2017

Aristo’da Metafor ve Metaforik Üslup

Türkçe yapılan çoğu çalışmalarda metafor istiare ve eğretileme üçü de eş anlamlı olarak ele alınmaktadır. Konuya hâkim olan uzmanlarca bu kavramların aynı olmadıkları bilindiği halde bunların eş anlamlı olduklarına dair tutum ısrarla sürdürülmektedir. Buna gerekçe olarak Arapça kaynaklarda çoğu zaman metafor kelimesi istiare kelimesiyle karşılanması gösterilmektedir. Bu nedenle Arapça istiare nasıl girmiştir konusunu Aristo’nun iki eseri De Poetica ve Rhetoric metafor kavramı açısından incelenmiştir. Aristoteles gerek yaşadığı dönemi gerekse kendinden sonraki çağları düşünce yapısıyla ve kaleme aldığı eserleriyle etkilemiş bir düşünür ve bir edebiyatçıdır. Hicri ilk üç yüzyılda başta Bağdat’taki Beytü’l-Hikme olmak üzere İslam dünyasının Buhara, Şam ve Kahire gibi büyük ilim merkezlerinde gerçek bir bilim seferberliği başlamıştır. Bunun bir sonucu Hint, Pers ve Eski Yunan bilginlerinin eserleri Arapçaya tercüme edilmiştir. Bu tercüme faaliyetinden Aristo’nun De Poetica ve Rhetoric gibi eserleri de nasibini almıştır. Bu eserlerin Arapçaya tercümesinde Kur’an-ı Kerim’in icazını anlamanın yanı sıra bölgedeki diğer din mensuplarını etkileyip, İslam coğrafyasının yeknesak bir yapıya kavuşması hedeflenmiştir. Aristo’nun eserlerinde bahsi geçen çeşitli söz sanatları önce Müslüman bilginlerce özümsenmiş sonra da yeniden yorumlanmıştır. Bundan dolayı belagat bilginlerin Aristo’nun düşüncelerinden etkilenmesi son derece doğaldır. Bu çalışmada Aristo’nun Retorik ve Poetika adlı eserlerinde üzerinde sıkça durduğu, Arap Belagat ilmindeki benzetme üzerine kurulu istiarenin de temelini oluşturan “metafor” kavramı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Aristo, İmge, Metafor, Şiir, Retorik

Metaphor and Metaphoric Style in Aristotle

In most studies conducted in Turkish, all three “metaphors,” “istiara” and “eğretileme” are considered as synonyms. Although it is known that these concepts are not the same by the experts who have knowledge of the subject, the attitude that they are synonymous persists. As a reason for this, it is shown that metaphor is often met with the word metaphor in Arabic sources. For this reason, the subject of how the Arabic metaphor entered was examined in terms of Aristotle's two concepts of De Poetica and Rhetoric metaphor. Aristotle is a thinker and a man of letters who influenced both the period he lived in and the ages after him with his mentality and his works. In the first three centuries of Hijri, a real scientific mobilization started in the great scientific centers of the Islamic world such as Bukhara, Damascus and Cairo, especially in the Bayt al-Hikma in Baghdad. As a result, the works of Indian, Persian and Ancient Greek scholars were translated into Arabic. Aristotle's works such as De Poetica and Rhetoric also got their share from this translation activity. In the translation of these works into Arabic, it is aimed to understand the ijaz of the Qur'an, as well as to influence the members of other religions in the region and to achieve a uniform structure in the Islamic geography. Various rhetoric mentioned in Aristotle's works were first assimilated by Muslim scholars and then reinterpreted. Therefore, it is quite natural for rhetorical scholars to be influenced by Aristotle's thoughts. In this study, the concept of "metaphor", which is the basis of metaphor based on analogy in Arabic Rhetoric, which Aristotle frequently emphasizes in his works called Rhetoric and Poetics, has been examined.

Keywords:

Aristotle, Image, Metaphor, Poetry, Rhetoric,

PDF

___

Altınors, A. (2011). Platon ile Aristoteles’in Anlayışlarının Karşılaştırılması. Akev Akademi Dergisi, 15(49).
Bal, M. (2010). Aristoteles’e Gore Retorik. Ozne Kitap, (Kitap:11-12, Guz 2009, Bahar 2010), 183-193.
Bedevi, A. (1979). Aristoteles, el-Hitabe. Daru’l-Kalem.
Cebeci, O. (2013). Metafor ve Şiir Dilinin Yapısal Ozellikleri. İthaki Yayınları.
Cuhfe, A. (2009). el-İstiarat elleti Nahya biha. 2. Baskı, Daru Tubukal.
Demir, G. Y. (2015). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. İthaki Yayınları.
Doğan, M. H. (1995). Aristoteles, Retorik. Yapı Kredi Yayınları.
ed-Daye, F. (1996). İlmu’d-Delaleti’l-Arabi. 2. Baskı, Daru’l-Fikir.
Ekinci, N. (2016). Metafor ve Mantık. Ataturk Universitesi Edebiyat Fakultesi Sosyal Bilimler Dergisi, Journal of Social Sciences, 57, Aralık, 159-174.
Ergun, E. S. (2015). Edebi Metnin Yorumunda Algı ve Anlama Bağlı Oznel Yaklaşım Sorunu: Turk Şiirinde Metafor Sorunu. (Doktora Tezi), Canakkale Onsekiz Mart Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu.
Gokturk, A. (1989). Sozun Otesi. İnkılap Kitabevi.
Guler, İ. (2015). İslam Medeniyetinde Dil İlimleri Tarih ve Problemler. İsam Yayınları.
Hamade, İ. Kitabu Aristo Fennu’ş-Şi’r. Mektebetu Anglo-Mısriyye
Hawkes, T. (2016). Metaphor, el-İsti’ara. (trc. A. Z. Abdullah),el-Hey’etu’l-Amme l Dari’l-Kutub ve’l-Vesaikı’l-Kavmiyye.
İbnu’l-Mu’tezz, A. (1982). Kitabu’l-Bedi’. (thk. İ. Karacokovski), 3. Baskı, Daru’l-Mesira.
İspirli, O. L. (2014). Almanca ve Turkcede Eğretileme Sureci. (Doktora Tezi), Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu.
Karamehmet, B. (2012). Kuramsal İletişimde Metafor. Beta Yayınları.
Kaya, M. (1991). Aristo. TDV İslam Ansiklopedisi, III, 375-378.
Kılcan, B. (2017). Metafor ve Eğitimde Metaforik Calışmalar İcin Bir Uygulama Rehberi. Pegem Akademi. [Crossref]
Lahvidak, A. (2015). Nazariyyatu’l-İstiara fi’l-Belağati’l-Ğarbiyye. Kunuzu’l-Ma’rife.
Ramadan, S. b. e. H. en-Nazariyyetu’l-İdrakiyye ve Eseruha fi’d-Dersi’l-Belaği, “el-İstiaratu Unmuzecen”. Nedvetu’d-Dirasati’l-Belağıyye, el-Vakı’ ve’l-Me’mul.
Richards, I. A. (2002). The Philosophy of Rhetoric. (trc. S. el-Ğanimi, N. Halavi), İfrikıya eş-Şark.
Salman, Y. (2003). Dilin Duş Evreni: Eğretileme. Kitap-lık, Aylık Edebiyat Dergisi, Ekim, 11(65), 53-54.
Taşdelen, V. (2011). Edebiyattaki Felsefe Felsefedeki Edebiyat. Yuzuncu Yıl Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 21.
Tepebaşılı, F. (2013). Metafor Yazıları. Cizgi Kitabevi.
Tunalı, İ. (1987). Aristoteles, Poetika. Remzi Kitabevi.
Ucan Eke, N. (2017). Klasik Turk Edebiyatında Metaforik Uslup. Akcağ Yayınları.
Vidir, N. (2011). el-İstiara ve’l-Mevsua fi’l-Hitabi’r-Rivai “Zakiratu’l-Cesed” Unmuzecen. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Mevlud Muammeri Tizi Vuzu Universitesi.
Yoruk, A. (2017). Aristoteles Retoriğindeki Metafor Kavramına Getirilen Eleştiriler. (Yuksek Lisans Tezi), Suleyman Demirel Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu.
Web Kaynakları
URL 1: http://shamela.ws/index.php/author/1974 (Erişim Tarihi: 11/08/2021).
URL 2: https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A3%D8%A8%D9%88_%D8%AF%D9%8A%D8%A8 (Erişim Tarihi: 30.08.2019).
URL 3: https://www.mimesis-dergi.org/2007/10/poetika-siir-sanati-uzerine (Erişim Tarihi: 28.10.2021).
URL 4: http://www.dergizan.com/2016/07/23/edebiyatin-icten-incelenmesinde-imaj-metafor-sembol-ve-mit-unsurlari-huseyin-sarac/ (Erişim Tarihi: 20.08.2021).