, Franz, “Zwei Gazels von Gülşehri”, Fuat Köprülü Armağanı, İstanbul 1953, s. 479—486.
TARIM, Cevat Hakkı, Kırşehir Tarih ve Coğrafya Lugatı, Kırşehir 1940.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Anadolu Beylikleri, Ankara 1984.
Vikaye Tercümesi, Topkapı Sarayı Müzesi Ktp., Yeni Yazmalar, nr. 254, vr. 2b—4b
YAVUZ, Kemal, Aşık Paşa, Garibnâme, I/I—2 — 11/1—2, Ankara 2000/. "
YAVUZ, Kemal, Seyitoğlu. Kenzı'i’l—kı'iberâ ve Melıekkı'i’l—nlemâ, İnceleıne—Metin- İndeks, Ankara 199 1.