IRAK VE BELH COĞRAFYA EKOLLERİ VE İLK TEMSİLCİLERİ: İBN HURDAZBİH, YA’KUBÎ VE İSTAHRÎ

Bu çalışmada Belh coğrafya ekolünün ilk ismi olan İstahrî’nin coğrafî metodolojisi tespite çalışılacak, aynı zamanda bu metodoloji, Irak’ta ortaya çıkan tasvirî coğrafya ekolünün iki ünlü ismi Ya’kubî ve İbn Hurdazbih’in metodolojileri ile karşılaştırılacaktır. Çalışma esnasında ortaya çıkacak tespitler, yazarların eserlerindeki bilgilerle karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Irak coğrafya ekolü, Belh coğrafya ekolü, Ya’kubî, İstahrî, İbn Hurdazbih

PDF

___

ABDULLAH, Abdulkadir Mahmud, Masâdıru Tarihu’l-Cezîreti’l-Arab, Riyad 1979
AĞARI, Murat, İslâm Coğrafyacılığı ve Müslüman Coğrafyacılar, İstanbul, Kitabevi yay. 2002
AHMED, S. Maqbul, “Coğrafya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1997, VIII, 51
ARENDONK, C. V., “İbn Hurdazbih”, Milli Eğitim Bakanlığı İslâm Ansiklopedisi (İA), Eskişehir 1997, V, II, 755
BROCKLELMANN, Carl, Tarihu’l-Edebi’l-Arabi, ter: Halim Neccar, Kahire 1977
ÇAMYAR, Selahattin, Yakubi ve Tarihçiliği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1998
GÜNALTAY, M. Şemsettin, İslâm Tarihinin Kaynakları, Tarih ve Müverrihler, haz: Y. Kanar, İstanbul 1991
HADJ-SADAK, M., “İbn Khurradadbih”, The Encyclopedia of İslâm(EI), New Edıtıon, Leiden 1954, III, 839
HAMİD, Abdurrahman, A’lamu’l-Cuğrafiyyin el-Arab(ve Muktefatu minAsarihim), Dımeşk 1995
HINZ, Walter, İslâm’da Ölçü Sistemleri, çev: A. Sevim, İstanbul 1990
HİTTİ, Philip, Siyasal ve Kültürel İslâm Tarihi, çev: S. Tuğ, İstanbul 1980
İbn Havkal, Ebi’l-Kasım, Kitabu Sureti’l-Arz, neşr: F. Sezgin, Leiden 1938(Frankfurt 1992)
İbn Hurdazbih, Kitabu’l-Memâlik ve’l-Mesâlik, tah: F. Sezgin, Leiden 1889 (Frankfurt 1992)
İbn Nedim, Kitab el-Fihrist fi Ahbari’l-Ulemai’l-Musannifin mine’l-Kudema ve’l-Muhaddisin ve Esmai’l-Kütübihim, neşr: R. Teceddüd, Tahran 1971
İbn Rüsteh, Kitabu’l-A’laku’n-Nefise, tas: Ebi Ali Ahmed b. Ömer, tah: F. Sezgin, Leiden 1891(Frankfurt 1992)
İbnü’l-Fakih, Ebi Bekr Ahmed b. Muhammed el-Hemedani, Muhtasar Kitabu’l-Buldan, neşr: M. J. de Goeje, Leiden 1885(Frankfurt 1992)
İstahrî, Ebi İshak İbrahim Muhammed el-Farisi el-Kerhi, Kitabu Memaliku’l- Mesalik(ve huve muavvelun ala Kitabu Suveru’l-Ekalim li’ş-Şeyh Ebi Zeyd Ahmed B. Sehl el-Belhî), tah: M. J. de Goeje, Leiden 1870(F. Sezgin, Frankfurt 1992)
Kudâme b. Cafer, Ebû Ferec, Kitabu'l-Harac, neşr: De Goeje, Beyrut, ts. (İbn Hurdazbih'in el-Mesâlik ve'l-Memâlik'inin hamişinde)
Mes’udî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, Mürûcu’z-Zeheb ve Me’âdinü’l- Cevher, tah: Kasım eş-Şemma’i er-Rufai, Beyrut 1989
Mes’udî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, et-Tenbih ve’l-İşraf, neşr: M.J. de Goeje, Beyrut 1981
MİQUEL, André, “İbn Hawqal”, EI, IV, 222
Katip Çelebi (Hacı Halife), Mustafa b. Abdullah, Keşfe’z-Zünun, MEB yay., İstanbul 1945
KRİCHOVSKY, İgnati Ulianovıch, Tarihu’l-Edebi’l-Coğrafi’l-Arabi, Arap. çev: Selahaddin Osman Haşim, Kahire 1963, I, 155
MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul 1995
ŞEŞEN, Ramazan, İslâm Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Ankara 1985
YA’KUBÎ, Ahmed b. Ebî Yakub İbn Vadıh el-Katib, Tarihu Yakubî, Beyrut 1992
__________________________, Kitabu’l-Buldan, Leiden, Brill, 2. bsk., 1892(İbn Rüsteh’in A’lâku’n-Nefîse’sinin ardında)
ZİRİKLİ, Hayrettin, Kamusu’l-A’lâm, Kahire 1954-59