AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN İLK ROMANLARINDA MISIR VE MISIRLILAR

Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami’den sonra ikinci telif romanı yazan Türk romancısıdır. Osmanlı Devleti açısından 18. Yüzyıldan itibaren başlayan Mısır sorunu, 19. Yüzyılda özellikle Kavalalı Mehmet Ali Paşa döneminde en karmaşık halini alır. 1517’de fethedilen; ancak 1882’de Osmanlı Devleti’nin elinden çıkan Mısır bu ilk romancılarımızın ilgisini çekmiş ve Tanzimat dönemi romanlarında bu ülkeye ait kimi konular işlenmiştir. Tanzimat romanında Mısır coğrafyası mekân olarak kullanılmış, roman yazarları ise romanlarının kimi bölümlerini Mısır, Mısırlılar veyahut Mısır’daki meselelere ayırmıştır. Ahmet Mithat Efendi de bir Tanzimat romancısı olarak Mısır konusuna bîgâne kalmamıştır. Onun romanlarını Osmanlı ülkesinin yaşayan halklarının siyasi, ekonomik, coğrafi, sosyal, psikolojik ve kültürel tarihi olarak değerlendirdiğimizden makalemizde, Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında Mısır coğrafyası ve Mısırlılar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Roman, Ahmet Mithat Anahtar Sözcükler: Efendi, Mısır, Mısır Meselesi, Mısırlılar, Mısır Tarihi.

PDF

___

KAYNAKÇA KAYNAKÇA AYNAKÇA AHMET MİTHAT EFENDİ (1996), Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Akçağ Yayınları, Ankara.
AHMET MİTHAT EFENDİ (2000a), Hasan Mellâh yahut Sır İçinde Esrar, Haz. Ali Şükrü Çoruk, TDK, Ankara
AHMET MİTHAT EFENDİ (2000b), Dünyaya İkinci Geliş yahut İstanbul’da Neler Olmuş, Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Hüseyin Fellâh, Haz. Kâzım Yetiş - Necat Birinci - M. Fatih Andı, TDK, Ankara
AHMET MİTHAT EFENDİ (2000c), Zeyl-i Hasan Mellâh yahut Sır İçinde Esrar, Haz. Ali Şükrü Çoruk, TDK, Ankara
AHMET MİTHAT EFENDİ (2000d), Çengi, Kafkas, Süleyman Muslî, Haz. Erol Ülgen - Fatih Andı, TDK, Ankara
AHMET MİTHAT EFENDİ (2000e), Henüz 17 Yaşında, Acâyîb-i Âlem, Dürdane Hanım, Haz. Nuri Sağlam - Kâzım Yetiş - M. Fatih Andı, TDK, Ankara
AHMET MİTHAT EFENDİ (2002), Menfa / Sürgün Hatıraları, Haz. Handan İnci, Arma Yayınları, İstanbul
AHMET MİTHAT EFENDİ (2003), Ahbar-ı Asara Tamim-i Enzar, Haz. Nüket Esen, İletişim Yayınları, İstanbul
ARGUNŞAH, Hülya (2006), “Ahmet Mithat Efendi’nin Tarihî Romancılığı”, Nüket Esen- Erol
Köroğlu (Haz.), Merhaba Ey Muharrir (ss.119-138), Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul
ARGUNŞAH, Hülya (2007), “Ahmet Midhat Efendi’nin Romancılığı” Haz. Mustafa Armağan, Ahmet Midhat Efendi Kitabı (ss. 23-36), Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul
ARSLAN, Nur Gürani (Mayıs 1995), “Ahmet Midhat Efendi’nin Eserlerinde Yabancılar”, Türk Dili (Ahmet Midhat Efendi Özel Bölümü), C: 1995/I, S: 521, ss. 590-600
ASİLTÜRK, Baki (2009), “Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler”, Turkish Studies, Volume 4 /1-I, Winter 2009, ss.911-995
BALCI, Yunus (Temmuz 2002), “Türk Romanında Aydın Sorunu”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S.65-66-67, ss.281-293
ÇETİN, Nurullah (Temmuz 2002a), “Tanzimat Döneminde Türk Romanı (1860-1878)”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S.65-66-67, ss.21-33
DUMONT, Paul (1995), “Tanzimat Dönemi (1839-1878)”, Çev. Servet Tanilli, Robert Mantran (edited by), Osmanlı İmparatorluğu Tarihi C.2, (ss.59-143), İstanbul, Cem Yayınları
ESEN, Nüket (1991), Türk Romanında Aile Kurumu (1870-1970), T.C. Başbakanlık Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara
ESEN, Nüket (2002), “Ahmet Mithat’ta Kronotop Kavramı”, Kitap-lık, S.54, Temmuz-Ağustos 2002, ss.137-139
GÖKÇEK, Fazıl (2007), “Monte Cristo Kontu Romanının Ahmet Mithat Efendi’ye Etkisi”, Tunca
Kortantamer İçin, (ss. 481-490), İzmir, Ege Üniversitesi Yayını İNCİ, Handan (1992), “Tanzimat Devri Türk Romanında Baba”, Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi. “Indice Tematico”, Erişim Tarihi: 05.11.2009 [http://www.hesperialibros.com/C66.pdf]
JEANROND, Werner G. (2007), Teolojik Hermenötik, Çev. Emir Kuşçu, İz Yayınları, İstanbul
KOLOĞLU, Orhan (1992), Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Basın, İletişim Yayınları, İstanbul
MANTRAN, Robert (1995), “Doğu Sorununun Başlangıçları (1774-1839)” Çev. Servet Tanilli,
Robert Mantran (edited by), Osmanlı İmparatorluğu Tarihi C.2, (ss.7-57), İstanbul, Cem Yayınları
MARDİN, Şerif (1996), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çev. Mümtaz’er Türköne-Fahri Unan-İrfan Erdoğan, İletişim Yayınları, İstanbul
ÖZÖN, Mustafa Nihat (1941), Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Maarif Matbaası, İstanbul
ÖZÖN, Mustafa Nihat (Temmuz 1964), “Türk Romanı Üzerine”, Türk Dili (Roman Özel Sayısı), C.I, nr.154, ss.577-591
PERİN, Cevdet (1943), “Türk Romancılığında Fransız Tesiri Nasıl Başladı?”, Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, C.IV, S.4, 1943, ss.39-51
TANPINAR, Ahmet Hamdi (1988), 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul
TODOROV, Tzvetan (1999), Fantastik, Çev. Nedret Öztokat, Metis Eleştiri, İstanbul.
UÇ, Himmet (2000), Ahmet Mithat San’at ve Edebiyatı, Bizim Büro Basımevi, Ankara
UÇ, Himmet (2006), Ansiklopedik Roman Eleştiri Terimleri, Bizim Büro Basımevi, Ankara
UÇMAN, Abdullah (2007), “Türk Romanında İlk Alafranga Tip: Felâtun Bey” Haz. Mustafa
Armağan, Ahmet Midhat Efendi Kitabı (ss. 105-113), Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul
YERASIMOS, Stefan (Eylül 2006), “Tanzimat’ın Kent Reformları Üzerine”, Tanzimat - Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Phoenix Yayınlar, İstanbul, ss.365-380
ZAHRA, Ahmad Fathi (2008, June 24) “Spanish-Speaking Voyagers in Damascus: Texts and Photos” Erişim tarihi: 30 Ekim 2009 [http://www.sana.sy/eng/28/2008/06/24/180968.htm]