İç Anadolu Bölgesinde sıcaklık ve yağışların trend analizi
Zamansal ve mekânsal ölçekte sürekli değişen iklim, dinamik bir süreçtir. Yerküre ’nin varoluşundan günümüze kadar geçen süre zarfında iklimde birçok defa değişim meydana gelmiştir. Ancak 19. yüzyılda başlayan yoğun sanayileşme hareketleri ile birlikte doğal iklim değişimi süreci üzerinde insan etkili olmaya başlamıştır. Küresel olarak sıcaklığın artışı ve yağış paterninin değişimi şeklinde ifade edilen iklim değişikliği tezi dünyada birçok çevre tarafından kabul edilmekte ve sonuçları itibariyle İnsanoğlunun günümüzde karşı karşıya kaldığı en ciddi problemler arasında gösterilmektedir. İç Anadolu Bölgesi de konumu gereği iklim değişiminin görülebileceği hassas bir konumda bulunmaktadır. Bu çalışmada, İç Anadolu Bölgesinde yer alan meteoroloji istasyonları için yıllık, mevsimlik ve aylık ortalama ve ekstrem sıcaklık trendleri ile yağışlar incelenmiştir. Parametrik olmayan (mann-kendal, sens’s slope), lineer regresyon gibi teknikler kullanılarak sıcaklık eğilimleri analiz edilmiştir. Sonuçlar, maksimum ve minimum sıcaklık trendlerinde çalışma alanı genelinde istatistiksel olarak anlamlı artışların olduğunu, ortalama sıcaklıklarda ise Ürgüp istasyonu hariç diğer tüm istasyonlarda %95 güven aralığında artışlar olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Sıcaklık, Yağış, Mann-Kendall, Trend, İç Anadolu.
Trend analyses of temperature and precipitations in Central Anatolia
Climate continuously changing place on temporal and spatial scale is a dynamical process. Change in climate has occurred for many times during the period from the Earth’s existence until today. However, with intense industrialization movements which started in 19th century, human began to be influence on natural climate change process. Theory of climate change, which is expressed as increasing of temperature and changing of precipitation pattern globally, is accepted by many environments in the world and shown as one of the most serious problems with which human being has faced at the present time by its results. Also Central Anatolia is in a sensitive position where climate change may be seen by its location. In this study, we investigated mean extreme annual, seasonal and monthly temperature trends and precipitations for weather stations in Central Anatolia. We analyzed temperature trends by using techniques such as non-parametric tests (mann-kendal, sen’s slope), linear regression etc. Results show that there are significant increases statistically in maximum and minimum temperature trends throughout the study area, and that there are increases at 95% confidence interval in mean temperatures in other stations except for Ürgüp station. Keywords: Temperature, Precipitation, Mann-Kendall, Trend, Central Anatolia.
___
- Atalay, İ., Mortan, K. (2007) “Türkiye Bölgesel Coğrafyası” İnkılap Kitabevi, İstanbul.
- Altın,B.R., Barak, B. (2012). “Seyhan Havzasında 1970‐2009 Yılları Arasında Yağış ve Hava Sıcaklığı Değerlerindeki Değişimler ve Eğilimler.” Türk Coğrafya Dergisi 58:21‐ 34.
- Altın, B.R., Barak, B., Altın, B.N. (2012). “Change in Precipitation and Temperature Amounts over Three Decades in Central Anatolia, Turkey.” Atmospheric and Climate Sciences, 2:107‐125.
- Cosun, F., Karabulut, M., (2009). “Kahramanmaraş'ta Ortalama, minimum ve Maksimum Sıcaklıkların Trend Analizi.” Türk Coğrafya Dergisi 53:41‐50.
- Çiçek, İ., Doğan U. (2005) “Ankara’da Şehir Isı Adasının İncelenmesi.” Coğrafi Bilimler Dergisi, 3 (1): 57‐72.
- Danneberg J. (2012). “Changes in runoff time series in Thuringia, Germany – Mann‐Kendall trend test and extreme value analysis” Adv. Geosci., 31, 49–56.
- Demir, İ., Kılıç, G., Coşkun, M., Sümer, U.M. (2008). “Türkiye’de maksimum, minimum ve ortalama hava sıcaklıkları ile yağış dizilerinde gözlenen değişiklikler ve eğilimler.” TMMOB İklim Değişimi Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 69‐84. TMMOB adına TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası, 13‐14 Mart 2008, Ankara.
- Deng, H., Chen, Y., Shi, X., Li, W., Wang, H., Zhang, S., Fang G. (2014) “Dynamics of temperature and precipitation extremes and their spatial variation in the arid region of northwest China” Atmospheric Research 138,346– 355.
- Deniz, Z.A. (2013). “Türkiye’de Yaz Mevsimindeki Sıcak Günler ve Sıcak Günlerin Eğilimleri (1970‐2006).” Türk Coğrafya Dergisi 61: 1‐10.
- Gönençgil, B., İçel, G. (2010). “Türkiye’nin Doğu Akdeniz Kıyılarında Yıllık Toplam Yağışlarda Görülen Değişimler (1975‐2006).” Türk Coğrafya Dergisi 55: 1‐12.
- Kalaycı, S., Kahya, E. (1998). “Susurluk Havzası Nehirlerinde Su Kalitesi Trendlerinin Belirlenmesi”. Turkish. Journal of Engineering and Environmental Science 22:503‐514.
- Karabulut, M., Gürbüz, M., Korkmaz, H. (2008). “Precipitation and Temperature Trend Analyses in Samsun.” Journal of International Environmental Application and Science, 3(5):399‐408.
- Karabulut, M., Cosun, F. (2009). “Kahramanmaraş İlinde Yağışların Trend Analizi.” Coğrafi Bilimler Dergisi, 7 (1): 65‐83.
- Karabulut, M. (2010). “Kayseri’de Yağış ve Sıcaklıkların Trend Analizleri.” KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi. S. 8 (1):79‐89.
- Karabulut, M. (2011). “Doğu Akdeniz’de Ekstrem Maksimum ve Minimum Sıcaklıkların Trend Analizi.” KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, Özel Sayı:37‐44.
- Kum, G., Çelik, M. A., (2014). “Impact of Global Climate Change on the Mediterranean Region: Adana as a Case Study.” Procedia Social and Behavioral Sciences 120:600‐608.
- Lacressonniére, G., Peuchc, V.‐H., Vautard, R., Arteta, J., Déqué, M., Joly, M.,. Josse, B., Marécal, V., Saint‐ Martin, D. (2014). “European Air Quality in the 2030s and 2050s: Impacts of Global and Regional Emission Trends and of Climate Change.” Atmospheric Environment 92:348‐358.
- Minga, T., Richter, R., Liua, W., Caillol, S. (2014). “Fighting Global Warming by Climate Engineering: Is the Earth Radiation Management and the Solar Radiation Management any Option for fighting Climate Change ”Renewable and Sustainable Energy Reviews 31:792– 834.
- Novotny, E.V., Heinz G. S. (2007).”Stream Flow in Minnesota: Indicator of Climate Change” Journal of Hydrology ,334, 319– 333
- Şahinler, S. (2000). “En Küçük Kareler Yöntemi ile Doğrusal Regresyon Modeli Oluşturmanın Temel Prensipleri.” M.K.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 5:57‐73.
- Türkeş, M. (1996). “Spatial and Temporal Analysis of Annual Rainfall Variations in Turkey.” International Journal of Climatology 16:1057‐1076.
- Türkeş, M. (1999). “Vulnerability of Turkey to Desertification with Respect to Precipitation and Aridity Conditions.” Turkish Journal of Engineering and Environmental Science 23:363‐380.
- Türkeş, M., Sümer, U. M. ve Çetiner, G. (2000). “Küresel iklim değişikliği ve olası etkileri.” Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları (13 Nisan 2000, İstanbul Sanayi Odası): 7‐24, ÇKÖK Gn. Md., Ankara.
- Türkeş, M., Sümer, U., Demir, İ. (2002). “Türkiye’nin Günlük Ortalama Maksimum ve Minimum Hava Sıcaklıkları İle Sıcaklık Genişliğindeki Eğilimler ve Değişiklikler.” Klimatoloji Çalıştayı (11‐13 Nisan), İzmir, 89‐106.
- Türkeş, M. (2005). “Orta Kızılırmak Bölümü Güney Kesiminin (Kapadokya yöresi) İklimi ve Çölleşmeden Etkilenebilirliği.” Ege Coğrafya Dergisi, 14,73‐97.
- Türkeş, M., Koç, T., Sarış, F.(2008). “Spatiotemporal Variability of Precipitation Total Series over Turkey.” International Journal of Climatology 29(8):1056‐1074.
- Türkeş, M. (2012). “Türkiye’de Gözlenen ve Öngörülen İklim Değişikliği, Kuraklık ve Çölleşme.” Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi 4(2): 1‐32.
- Yue, S., Pilon, P.(2012) “A Comparison of the Power of the t test, Mann‐Kendall and Bootstrap Tests for Trend Detection / Une Comparaison de la puissance des tests t de Student, de Mann‐Kendall et du bootstrap pour la détection de tendance” Hydrological Sciences, 49(1).
- Yürekli, K. (2015). ”Impact of Climate Variability on Precipitation in the Upper Euphrates–Tigris Rivers Basin of Southeast Turkey” Atmospheric Research 154,25–38.