BANDIRMALI ŞEYH YÛSUF NİZÂMEDDİN EFENDİ (ö. 1165/1752) ve MERSİYYE-İ ŞÂH-I ŞEHÎD-İ KERBELÂ’SI
Bu makalemizde Bandırmalı Yûsuf Nizâmeddin Efendi’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, tek eseri Mersiyye-i Şâh-ı Şehîd-i Kerbelâ yeni harflere bazı açıklamalarla aktarılmıştır. Şeyh Yûsuf Nizâmeddin Efendi, XVIII. asır sûfî şâirlerindendir. 1081/1671’de Bandırma’da doğmuştur. Babası, Celvetî şeyhlerinden Bandırma’lı Hâmid Efendi (ö. 1138/1726)’dir. Nizâmeddin Efendi, sülûkunu babasından ve Hüdâyî Âsitânesi Şeyhi Erzincanlı Mustafa Efendi’den (ö. 1122/1711) Celvetî usûlü üzere tamamlamıştır. Babasının ölümünden sonra irşad görevini üstlenen ve Üsküdar’ın sevilen, sayılan bir şeyhi olan Nizâmeddin Efendi’nin, bilinen tek eseri Mersiyye-i Şâh-ı Şehîd-i Kerbelâ’dır.
___
- ABDURRAHMAN NESİB, Mecmûa, Hacı Selimağa Ktp., Hüdâyî No: 1806.
- AKBAYAR, Nuri, “Kâzım Musa Paşa”, TDEA, V, 259.
- AYDINLI, Abdullah, “Bandırmalı Küçük Hâmid Efendi’nin (1111-1172/1699- 1758 veya 1759) Hayatı ve Eserleri”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 8, 2004, ss. 1-11.
- BANDIRMALIZÂDE Ahmed Münib Efendi, Mirâtu’t-Turuk, Cemal Efendi Matbaası, Dersaâdet 1306.
- BROWN, J. P., The Dervishes or Oriental Spirutualizm, Londra 1927.
- BURSALI, Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, I-III, İst. 1333.
- ÇEÇENER, Besim, “Üsküdar Mezarlıkları, Türbeleri ve Hazîreleri”, Türkiye Turing Otomobil Kurumu Belleteni, Sayı: 49/328, Eylül-Ekim 1975.
- ÇETİN, Atilla, “İstanbul’daki Tekke, Zâviye ve Hankâhlar Hakkında 1199 (1784) Tarihli Önemli Bir Vesika”, Vakıflar Dergisi, XIII, 1981, s. 588.
- FÂTİN DÂVÛD EFENDİ, Hâtimetü’l-Eş’âr, İst. 1271.
- FINDIKLILI İSMET EFENDİ, Tekmiletu’ş-Şakâik fi Hakk-ı Ehli’l-Hakâik, Nşr. Abdulkadir Özcan, İstanbul 1989.
- GALİTEKİN, A. Nezih-Yurdakul, İlhami, “İstanbul Türbeleri”, İstanbul Araştırmaları, Sayı: 2; Yaz 1997, No: 269.
- GÜNGÖR, Şeyma, “Maktel-i Hüseyin”, DİA, XXVII, 456-457.
- HÂŞİM BABA, Vâridât-ı Mensûre ve Dîvân, İSAM Ktp., No: 24.351 (Fotokopi Nüsha)
- HEYET, “Kâzım Paşa”, TA, XXI, 446.
- HÜSEYİN VASSAF, Sefîne-i Evliyâ, I-V, Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar No: 2305-2309.
- IŞIN, Ekrem, “Celvetîlik”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (DBİA), II, 396.
- -----------, “Hâşim Efendi Tekkesi”, Dünden Bügüne İstanbul Ansiklopedisi (DBİA), IV, 15-16.
- İNAL, İbnü’l-Emin M. Kemal, Son Asır Türk Şâirleri, İst. 1988.
- İSEN, Mustafa, “Mersiye”, TDEA, VI, 272-274.
- -----------, Acıyı Bal Eylemek, Türk Edebiyatında Mersiye, Ank. 1993.
- KARAHAN, Abdülkadir, “Maktel”, Meydan Larousse, VIII, 278.
- KOÇU, Reşat Ekrem, “Bandırmalı Tekkesi ve Câmii”, İstanbul Ansiklopedisi (İst.A), IV, 2102.
- KUT, Günay-Kut, Turgut. “İstanbul Tekkelerine Ait Bir Kaynak: Dergehnâme” Varia Turcica, IX, İst. 1987, (No: 2; 70), ss. 230-235.
- KÜÇÜK HÂMİD EFENDİ, Ukûdu’d-Durer, Nuriosmaniye Ktp., No: 624.
- MEHMED RAİF, Mir’ât-ı İstanbul, İst. 1314.
- MEHMET SÜREYYÂ, Sicill-i Osmânî, İstanbul 1308, V, 1694.
- MENGİ, Mine, “Eski Türk Edebiyatımızın Mersiyelerine Toplu Bir Bakış”, TDEAD, Sayı: 2 (1983), s. 91-101.
- MUSLU, Ramazan, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (XVIII. Asır), İnsan Yay., İstanbul, 2003.
- PEKOLCAY, Necla, “Bahariyye”, TDEA, I, 292-293.
- ŞİMŞEK, Selami, Keşanlı Süleyman Zâtî ve XVIII. Asırda Celvetîlik, Basılmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2005.
- TABİBZÂDE Mehmed Zakir Şükri Efendi, Die Istanbuler Derwisch-Konvente und ihre Scheiche (Mecmûa-yı Tekâyâ), Yayımlayan: M. Serhan Tayşi- Klaus Kreiser, Freiburg 1980.
- TÂHİRÜ’L-MEVLEVÎ, Edebiyat Lügati, İst. 1973.
- TANMAN, M. Baha–Yılmaz, H. Kâmil, “Bandırmalızâde Tekkesi”, DİA, V, 54.
- TURNALI, A. Bilgin- Turnalı, E. Yücel, “Celvetîlikle Bektâşîliği Birleştiren İlgi Çekici Bir Dal: Hâşimiyye Kolu ve Üsküdar’da Bandırmalızâde Tekkesi”, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 66, Haziran 1990, s. 111-120.
- UZUN, Mustafa, “Kâzım Paşa”, DİA, XXV, 152.
- ÜSKÜDARÎ, İ. Hakkı, Merâkıd-ı Mu’tebere-i Üsküdar, Haz. Bedii Şahsuvaroğlu, İst. 1976.
- YEŞİLZÂDE, M. Sâlih Erzurumlu, Rehber-i Tekâyâ, Süleymaniye Ktp., Tırnovalı, No: 1035/4.
- YETİŞ, Kazım, “Bahariyye”, DİA, IV, 473-474.
- YILMAZ, H. Kâmil, Azîz Mahmûd Hüdâyî ve Celvetiyye Tarîkatı, İstanbul 1990.
- YÛSUF NİZÂMEDDİN EFENDİ, Bandırmalı, Mersiyye-i Şâh-ı Şehîd-i Kerbelâ, İst. 1339.