GEÇ ANTİK ÇAĞ SMYRNASI’NDAN BİR OINOPHOROS

Hellenistik ve Roma Dönemleri’nde Batı Anadolu’nun en önemli liman kentlerinden biri olan Smyrna, çağdaşı pek çok kent gibi Geç Antik Çağ’da hem siyasi hem de kültürel değişimler geçirmiştir. Hıristiyanların Milano Fermanı ile inançlarını özgürce yaşama olanağına kavuştuğu MS 4. yüzyılın başından, tüm antik dünyada MS 7. yüzyıldan itibaren etkili olan Arap akınlarına kadar olan süreçte Smyrna’da Erken Hıristiyanlık kültürü yayılmaya başlar. Bununla birlikte bu dönemde Pagan inanç ve kültürünün de tamamıyla ortadan kalkmadığı görülmektedir. Smyrna Antik Kenti Basmane mevkiinde gerçekleştirilen kazılarda ortaya çıkarılmış olan pişmiş toprak bir oinophoros kentin Geç Antik Çağ’daki kimliğine ve dönüşümlerine ait izler taşımaktadır. Oinophoros’un sağladığı veriler, tarihsel arka plan ve benzer örnekler çerçevesinde yorumlanarak Smyrna’nın Geç Antik Çağ’daki kültürel hayatına ait bulgulara ulaşılmaya çalışılmıştır.

AN OINOPHOROS FROM LATE ANTIQUE SMYRNA

Smyrna, which was one of the most important port cities of Asia Minor during the Hellenistic and Roman periods, has undergone political and cultural changes at the end of Antiquity, like many other contemporary cities. From the beginning of the 4th century AD, when Christians had the opportunity to live their beliefs with the Edict of Milan, to the Arab raids that have been efficient throughout the ancient world in the 7th century AD, the culture of early Christianity emerged in Smyrna. However, in this period, it can be seen that pagan beliefs and culture have not completely disappeared. A terracotta oinophoros discovered during excavations in the Basmane district of the ancient city of Smyrna, bears traces of the city’s transformation and identity at the end of antiquity. By interpreting the data provided by this oinophoros in the historical context and with similar examples, it has been attempted to reach indications of the cultural life of Smyrna in late antiquity.

PDF

___

AKAR-TANRIVER, D.S., 2015, “Smyrna’dan Metal Eserler”, (Ed.) A. Ersoy, G. Şakar, Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları I. Çalıştay Bildirileri, s. 15-28, İstanbul, Ege Yayınları.
BAILEY, D.M., 2008, Catalogue of the Terracottas in the British Museum, Volume IV Ptolemaic and Roman Terracottas from Egypt, London, The British Museum Press.
BALDONI, D., 2003, “Vasi a matrice di età romana a Iasos”, (Ed.) C. Aba- die- Reynal, Les céramiques en Anatolie aux époques hellénistiques et romaines (Varia Anatolica 15), s. 165- 177, Istanbul, Institut Français d’Études Ana- toliennes- Georges Dumézil.
BARROW, R.H., 1965, Romalılar, (Çev. E. Gürol), İstanbul, Varlık Yayınları.
BOWERSOCK, G.W., 1990, Hellenism in Late Antiquity, Ann Arbor, The University of Michigan Press.
CAMERON, A., 2008, Bizanslılar, (Çev: Ö. Akpınar), İstanbul, Türkiye İş Ban- kası Kültür Yayınları.
CASTALDO, D., 1995, “Rappresentazioni dei kymbala nella ceramica attica”, RIdIM Newsletter, 20/2, p. 39-48.
DAIM, F. ve LADSTATTER S., 2011, Bizans Dönemi’nde Ephesos, (Çev. S. Gün, F. Öztürk ve B. Yener), İstanbul, Ege Yayınları.
DOĞER, E. (2006), İzmir’in Smyrnası: Paleolitik Çağ’dan Türk Fethine Kadar, İzmir: İletişim Yayınları.
DUMAN, B., 2018, “The First Evidence of Round Oinophoros Workshop in Late Roman Tripolis”, Rei CretariÆ RomanÆ FaV- torVm Acta 45, p. 668-674.
ERSOY, A., 2011, Altınpark, İzmir, Konak Belediyesi Kültür Yayınları.
ERSOY, A. ve ÖNDER, M., 2011, Antik Smyrna Seçilmiş Eserler ve Sikkeler, İzmir, İz- mir Ticaret Odası Yayınları.
ERSOY, A., ÖNDER, M., TURAN, H., 2014, Antik Smyrna Sikkeleri 2008-2012, İzmir, İzmir Ticaret Odası Yayınları.
ERSOY, A., 2015, Büyük İskender Sonrasında Antik Smyrna (İzmir), İzmir, İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
ERSOY, A., 2017, Smyrna/İzmir Kemik Objeleri, İstanbul, Ege Yayınları.
FOSS, C., 1979, Ephesus after Antiquity: A Late Antique, Byzantine and Turkish City, Cambridge, Cambridge University Press.
GOLDMAN, H., 1950, The Excavation at Gözlü Kule, Tarsus Vol I:The Hel- lenistic and Roman Periods, New Jersey, Princeton University Press.
HASSELIN-ROUS, I. (2009), “Les sujets de genre, les types ethniques et les types réalistes”, (Ed.) I. Hasselin-Rous, L. Laugier, J-Luc Martinez, D’Izmir à Smyrne: découverte d’une cité an- tique, Catalogue d’exposition, au Musée du Louvre içinde, p. 156-157, Paris, Somogy Editions.
INVERNIZZI, A., 2011, “Parthian Art – Arsacid Art”, Topoi 17/1, p. 189-207.
KÖROĞLU, G., 2015, “Anadolu’da Erken Bizans Dönemi Hacı Ampullaları ve Smyrna Buluntuları”, (Ed.) A. Ersoy, G. Şakar, Smyrna/ İzmir Kazı ve Araştırmaları I. Çalıştay Bildirileri, s. 155-170, İstanbul, Ege Yayınları.
MANDEL, U., 1988, Kleinasiatische Reliefkeramik der Mittleren Kaiser- zeit, Pergamenische Forschungen 5, Berlin-Newyork, Walter De Gruyter.
MANGO, C., 2008, Bizans: Yeni Roma İmparatorluğu, (Çev. G. Çağalı- Güven), İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
MORRISSON, C., 2014, “Olaylar/Kronolojik Perspektif”, (Ed.) C. Morrisson, Bizans Dünyası: Doğu Roma İmparatorluğu, (Çev. A. Bilge), s. 21-67, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
NORWICH, J.J., 2013, Bizans I: Erken Dönem (MS 323- 802), (Çev: H. Koyu- kan), İstanbul, Kabalcı Yayınevi.
PARRISH, D., 1995, “A Mythological Theme in The Decoration of Late Roman Dining Rooms: Dionysos and his Circle”, Revue Archéologique, Fasc. 2: p. 307-332.
PASTUTMAZ, D., 2009, Knidos Üretimi Kabartmalı Seramikler, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilim- ler Enstitüsü, Konya.
POBLOME, J., 1998, “Dionysiac oinophoroi from Sagalassos found in Egypt”, Egyptian Religion the Last Thousand Years, I. Studies Dedicated to the Memory of Jan Quaegebeur, Orientalia Lovaniensia Analecta 84, p. 205–225, Leuven, Peeters Publishers.
ROBINSON, D.M., 1909, “An Oenophorus belonging to the Johns Hopkins University”, AJA 13/1, p. 30-38.
SMITH, R.R.R., 2002, Hellenistik Heykel, İstanbul, Homer Yayınları.
ŞAKAR, G., 2009, Smyrna Antik Kenti’nde Bulunan Pişmiş Toprak Figürinler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
ŞAKAR, G., 2015, Smyrna Terrakottaları, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
TALLOEN P. ve POBLOME, J., 2005, “‘What were they thinking of ?’ Relief decorated pottery from Sagalassos. A cognitive approach”, MEFRA 117.1, p. 55–81.
TALLOEN P. (2011), “From Pagan to Christian: Religıous Iconography in Material Culture from Sagalassos”, (Ed.) L. Lavan, M. Mulryan, The Archaeology of Late Antique ‘Paganism, p. 573-607, Leiden-Boston, Brill.
TALLOEN P. ve POBLOME, J., 2019, “The Age of Specialization. Dionysus and the Production of Wine in Late Antiquity: A View from Sagalassos (Sw Turkey)”, OLBA XXVII, p. 425-428.