Amaç: Besin maddelerinin emilimi esas olarak ince bağırsaklarda gerçekleşir. Kalın bağırsak mukozasından su ve elektrolitler emilir. Açlık sindirim sisteminde yapısal ve fonksiyonel değişiklikler oluşturmaktadır. Çalışmamızda kısa ve uzun süreli açlığın sıçan kolon mukozasında yol açtığı histolojik ve histokimyasal değişiklikleri incelemeyi amaçladık. Materyal ve Metod: Çalışmamızda 28 adet Wistar cinsi dişi sıçan kullanıldı. Açlık süresi boyunca deneklere sadece su verildi. Son doyurulmayı takip eden 1., 6., 12., 36. saatin ve 2. 4. 7. günlerin sonunda kolondan parçalar alındı. Bulgular: Birinci ve 6. saatte kolon mukozasında herhangi bir değişiklik izlenmedi. 12. saatte yüzey epitelinde yer yer dökülmeler saptandı. 36. saatte bu bulguya ilaveten lamina propriyada lenfosit infiltrasyonu ve damar dilatasyonu izlendi. 48. saatte yüzey epitelinde ve kripta epitelinde yassılaşma, kripta epitelinde bozulma ve lümeninde genişleme gözlendi. Kripta epitelinde çok miktarda apoptotik ve mitotik hücre hücre saptandı. Bu dönemde submukozada damar dilatasyonu mevcuttu. 4. günde 48. saatte izlenen değişiklikler artmıştı. Lieberkühn kriptalarının epitelinde bozulma ve submukozada ödem izlendi. 7. günde yüzey epitelinde ve Lieberkühn kriptalarının epitelinde dejenerasyon belirginleşmişti. Yer yer dejenere olan kriptalar zor tanındı. Apoptotik ve mitotik hücre sayısı artmıştı. Yüzeyde ve kripta lümeninde sekresyon ürününde ve goblet hücrelerinin sayısında belirgin azalma mevcuttu. Sonuç: Kısa ve uzun süreli açlığın kolon mukozasında açlık süresi ile orantılı olarak artan histolojik değişiklikler oluşturduğu sonucuna varıldı. Anahtar kelimeler: Açlık, Sıçan, Kolon, Histoloji, Histokimya

Purpose: Foods are absorbed mainly in the small intestine. Water and electrolytes are absorbed in the large intestine. Fasting is associated with structural and functional alterations in the gastrointestinal system. In the present study, we aimed to investigate the histological and histochemical alterations in the mucosa of rat colon induced by short and long term fasting. Materials and Methods: In the present study, twenty-eight female Wistar rats were used. During starvation, animals had free excess to water. Animals were fed for the last time and then at the end of the following 1st, 6th, 12th, and 36th hours and 2nd, 4th, 7th days, samples were obtained from colon. Results: There was no histological change in colonic mucosa at the end of 1st. and 6th. hours. At the end of 12th. hour, erosion of the surface epithelium was seen. At the end of 36th. hour, in addition to this finding, lymphocyte infiltration in the lamina propria and dilatation of blood vessels were observed. At the end of 48th. hour, flattening of the surface epithelium and that of Lieberkühn crypts, degeneration of the epithelium of the crypts and widening of their lumen were observed. There were many apoptotic and mitotic cells in the crypt epithelium. At this stage, dilatation of blood vessels was observed in the submucosa. At 4th day, these findings were more obvious. Degeneration of the epithelium of Lieberkuhn crypts and oedema in the submucosa were seen. At 7th. day, degeneration of the surface epithelium and that of Lieberkuhn crypts were prominent. Sometimes, it was difficult to recognise the crypts because of their degeneration. The number of apoptotic and mitotic cells was increased. Amount of the secretion on the surface and in the lumen of Lieberkuhn crypts and the number of goblet cells were clearly decreased. Conclusion: It is concluded that fasting causes important structural changes in the colonic mucosa and these alterations become more obvious as the duration of the starvation prolongs. Key words: Fasting, Rat, Colon, Histology, Histochemistry