Özbek Camisi ve Medresesi Kırım'ın güneydoğusunda bulunan Eski Kırım Solhat şehrinde yer almaktadır. Cami 1314 ve medrese 1332-33 birbirlerine bitişik olarak inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı cami çeşitli onarımlarla günümüze sağ­lam olarak ulaşabilmişken, medrese harap durumdadır.Kuzeyde yer alan cami dikdörtgen planlı ve üç salimlidir. Eski Kırım Özbek Camisi mimari ve süsleme özellikleriyle Anadolu'daki Selçuklu ve Beylikler dönemi eserlerinin Anadolu'dan oldukça uzak bir bölgedeki, Kırım'daki, ender tem­silcilerinden biridir. Camide uygulanmış olan bazilikal plana Anadolu'da, özellikle Anadolu Selçuklu Dönemi camilerinde sıkça rastlanılmaktadır.Plan özellikleri yanında taçkapı ve mihrabında yer alan bitkisel ve geometrik bezemelerle birlikte yazı kullanılmıştır. Pal-met ve rumilerden oluşan bitkisel bezemeler taçkapı ve mihrapta sıkça görülmektedir. Bu bezeme öğeleri ayrıca yazılar arasında da kullanılarak uygulama bakımından çeşitlilik kazandırılmıştır. Benzer bezemeler Eski Kırım dışında özellikle Bahçesaray ve çevresindeki yapılarda da karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca benzer karakterli bezemeler Anadolu'da Selçuklu ve Beylikler dönemi eserlerinde de görülmektedir.Güneyde yer alan medrese ise daha sonra inşa edilmiştir. Yapının kuzey ve güneyindeki mekanların bir kısmı günümüze sağlam ulaşabilmiştir. Kare planlı medrese açık avlulu dört eyvanlıdır. Kuzey ve güney eyvanları ile bu eyvanlara bitişik mekanların bazı duvarları ve bu mekanların örtülerinin bir bölümü günümüze gelebilmiştir. Diğer mekanlar ise temel sevi­yesine kadar yıkılmış olmalarına karşın, yapılan temizleme çalışmaları ardından konservasyon çalışmaları sırasında yakla­şık bir metre örülerek yükseltilmiştir. Bugün mevcut olmasa da, 18. yüzyıla ait bir resimden hareketle medrese taçkapısının da cami taçkapısında olduğu gibi oldukça yoğun bir süsleme programına sahip olduğunu belirtmek yerinde olacaktır. Dışa taşkın olan medrese taçkapısının tüm cepheleri boş yer bırakılmaksızın süslenmiştir. Kırım'da, en eski Türk-İslam dönemi yapılarından biri olan Özbek Medresesi'nde gördüğümüz geometrik geçmelerin benzer örnekleri, medresenin inşa edildiği tarihten sonra Kırım'da inşa edilen diğer yapıların bezenmesinde de örnek olmuştur. Taçkapı ön cephesini ve yan kanatla­rını süsleyen iri geometrik geçme örnekleri Kırım'da bir çok yapıda bezeme unsuru olarak kullanılmıştır.Bu çalışma kapsamında medrese planı ile ilgili restitüsyon önerisi de sunulmuştur. Yapı, gerek mimari, gerekse süsleme özellikleri açısından Anadolu ve Anadolu dışı Türk- İslam medrese örnekleri ile çok benzer özellikler taşımaktadır.Eski Kırım Solhat Özbek Camisi ve Medresesi bugüne kadar az sayıda yayında yer almasına rağmen mimari, süsleme ve yapım evreleri açısından ayrıntılı olarak incelenmemiştir. Tarafımızdan hazırlanan ve Eski Kırım Solhat Özbek Camisi ve Medresesi'ni konu alan bu çalışma yayınlarla, fotoğraflarla ve çizimlerle belgelenmesi açısından özgün bir çalışmadır.

The Özbek Mosque and Medrese are located in the city of The Old Crimea Solhat located on the south east of Crimea. The Mosque 1314 and medrese 1332-33 were constructed in conjunction with each other. The rectangular planned mosque has survived until today upon several various restorations whereas the medrese is in ruins. The mosque located in the North is rectangle shaped with three-naves. With the architectural and ornamental features it has, The Old Crimea Özbek Mosque is one of the rare representatives of the Artifacts from the Seljuk Empire and Period of Beyliks of Anatolia which is located at a very distant location, Crimea. The basilic plan applied in the mosque is often found in the mosques from the Anatolian Seljuk Empire Period in Anatolia. In addition to its plan features, inscriptions were used along with the botanical and geometrical patterns found on its portal and the altar. Botanical patterns composed of palmate and rumis are frequently observed on the portal and the altar. These pattern elements were also used between inscriptions, making it more diverse in terms of application. In addition to the ones in the Old Crimea, similar patterns can also be found in structures in and around Bahçesaray. Similarly, the artifacts from The Seljuk Empire and The Period of Beyliks in Anatolia exhibit patterns with common features. The medrese located in the South however was constructed later on. Only some of the structures' spaces in the North and South remained intact until today. The rectangular planned medrese has an open patio plan with four-iwans. In addition to the north and the south iwans, some walls of the areas adjacent to these iwans as well as a portion of the spacial covering survived until the date. Though the other spaces were demolished down to their foundation, the ex¬ cavation efforts carried out helped unsurface an approximately one more meter of the ruins during the conservation studies. Looking at a picture of the 18th Century, it would be appropriate to say that the medrese's altar did have heavy ornaments, much like the one in the mosque, even though it's not standing today. All sides of the medrese's outlying altar were decorated leaving no space at all. Similar examples of geometrical transitions with the most Isla¬ mic inluence in Crimea have set the example for the patterns on the other structures constructed in Crimea following the construction of the medrese. Common features of the large geometric transitions decorating the front and the side wings of the altar were also used in the decoration of many structures in Crimea. A restitution proposition was sub¬ mitted within the scope of the study about the medrese's plan. It possesses very similar features with the examples of Turkish and Islamic medrese in and out of Anatolia in terms of structure, architecture and decoration. Despite the fact that it has been published in very few publishing until today, The Old Crimea Solhat Özbek Mosque and Medrese have not been examined in detail for its architectural and ornamental features as well as its construction stages. The publishing study we have carried out detailing the Old Crimea Solhat Özbek Mosque and Medrese is a unique study since it has been documented with photographs and drawings.