ARAP AKINLARINA KADAR ARTVİN VE ÇEVRESİ

Klarceti Bölgesi, Artvin, Ardanuç, Şavşat, Borçka ve Murgul ile tarihi kaynaklarda isminden sıkça bahsedilen Tukharis’ten oluşmaktadır. Bölge, coğrafi olarak, Çoruh Nehri’nin aşağı kesimlerinden, Yanlızçam Dağları’nın batısına, oradan da Şavşat ve Artvin’in güneyinden Karadeniz’e kadar uzanan toprakları kapsamaktadır. Klarceti, tarihi kaynaklarda dönem dönem farklı isimlerle anılmıştır. Klarceti Bölgesi’nin tarihi, Urartu akınlarının bölgeye ulaşması ile başlar ve ilk Urartu kaynaklarında Katarza olarak geçmekte olan bölge ismi sonraki yüzyıllarda Choranzene ve ardından da Klarceti olarak değişir. Klarceti, Urartu etkisinin azaldığı bir dönemde Kafkaslardan gelen İskit akınlarına maruz kalmış ve İskitler, bölgede yaklaşık iki yüzyıl yaşadıktan sonra Klarceti ve çevresi Gogarene Bölgesi olarak anılmaya başlanmıştır. Bölgede kurulan ilk siyasi otorite olan Parnavazi sülalesinin hakimiyeti, Armenia Bölgesi yönetici sınıfının da mensubu olduğu Arsasid Hanedanlığı’nın bölgeye hakimiyeti ile son bulmuş ve ardından bölgede İberia, Armenia, Roma, Bizans ve Sasani mücadelesi yoğun bir şekilde yaşanmıştır. Bu çalışmada Klarceti Bölgesi’nin tarih sahnesine çıkışı, bölge üzerindeki İberia, Armenia, Roma, Bizans ve Sasani mücadeleleri ile bölgeye gerçekleştirilen Müslüman Arap akınları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Klarceti, Artvin. Ardanuç, Şavşat, Borçka, Tukharis, İberia, Armenia, Arap, Bizans

-

The region “Klarceti” was comprised of Artvin, Ardanuç, Şavşat, Borçka, Murgul and the region “Tukharis”, which is often mentioned in historical sources. The region, geographically, covers the land from the lower parts of the River Coruh to the West part of Yalnızçam Mountains and from the South of Şavşat and Artvin to the Black Sea. There have been many names used for “Klarceti” from time to time in historical sources. The history of Klarceti Region begins with the Urartu invasion in the region. The region was called “Katarza” in the first Urartu resources and then named as “Choranzene” and “Klarceti”, afterwards. Klarceti was subjected to Scythian invasion at the time when there was little Urartu effect and the Klarceti Region and its surroundings was called “Gogarene Region” after Scythians lived about 200 years in the vicinity. The domination of “Parnavazi” Dynasty, the first political authority in the region, ended when the Arsidad Dynasty, which also includes the head class of Armenia Region, dominated the region. Afterwards, intense struggles of Iberia, Armenia, Rome, Byzantine and Sasanid were observed in the region. In this study, we talk about the appearance of the region “Klarceti” in the scene of history; Iberian, Armenian, Roman, Byzantian and Sasani battles together with Muslim Arabian invasions in the region.

Keywords:

Klarceti Artvin, Ardanuç, Şavşat, Borçka, Tukharis, İberia, Armenia, Arabian, Byzantine.,

PDF

___

ADONTZ, Nicholas, Armenia in The Period of Juztinian , (trans. Nina G. Garsoian), Lisbon 1970.
AGATHANGELOS HİSTORY OF THE ARMENİANS , (trans. and commen Robert W.Thomson), State University of New York Press 1976.
ALLEN, W.E.D., A History of The Georgian People , London 1932.
ARRİANUS’UN Karadeniz Seyahati : Arriani Periplus Ponti Euxini, (çev. Murat Arslan), Odin yay. İstanbul 2005.
ARSLAN, Murat, Roma’nın Büyük Düşmanı Mithradates VI Eupator , Odin Yayıncılık, İstanbul 2007
BALA, Mirza, ‘‘Gürcistan’’, İslam Ansiklopedisi , Cilt: IV, Milli Eğitim Basım Evi, İstanbul 1987, s. 837-845.
BEDROSİAN, Robert, Georgian Chronicle Juansher's Concise History of the Georgians , New York 19 BELAZURİ, Fütühu’l Büldan , (çev. Mustafa Fayda), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2002.
BERDZENİŞVİLİ, Nikoloz - CANAŞİA Simon, Gürcistan Tarihi (Başlangıçtan 19. Yüzyıla Kadar) (çev. Hayri Hayrioğlu), Sorun Yayınlar, İstanbul 2000.
BİSHOP John Mamikonean's History of Taron , Venice, 1889 (Yovhannu Mamikoneni episkoposi Patmut'iwn Taronoy), (çev. Robert Bedrosian), New York 1985.
BROSSET, Marie Félicité, Gürcistan Tarihi (Eski Çağlardan 1212 Yılında Kadar ), (çev. Hrand D. Andreasyan, Not. ve Yay. Erdoğan Merçil), TTK Yay., Ankara 2003.
BURNEY, Charles - Lang David Marshall, The Peoples of The Hills ( Ancient Ararat and Caucaus) London 1971.
CHAMİCH, Father Michael, History of Armenian, From B.C. 2247 to the of Christ 1780, or 1299 of the Armenia Era , (trans. Johannes Avdall), Calcuta 1827.
ÇİĞDEM, Süleyman, Urartu Krallığı’nın Doğu Karadeniz İlişkilerinde Diauehi Ülkesinin Rolü , Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 9, Sayı 1, Erzurum 2007.
DİAKONOF, Igor M. – S.M.Kaskai, Geographical Namse According to Urartian Texts , Wiesbaden 19 EBŨ Cafer Muhammed Bin Cerir’üt- Taberi, Tarih-i Taberi, (neş. M.Faruk Gürtunca), Cilt: III, İstanbul, Tarihsiz. Ebülgazi Bahadır Han, Türklerin Soykütüğü , (neş. Muharrem Ergin). EMİR, Osman, Prehistorik Dönemden Roma Dönemine Kadar Trabzon ve Çevresi , Serander Yay., Trabzon 2011.
ERZEN, Afif, Doğu Anadolu ve Urartular, TTK Yay., Ankara 1992.
GÖMEÇ, Sadettin, ‘‘İslam Öncesi Türk Tarihinin Kaynakları Üzerine’’, Tarih Araştırmaları Dergisi , Yıl 1999-2000 sayı 31, Ayrı Basım, Ankara 2000.
GROUSSET, Rene, Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi , (çev. Sosi Dalanoğlu), İstanbul 200
GUMİLEV, L.N. , Hazar Çevresinde Bin Yıl , (çev. Ahsen Batur) Selenge 2003.
HEREDOT Tarihi, (çev. Müntekim Ökmen), İş Bankası Yay., İstanbul 2006.
HEWSEN, Robert H., Armenia A Historical Atlas, The University of Chicago Press, London 200 _________, The Gepgraphy of Ananias of Sirak (Asxarhac’oyc’), The Long and Short Recensions, Wiesbadan 1992.