Cumhuriyet Döneminde Türkiye’deki Ermenilerin Faaliyetleri (1923-1945)

Türkiye’de yaşayan Ermeniler, Cumhuriyet döneminde (1923-1945) ciddi anlamda zararlı bir faaliyet içerisinde olmamıştır. Aksine bazı olaylar karşısında olumlu tavır takınmışlardır. Bu dönemde başta Atatürk olmak üzere birçok Türk devlet adamına yapılan suikast girişimlerinde içerideki Ermenilerden ziyade dışarıdaki Ermenilerin rollerinin olduğu görülmüştür. Cumhuriyet ilân edildikten sonra ülkedeki bütün vatandaşlar için yeni bir dönem başlamış, “millet sistemi”ne son verilerek, “ulus devlet” ve “vatandaşlık” sistemine geçilmiştir. Cumhuriyet rejimi, Ermeniler için dîni ihtiyaçları karşılamanın yanında, sosyal ve eğitim alanında da kendi gelenek ve göreneklerine uygun bir şekilde ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri bir ortamı sağlamıştır. Ermenilerin Cumhuriyet döneminde Türk toplumu ile entegre olma gayretleri farklı şekillerde hızla devam etmiştir. Cumhuriyet döneminde Ermeni asıllı yurttaşlar Türk kültürüne, sanatına ve basın yayın hayatına önemli katkılar yapmıştır. Bu dönemde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görev alan Ermeni Milletvekilleri pek çok konuda çalışmalar yapmış, kanun teklifleri hazırlamış ve soru önergeleri vermiştir. Türkiye’de yaşayan Ermenilerin büyük çoğunluğu 1923-1945 döneminde devletin aleyhine olacak tavırlar içerisine girmemiş ve ülkede yaşayan diğer vatandaşlar gibi üzerine düşen sorumlulukları yerine getirerek ülkenin gelişmesine ve kalkınmasına önemli katkılar yapmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, , Ermeniler, , Lozan, Cumhuriyet, , Hatay

PDF

___

Akçora, Ergünöz, “Hatay’ın Anavatan’a İlhakının Türk Dış Politikasındaki Yeri”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası-Makaleler-, Haz., Berna Türkdoğan, Ankara 2000.
Banoğlu, Niyazi Ahmet, Ermeni’nin Ermeni’ye Zulmü, Ankara 1976.
Budak, Mustafa, “Ankara İtilafnamesi Sürecinde Suriye Sınırı Üzerindeki Tartışmalar”, AAMD, XIII/38, Temmuz 1997, s. 397-425.
Dabağyan, Levon Panos, Türkiye Ermenileri Tarihi, İstanbul 2006.
Erat, Muhammet, “II. Meşrutiyet Döneminde Adana ve Antakya Bölgesindeki Ermeni Olayları”, Türk-Ermeni İlişkileri (1918-1923), İstanbul 2017, s. 221-238.
Gentizon, Paul, Mustafa Kemal ve Uyanan Doğu, Ankara 1983.
Görgülü, İsmet, Atatürk’ten Ermeni Konusu- Belgelerle, İstanbul 2006.
Hüdavendigar Onur, Ermeni Portreleri, Millet-i Sadıka’dan Hayk’ın Çocuklarına – 2, İstanbul 1999.
Kandemir, (Feridun), Atatürk’e İzmir Suikastinden Ayrı 11 Suikast, İstanbul 1955.
Köprülü, Fuad, Türk Edebiyatı’nın Ermeni Edebiyatı Üzerindeki Te’sirleri, Edebiyat Araştırmaları I, Ötüken Yayınları, İstanbul 1989.
Macar, Elçin, “Yunanistan Ermenileri”, Ermeni Araştırmaları 2. Türkiye Kongresi Bildirileri, C. II, Ankara 2007.
Mazıcı, Nuşen Belgelerle Uluslararası Rekabette Ermeni Sorunu’nun Kökeni 1878-1918, İstanbul 1987.
Meray, Seha L., Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar-Belgeler, İkinci Takım, C. II, (8), 3. Baskı, İstanbul 2001.
Öke, Mim Kemal, Ermeni Sorunu 1914-1923, Ankara 1991.
Özdemir, H., Çiçek, K., vd., Ermeniler: Sürgün ve Göç, Ankara 2004.
Sarınay, Yusuf, “Atatürk’ün Hatay Politikası-1 (1936-1938)”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası-Makaleler-, Haz., Berna Türkdoğan, Ankara 2000.
Şimşir, Bilâl N., “Amerika’da Ermeni Propagandası ve Büyükelçi Ahmet Rüstem Bey”, Ermeni Araştırmaları, S. 2, Haziran-Temmuz Ağustos 2001.
Şimşir, Bilâl N., Ermeni Meselesi, 1774-2005, İstanbul 2007.
Sökmen, Tayfur, Hatay’ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar, Ankara 1978.
Soysal, İsmail, Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları (1920-1945), C. I, Ankara 1983.