Başak KORKMAZER, Mehmet Goktuğ KILINÇARSLAN, Banu SARIGÜL, Erkan Melih ŞAHİN

ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ HEKİMLERİN KANSER TARAMA HAKKINDAKİ TUTUM VE DAVRANIŞLARI

GİRİŞ-AMAÇ: Kanser taramaları, ilgili kanserin tedavisinin kolay ve etkili olabildiği erken evrelerde tanınabilmesi için uygulanan test ve muayeneleri içermekte olup; erken tanı sayesinde tedavi başarısını arttırmaktadır. Bu çalışmada araştırma görevlisi hekimlerin kanser tarama ile ilgili bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. GEREÇ-YÖNTEM: Kesitsel desende planlanmış olan çalışmaya Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi’nde çalışan araştırma görevlisi hekimler dahil edildi. Katılımcılara araştırmacılar tarafından oluşturulmuş, katılımcıların sosyodemografik özellikleri, mesleki tecrübe süreleri, kanser tanılı yakın sahibi olup olmadıkları ve kanser taraması hakkındaki düşünce vetutumları ile günlük uygulamalarında yürüttükleri kanser taramaları hakkında sorular yöneltilmiş,ve kolorektal, meme, serviks ve akciğer kanserlerine yönelik tarama yapıp yapmadıkları sorgulanmıştır. BULGULAR: Çalışmaya yaşları 25-36 arasında değişen, aktif hekimlik süreleri ortalama 3,0±1,8 yıl olan, 51’i (%47,2) kadın, 57’si (%52,8) erkek toplam 108 araştırma görevlisi hekim katıldı. Hekimlerin %74,1’i “Kanser erken tanısı için rutin tarama programları uygulanmadır”; %25,0’i “Kanser taramaları sadece takip ve tedaviyi yapabilecek olan hekimler tarafından yapılmalıdır”; %58,3’ü “Kanser tarama birinci basamakta yapılmalıdır” ifadelerine katılmaktaydı. Hekimlerin %37’si ise “Toplumda daha sık görülen hastalıkların taranması kanser taramalarından daha önemlidir” ifadesini desteklemekteydi. Hekimlerin “%90’ı hastalarına kanser tarama önerdiğini belirtmekteydi. Herhangi bir yakınının kanser tanısı aldığını belirten 66 (%65,3) hekim mevcuttu; bu özellik, kanser taraması önerme açısından anlamlı fark oluşturmuyordu. Hekimler’in %55,6’sı kolorektal kanser, %57,4’ü meme kanseri, %57,4’ü serviks kanseri ve %14,8’i akciğer kanseri için tarama önerisinde bulunduğunu belirtmişti. Hekimlerin tarama önerilerinin kolorektal kanser için %31,7, meme kanseri için %62,9, serviks kanseri için %21, akciğer kanseri için %12,5 oranında kılavuzlara uygun olduğu belirlendi. SONUÇ: Çalışmamıza dahil olan hekimlerin kanser tarama tutumlarının orta düzeyde olduğu, yarıya yakınının uygulamasında kanser taramasına yer vermedikleri, önemli oranda tarama uygulamasının kılavuzlara uygun olmadığı belirlenmiştir. Meme kanseri ile ilgili tarama uygulamaları diğerlerinden daha fazla kabul görürken kılavuzlara yeni dahil olmuş akciğer kanseri tarama uygulamalarının, diğerlerinden geride olduğu dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

kanser erken teşhisi, birincil sağlık hizmetleri, kanser tarama

ATTITUDE AND BEHAVIORS OF MEDICAL RESIDENTS ABOUT CANCER SCREENING

OBJECTIVES: Cancer screening includes tests and examinations to identify cancer at early stages when treatment is more efective.The aim of this study is to evaluate the knowledge, attitude and behaviors of medical residents about cancer screening.MATERIALS AND METHOD: This cross-sectional studycarried out on residents who work in in Çanakkale Onsekiz Mart University Hospital. Participants were asked questions about sociodemographic charecteristics, time in profession, whether they have relatives diagnosed with cancer and their attitude about cancer screening and whether they screened their patients for colorectal, breast, cervical, and lung cancers.RESULTS: Total of 108 residents ages between 25-36 years, 51 (47.2%) were female and 57 (52.8%) were male was participated in the study. Mean time in profession was 3.0 ± 1.8 years. Of the participants,74% agreed on “routine screening programs for early diagnosis of cancer should be performed”; 25% were agreed on “cancer screening should only be done only by physicians who are responsible for follow up and treatment of that cancer”; 58% were agreed on “cancer only should be screened in primary care” and 37% of physicians supported statement that “Screening of more common diseases in community is more important than cancer screening”. Rate of residents who suggest cancer screening to their patients was 90%. There were 66 (65.3%) residents whose relatives had been diagnosed with cancer and this feature did not make a significant difference in terms of suggesting cancer screening. Although the rates of residents who declared that they have suggested screening for colorectal cancer were 55,6%, for breast cancer were 57,4%, for cervical cancer were 57,4% and for lung cancer were 14,8%; the rates of compliance with screening reccomendations in the guidelines for colorectal cancer, breast cancer, cervical cancer and lung cancer were found to be 31,7%, 62,9%, 21,0% and 12,5%; respectively.DISCUSSION: Residents who participated in our study had moderate attitude towards cancer screening and almost half of them did not perform cancer screening in their application. Also most of screenings recommended by residents were not fit to the guidelines. Breast cancer related screening practices have been more widely accepted than others and new recommendations such as lung cancer screening still need to be improved.

Keywords:

early detection of cancer, cancer screening, primary heathcare,

PDF

___

1. Forman D, Ferlay J. IACR World Cancer Report 2014. France:Lyon, 2014.
2. Tuncer MA, Özgül N, Olcayto E, Gültekin M, Dede İ. Kanser erken teşhis, tarama ve eğitim merkezi el kitabı [Internet]. TC Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı; [cited 2018 Jun 1]. 7-8 p. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/yayinlar/Kitaplar/KETEM_EL_KiTABi.pdf
3. American Family Physician.Cancer [Internet]. [cited 2018 Jun 1]. Available from: https://www.aafp.org/afp/topicModules/viewTopicModule.htm?topicModuleId=31#5
4. US Preventive Services Task Force. Published recommendations [Internet]. 2018 [cited 2018 Jun 1]. Available from: https://www.uspreventiveservicestaskforce.org/BrowseRec/Index/browse-recommendations
5. Kaya C, Üstü Y, Özyörük E, Aydemir Ö, Şimşek Ç, Şahin AD. Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ankara Med J. 2017; 17(1):73–83.
6. Koruk İ, Gözükara F, Yiğitbay E, Keklik AZ. Şanlıurfa’da birinci basamak sağlık hizmetleri çalışanlarının ulusal kanser tarama standartları ile ilgili bilgi düzeyi. Turk J Public Health. 2015; 13(2):127-136
7. Taylor RJ, Morrell SL, Mamoon HA, Wain G V. Effects of screening on cervical cancer incidence and mortality in New South Wales implied by influences of period of diagnosis and birth cohort. J Epidemiol Community Health. 2001; 55(11):782–8.
8. Andrae B, Andersson TM-L, Lambert PC, Kemetli L, Silfverdal L, Strander B, et al. Screening and cervical cancer cure: population based cohort study. BMJ. 2012; 344:e900.
9. Caitlyn M, Caro RJ, Wheeler VL. Cervical cancer screening. Am Fam Physician. 2018; 97(7):441–8.
10. Syed S. A survey of cervical cancer and Pap smear awareness and utilization of Pap smear test among female health care providers in a secondary care hospital, Pakistan. J Soc Obstet Gynaecol Pakistan. 2018; 8(3):143–7.
11. Esike CU, Onoh R, Ukaegbe C, Aluka C, Ezeonu P, Umeora OJ. Knowledge, attitude and practice of Nigerian specialist doctors in training of cervical cancer and its screening. Trop J Obstet Gynaecol. 2018; 35(3):327.
12. AAFP. ACS Releases guideline on breast cancer screening. Am Fam Physician. 2016; 93(8):711–2.
13. Siu AL. Screening for breast cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement. Ann Intern Med. 2016; 164(4):279.
14. McMechan D, Talukder A. Colorectal cancer screening and prevention. Am Fam Physician. 2018; 97(10):658–65.
15. U.S. Preventive Services Task Force. Screening for colorectal cancer: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement. Ann Intern Med. 2008; 149(9):627–37.
16. Hewitson P, Glasziou PP, Irwig L, Towler B, Watson E. Screening for colorectal cancer using the faecal occult blood test, Hemoccult. Cochrane Database Syst Rev [Internet]. 2007 Jan 24 [cited 2018 Jun 1];(1):CD001216. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17253456
17. Nadel MR, Berkowitz Z, Klabunde CN, Smith RA, Coughlin SS, White MC. Fecal occult blood testing beliefs and practices of U.S. primary care physicians: serious deviations from evidence-based recommendations. J Gen Intern Med. 2010; 25(8):833–9.
18. Sahin MK, Aker S, Arslan HN. Barriers to colorectal cancer screening in a primary care setting in Turkey. J Community Health. 2017; 42(1):101–8.
19. Kelly ML, Mott T. Lung cancer: diagnosis, treatment principles, and screening. Am Fam Physician. 2015; 91(4):250–6.
20. Moyer VA, U.S. Preventive Services Task Force. Screening for lung cancer: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement. Ann Intern Med. 2014; 160(5):330–8.
21. Karadağ Çaman Ö, Bilir N, Özcebe H. Ailede kanser öyküsü ve algılanan kanser riski, kanserden korunma davranışları ile İlişkili mi?. Fırat Tıp Derg. 2014; 19(2):95–100.
22. Kaya C, Üstü Y, Özyörük E, Aydemir Ö, Şimşek Ç, Şahin AD. Knowledge, attitudes and behaviors of health workers about cancer screenings. Ankara Med J. 2017; 17(1):73–83.
23. Ozcam H, Cimen G, Uzuncakmak C, Aydin S, Ozcan T, Boran B. Kadın sağlık çalışanlarının meme kanseri, serviks kanseri ve rutin tarama testlerini yaptırmaya ilişkin bilgi tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Istanbul Med J. 2014; 15(3):154–60.
24. Şahin D. Kırklareli Devlet Hastanesi’nde çalışan sağlık personelinin ve hastaneye başvuran kadınların jinekolojik kanserler hakkında bilgi, tutum ve davranışları. Edirne: Trakya Üniversitesi; 2009. Şuradan alınmıştır: http://dspace.trakya.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/1/822/Derya%20%C5%9EAH%C4%B0N.pdf?sequence=1&isAllowed=y

ISSN: 2630-6107
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 2019
Yayıncı: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Arşiv