PARİON TİYATROSUN’DA BULUNAN GLADİATÖR GRAFFİTOLARI

Parion, Antik Troas’ın en önemli kentlerinden biridir. Çanakkale İli, Biga İlçesi, Kemer Köyü sınırlarındabulunmaktadır. Kentte kazı çalışmaları 2005 yılında nekropolde başlamıştır. Bu dönem boyunca yürütülen kazılarkentin yerleşim süreci hakkında önemli bilgiler vermiştir. Kamu binalarından ve güney nekropolisten ele geçenbuluntular bize Parion’da MÖ 8. yüzyıldan MS 13. yüzyıla kadar yerleşimin olduğunu göstermiştir. Parion Tiyatrosu,kent merkezi olarak düşündüğümüz çanağın batı tarafında, Roma Hamamına çok yakın; Agora, Yamaç Hamamı veOdeion gibi diğer yapılara çok uzak olmayan bir bölümde inşa edilmiştir. Parion Tiyatrosu’nda kazı çalışmaları,2006 yılında orkestra üzerindeki Geç Dönem duvarında başlamış, sonrasında sahne binası podyumu, proscaenium,cavea ve orkestranın bir bölümünde devam etmiştir. Bu makalede tiyatrodaki Gladiatör Graffitoları tanıtılmıştır. İkibüyük mermer blok üzerinde işlenen 5 Gladiatör ve sol profilden verilen bir yüz bu graffitoların en önemlileridir.Bu graffitolar da Roma Döneminde, Parion Tiyatrosu’nda, Gladiatör dövüşlerinin yapıldığını göstermesi açısındanbüyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Troas, Parion, Roma Tiyatrosu, Gladiatör, Grafiti

THE GLADIATOR GRAFFITIS FOUND AT THE THEATER OF PARION

Parion is one of the most important cities in Ancient Troad and it is in the territory of modern village of Kemer of Çanakkale- Biga. The excavation began in 2005 at the necropolis. The surveys and excavations conducted during this time yielded important information about the settlement process of the ancient town. The findings from some public buildings and from the southern necropolis indicate that Parion was settled from the 7th century BC up to the 13th century AD. Parion’s theater was built on the west side of the bell tower, which we thought was the center of the city, very close to the Roman Baths, not far from the Agora and Odeion. Excavations at the theater of Parion were started in 2006 on the late period wall on the orchestra, followed by the stage podium, proscenium, cavea and the part of the orchestra. This article introduces gladiator graffiti in the theater. 5 gladiators carved on two large marble blocks and a face given from the left profile are the most important ones of these graffitis. These graffitis are of great importance in the Roman period, at the theater of Parion, showing that Gladiator fights were conducted at that time

Keywords:

Troad, Parion, Roman Theater, Gladiatör, Graffito,

PDF

___

BAGNALL, R. S., KİM, R. C. ERSOY, A., TANRIVER, C., YOLAÇAN, B. 2016.
Graffiti From The Basilica in the Agora of Smyrna, New York: New York University Press BAŞARAN, C. 2001.
Parion’dan İki Gladyatör Steli, (Ed. C. Özgünel, O. Bingöl, V. İdil, K. Görkay, M. Kadıoğlu), Günışığında Anadolu: Cevdet Bayburtluoğlu İçin Yazılar (s. 19-24). BAŞARAN, C. 2009.
“B. Tiyatro”, Parion 2007, KST 30- 1. Cilt, 53- 55, Ankara. BAŞARAN, C. 2010.
“C. Tiyatro”, Parion 2008 Kazıları, KST 31- 1. Cilt, 396- , Ankara. BAŞARAN, C. 2011.
“C. Tiyatro Çalışmaları”, Parion 2009 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, KST 32- 1. Cilt, 285- 287, Ankara. BAŞARAN, C. 2013.
Kazı ve Sondaj Çalışmaları, (Ed. C. Başaran), Parion: Antik Troas’ın Parlayan Kenti, (s. 37- 41). BAŞARAN, C., KELEŞ, V., KASAPOĞLU, H., ERGÜRER, H. E. 2012.
“5. Tiyatro Çalışmaları”, Parion 2010 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, KST 33- 1. Cilt, 26- 28, Ankara.
BAŞARAN, C., KELEŞ, V., KASAPOĞLU, H., ERGÜRER, H. E. 2013.
“3. Tiyatro”, Parion 2011 Kazı ve Restorasyon
Çalışmaları, KST 34- 2. Cilt, 2013, 350- 351, Çorum.
BAŞARAN, C., KELEŞ, V., KASAPOĞLU, H., ERGÜRER, H. E. 2014.
“Tiyatro”, Parion 2012 Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, KST 35- 3. Cilt, 400- 401, Muğla CHANİOTİS, A. 2011.
Graffiti in Aphrodisias: Image-Text-Context, (Ed. J. Baird, C. Taylor), Ancient Graffiti in Context, (s. 191- ), London: Routledge. COOLEY, A. E., COOLEY, M. G. L. 2004.
Pompeii A Sourcebook, London: Routledge. COOLEY, A. E. 2012.
The Cambridge Manual of Latin Epigraphy, Cambridge: Cambridge University Press. ÇELİKBAŞ, E. 2016a. 2014 Parion Kazısı Metal (Bronz-Demir- Kurşun)
Buluntuları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum. ÇELİKBAŞ, E. 2016b.
Parion Tiyatrosu Metal Eserleri, (Ed. C.Başaran, H. E. Ergürer), Parion Roma Tiyatrosu, 2006- 2015 Yılı
Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları (s. 209-243), Ankara: İçdaş Yayınları. ERGÜRER, H. E. 2013.
D. Tiyatro, (Ed. C. Başaran), Antik Troas’ın Parlayan Kenti: Parion, 1997- 2009 Yılları Yüzey Araştırmaları
Kazı ve Restorasyon Çalışmaları (s. 77- 86), İstanbul: Ege Yayınları. ERGÜRER, H. E., ÖZER, D. G. 2016.
Parion Mimarisi, (Ed. C. Başaran- H. E. Ergürer), Parion Roma Tiyatrosu, 2006- 2015 Yılı Çalışmaları
Mimarisi ve Buluntuları (s. 33-64), Ankara: İçdaş Yayınları. ERGÜRER, H. E., Yıldızlı, M. 2014
Parion Tiyatrosu 2006-2013, (Ed. H. Kasapoğlu, M. A. Yılmaz), Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin
Yılı (s. 139-157), Ankara, Bilgin Kültür Sanat Yayınları. EWİGLEBEN, C. 2000.
‘What these women love is the sword’: The Performers and their audiences, (Ed. E. Köhne, C Ewigleben), The Power of Spectacle in Ancient Rome, Gladiators and Caesars (s. 125-139), London: British Museum Press. FERRERO, D. B. 1990.
Batı Anadolu’nun Eski Çağ Tiyatroları, (Çev. E. Özbayoğlu). Ankara: İtalyan Kültür Heyeti. FRİSCH, P. 2013.
Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien, 25: Die Inschriften von Parion, IGSK 25, Bonn: Dr. Rudolf Habelt GMBH. GARRAFFONİ, R. S., FUNARİ, P. P. A. 2009.
Reading Pompeii’s Walls; A Social Archaeological Approach to Gladiatorial Graffiti, (Ed. T. Wilmott), Roman Amphitheatres and Spectacula: a21st- Century Perspective, BAR S1946, (s. 185-193), England: British
Archaeological Reports. GOLVİN, J. C. LANDES, C. 1990.
Amphitheatres Gladiateurs, France: Ed. du CNRS JASHEMSKİ, W. F., MEYER F. G. The Natural History of Pompeii, Cambridge: Cambridge University Press. KEEGAN, P. 2014.
Graffiti in Antiquitiy, London: Routledge. KELEŞ, V. 2008.
İlk Bulgular Işığında Parion Tiyatrosu, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 128, 45-56. MALAY, H., SILAY, H. 1991.
Antik Devirde Gladyatörler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. MİLLER, M. 1970.
The Sicilian Colony Dates, New York: New York University Press. MİLNOR, K. 2014.
Graffiti and the Literary Landscape in Roman Pompeii, Oxford: Oxford University Press. NOSSOV, K. 2009.
Gladiator, Rome’s Bloody Spectacle, Oxford: Osprey Publishing. ÖĞÜT, S. P. 2006.
Principatus Dönemi Küçük Asya’sında Gösteriler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara. PAUSANİAS, 1918.
Description of Greece, Vol. IV (Books 8.22-10: Arcadia, Boeotia, Phocis and Ozolion Locri), (Trans. W. H. S. Jones), Boston: Harvard University Press. RUMSCHEİD, J. F. 2002.
Gladiatoren in Mylasa, AA 2001, 115- 136, Berlin. SAYAR M. H. 2016.
Tiyatro’da Ölüm: Parion Tiyatrosu’nda Gladyatör Dövüşleri, (Ed. C. Başaran, H. E. Ergürer), Parion Roma Tiyatrosu, 2006- 2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları (s. 201- 207), Ankara: İçdaş Yayınları. SEAR, F. 2006.
Roman Theatres: An Arcitectural Study, Oxford: Oxford University Press. STRABON, 2012.
Geographika, Antik Anadolu Coğrafyası Kitap. X-XII- XIII-XIV, (Çev. A. Pekman), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları TACTİCUS, 1923.
Aeneas Tacticus, Asclepiodotus and Onasander (Translated by Illionis Greek Club), Boston: Harvard University Press. TSETSKHLADZE, G. R. 2006.
Revisting Ancient Greek Colonisation, (Ed. G. R. Tsetskhladze), Greek Colonisation. An Account of Greek Colonies and Other Settlements Overseas. Vol. 1, (s. 23- ), Boston: Brill. UZUNASLAN, A. 2005.
Antik Roma’da Gladyatör Oyunları, SDÜ Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:12, 15-58, Isparta. YILMAZ, M. D. 2016.
Parion Tiyatrosu Su Sistemi ve Orkestra İşlevi Üzerine Değerlendirme (Ed. C. Başaran- H. E. Ergürer), Parion Roma Tiyatrosu, 2006- 2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları (s. 65-76), Ankara: İçdaş Yayınları.