Seda Özdikmenli Tepeli, Nükhet Nilüfer Zorba

ÇANAKKALE (YENİCE) İLİNDE ÜRETİLEN ÇİĞ SÜTLERİN BAZI ÖZELLİKLERİ VE SUBKLİNİK (GİZLİ) MASTİTİS GÖRÜLME ORANI

Yetiştiricilikte önemli ekonomik kayıplara neden olan subklinik mastitis hastalığı dünyanın ve ülkemizin en önemli sorunu haline gelmiştir. Subklinik mastitis gözle fark edilemediğinden dolayı süt ve süt ürünleri üretimine dahil olmaktadır. Bu çalışmada Çanakkale-Yenice ilçesindeki 134 müstahsilin çiğ süt örneklerinde pH, elektrik iletkenliği, ve donma noktası gibi fiziksel özellikler, su, yağ, protein, laktoz, yağsız kuru madde ve mineral madde oranı gibi kimyasal özellikler ve toplam aerobik mezofilik bakteri sayısı (TAMB), toplam koliform grubu bakteri sayısı ve Escherichia coli varlığı araştırılmıştır. Ayrıca örneklerin somatik hücre sayısı ve California mastitis test (CMT) değeri belirlenerek subklinik mastitis varlığı belirlenmiştir. Subklinik mastitis bulgusu ile diğer özellikler arasındaki ilişki araştırılmıştır. Çiğ sütlerin, ortalama pH, Eİ ve DN değerleri sırasıyla 6,75±0,01, 5,83x10-3S/cm ve -0,5296±-0,002, olarak, protein, laktoz, mineral madde ve yağ miktarları ise sırasıyla %3,37±0,03, %4,99±0,03, %0,64±0,01 ve %3,10±0,06 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca örneklerin %99,2’sinin 5logkob/mL’den yüksek TAMB içerdiği, %13,4’ünde ise E. coli bulunduğu belirlenmiştir. Çanakkale, Yenice’de subklinik mastitis olgusu %59 oranında tespit edilmiştir. Subklinik mastitisli sütler (CMT değeri ≥ 2) ile normal sütlerin (CMT değeri < 2) sadece CMT değerleri arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0,001). CMT ve SHS değerleri ile Eİ değerleri ve diğer özellikler arasında güçlü bir korelasyon tespit edilememiştir (r<±0,500).

Anahtar Kelimeler:

California mastitis testi, çiğ süt, somatik hücre sayısı, subklinik mastitis

SOME PROPERTIES OF THE RAW MILK PRODUCED IN ÇANAKALE (YENICE) AND SUBCLINICAL MASTITIS INCIDENCE

Subclinical mastitis that causes significant economic losses in husbandry has been the most important case in the world and in our country. Since subclinical mastitis is not noticeable, it is involved in milk and dairy products. In this study, physical properties- pH, electrical conductivity, and freezing point-, chemical properties - fat, protein, lactose, fat free dry matter and mineral matter content-, and biological properties - total aerobic mesophilic bacteria (TAMB) and total coliform bacteria counts and Escherichia coli incidence of 134 raw milk samples of Çanakkale-Yenice were investigated. In addition, subclinical mastitis incidence was defined by determining the number of somatic cells in the samples and their California mastitis test (CMT) values. The relationship between subclinical mastitis incidence and other milk properties was investigated. The mean pH, EI and DN values of the raw milks sampled were 6.75±0.01, 5.83×10-3S/cm and -0.5296±0.002, respectively, while protein, lactose, mineral matter and fat contents were 3.37%±0.03%, 4.99±0.03%, 0.64±0.01% and 3.10±0.06%, respectively. 99.2% of the samples were found to contain TAMB higher than 5logcfu/mL and 13.4% were found to include E. coli. The relationship between subclinical mastitis and these values have been also investigated. The incidence of subclinical mastitis in Çanakkale-Yenice was determined as 59%. Only the difference between CMT values of subclinical mastitis milk (CMT value ≥2) and healthy milk (CMT value <2) was found to be statistically significant (p<0.001). There was no strong correlation between CMT, SHS, and EI values and other milk properties (r<±0.500).

Keywords:

California mastitis test, Quality , Raw milk, Somatic cell counts, Subclinic mastitis,

PDF

___

1. Alpay, G. & Yeşilbağ, K. 2009. Mastitis olgularında virüslerin rolü. Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 28(1): 39-46.
2. Anonim, 2000. Türk Gıda Kodeksi Çiğ süt ve ısıl işlem görmüş içme sütleri tebliği. Resmi Gazete, 14 Şubat 2000-Sayı: 23964.
3. Anonim, 2006. Türk Gıda Kodeksi Çiğ süt ve ısıl işlem görmüş içme sütleri tebliğinde değişiklik yapılması hakkında tebliğ, Sayı 26267, Tebliğ No: 2006/38.
4. Anonim, 2009. Türk Gıda Kodeksi Çiğ süt ve ısıl işlem görmüş içme sütleri tebliğinde değişiklik yapılması hakkında tebliğ, Sayı 27133, Tebliğ No 2009/14.
5. Atasever S. & Erdem H. 2008. Süt sığırlarında mastitis ile sütün elektriksel iletkenliği arasındaki ilişkiler, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2): 131-136.
6. Ayaşan, T., Hızlı, H., Yazgan, E., Kara, U. & Gök, K. 2011. Somatik hücre sayısının süt üre nitrojen ile süt kompozisyonuna olan etkisi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17: 659-662.
7. Aytekin, İ. & Boztepe, S. 2014. Süt sığırlarında somatik hücre sayısı, önemi ve etki eden faktörler. Türk Tarım-Gıda Bilim Teknoloji Dergisi, 2: 112-121.
8. Baştan, A., Kaymaz, M., Fındık, M. & Erünal, N. 1997. İneklerde subklinik mastitislerin elektriksel iletkenlik, somatik hücre sayısı ve california mastitis test ile saptanması. Ankara Üniviversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 44: 1-6.
9. Bhutto, A.L., Murray, R.D. & Woldehiwet, Z. 2012. California mastitis test scores aas indicators of subclinical intra-mammary infections at the end of lactation in dairy cows. Research in Veterinary Science, 92(1): 13-17.
10. Cervinkova, D., Vlkova, H., Borodacova, I., Makovcova, J., Babak, V., Lorencova, A. & Jaglic, Z. 2013. Prevalence of mastitis pathogens in milk from clinically healthy cows. Veterinarni Medicina, 58(11): 567-575.
11. Çoban, Ö. & Tüzemen, N. 2007. Siyah alaca ve esmer ineklerde subklinik mastitis için risk faktörleri. Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 26(1-2): 27-31.
12. Dağdemir, E. & Özdemir, S. 2006. Salamura beyaz peynirlerden izole edilen laktik asit bakterilerinin tanımlanması ve seçilen bazı izolatların kültür olarak kullanılabilme olanakları. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 190s.
13. Diler, A., Baran, A. & Erdoğan, A. 2013. Çiğ inek sütlerinde somatik hücre sayısı, süt kompozisyonu ve mastitis etkeni mikroorganizmaların identifikasyonu. 8. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, 5-7 Eylül 2013, Çanakkale, 73-79.
14. Dingwell, R.T., Leslie, K.E., Schukken, Y.H., Sargeant, J.M. & Timms, L.L. 2003. Evaluation of the California mastitis test to detect an intramammary infection with a major pathogen in early lactation dairy cows. Canadian Veterinary Journal, 44: 413-416.
15. El Zubeir, E.M.I., El Owni, O.A.O. & Mohamed, G.E. 2005. Correlation of minerals and enzymes in blood serum and milk of healthy and mastitic cows. Research Journal Agriculture and Biological Sciences, 1: 45-49.
16. Ergün, Y., Aslantaş, Ö., Doğruer, G. & Cantekin, Z. 2004. Hatay ilindeki aile tipi süt sığırcılığı işletmelerinde subklinik mastitislerin epidemiyolojisi. Avrasya Veteriner Bilim Dergisi, 20(4): 25-28.
17. Félix, B. V. F., José, M. A., Soares, N. E., Nonato, O. A., Pereira, O. J., Soares, N. R. B., Garcia, M. J. R. & Werner, T. L. 2005. Contagem celular somática: relação com a composição centesimal do leite e período do ano no estado de goiás. Ciencia Rural, 35 (4): 848-854 (abstract).
18. George, D. & Mallery, M. 2010. SPSS for windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 update (10th ed.) Boston, 386p.
19. Guerrero, A., Dallas, D. C., Contreras, S., Bhandari, A., Cánovas, A., Islas-Trejo, A. & Chee, S. 2015. Peptidomic analysis of healthy and subclinically mastitic bovine milk. International Dairy Journal, 46: 46-52.
20. Gürbulak, K., Canoğlu, E., Abay, M, Atabay, Ö. & Bekyürek, T. 2009. İneklerde subklinik mastitisin farklı yöntemlerle saptanması. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 15(5): 765-770.
21. Jamrozik, J. & Schaeffer, L.R. 2012. Test‐day somatic cell score, fat‐to‐protein ratio and milk yield as indicator traits for sub‐clinical mastitis in dairy cattle. Journal of Animal Breeding and Genetics, 129(1): 11-19.
22. Kaptan, B., Kayışoğlu, S. & Demirci, M. 2012. The relationship between some physico-chemical, microbiological characteristics and electrical conductivity of milk stored at different temperature. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2): 13-21.
23. Kaşıkçı, G., Çetin, Ö., Bingöl, E.B. & Gündüz, M.C. 2012. Relations between electrical conductivity, somatic cell count, california mastitis test and some quality parameters in the diagnosis of subclinical mastitis in dairy cows. Turkish Journal Veterinary and Animal Science, 36: 49-55.
24. Kaya, A., Uzmay, C., Kaya, İ. & Kesenkaş, H. 2001. İzmir ili Holstein damızlık süt sığırı yetiştirici birliği işletmelerinde mastitisin yaygınlık düzeyi ve etkileyen etmenler üzerine araştırmalar II.Mastitisin yaygınlık düzeyi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(1): 63-70.
25. Kul, E., Erdem, H. & Atasever, S. 2006. Süt sığırlarında farklı meme özelliklerinin mastitis ve süt somatik hücre sayısı üzerine etkileri. Ondokuz Mayıs Universitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(3): 350-356.
26. Kuyucuoğlu, Y. & Uçar, M. 2001. Afyon bölgesi süt ineklerinde subklinik ve klinik mastitislerin görülme oranları ve etkili antibiyotiklerin tespiti. Veteriner Hekimleri Mikrobiyoloji Dergisi, 1: 19-24.
27. Le Maréchal, C., Thiéry, R., Vautor E. & Le Loir, Y. 2011. Mastitis impact on technological properties of milk and quality of milk products-a review. Dairy Science & Technology, 91(3): 247-282.
28. Malek dos Reis, C.B.M., Barreiro, J.R., Mestieri, L., de Felício Porcionato, M.A. & dos Santos, M.V. 2013. Effect of somatic cell count and mastitis pathogens on milk composition in Gyr Cows. BMC Veterinary Research, 9(1): 67-74.
29. Metin, M. 2005. Süt Teknolojisi, Sütün Bileşimi ve İşlenmesi. Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova-İzmir, 439s.
30. Midleton, J.R., Hardin, D., Steevens, B., Randle R. & Tyler, J.W. 2004. Use of somatic cell counts and california mastitis test results from individual quarter milk samples to detect subclinical intramammary infection in dairy cattle from a herd with a high bulk tank somatic cell count. Journal of the American Veterinary Medical Association, 224: 419-423.
31. Mitchell, G.E. 1989. The contribution of lactose, chloride, citrate and lactic acid to the freezing point of milk. Australian Journal of Dairy Technolgy, 44: 61-64.
32. Mola, A.O., Avcı E., Mert İ., Yılmazbilen A.R. & Yıldız S. 2011. Dünya ve Türkiye Süt Endüstrisi Raporu. ASÜD (Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği), Ankara.
33. Moroni, P., Rossi, C.S., Pisoni, G., Bronzo, V., Castiglioni, B. & Boettcher, P.J. 2006. Relationships between somatic cell count and intramammary infection in buffaloes. Journal of Dairy Science, 89(3): 998-1003.
34. Olawale, F. & Garwe, D. 2010. Obstacles to the growth of new SMEs in South Africa: A principal component analysis approach. African Journal of Business Management, 4(5): 729-738.
35. Özdemir, S. & Kaymaz, M. 2013. Küçük aile işletmelerinde yetiştirilen ineklerde subklinik mastitis insidensi ve tanı yöntemlerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 8(1): 71-79.
36. Önal, A.R. & Özder, M. 2007. Trakya’da özel bir süt işleme tesisi tarafından değerlendirilen çiğ sütlerin somatik hücre sayısı ve bazı bileşenlerinin tespiti. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(2): 195-199.
37. Park, Y.K., Koo, H.C., Kim, S.H., Hwang, S.Y. & Jung, W.K. 2007. The analysis of milk components and pathogenic bacteria isolated from bovine raw milk in Korea. Journal of Dairy Science, 90: 5405-5414.
38. Patır, B., Can, Ö. P. & Gürses, M. 2010. Farklı illerden toplanan çiğ inek sütlerinde somatik hücre sayıları. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 24(2): 87-91.
39. Reddy, B.S.S., Kumari, K.N., Reddy, Y.R., Reddy, M.V.B. & Reddy, B.S. 2014. Comparison of different diagnostic tests in subclinical mastitis in dairy cattle. International Journal of Veterinary Science, 3(4): 224-228.
40. Sabuncuoğlu, N. & Çoban, Ö. 2006. Mastitis ekonomisi. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 1(1): 1-5.
41. Santiago, G.S., Lasagno, M.C., Alencar, T.A., Ribeiro, L., Dubenczuk, F.C., Oliva, M.S. & Coelho, S.M. 2015. AmpC-lactamase production in Enterobacteria associated with bovine mastitis in Brazil. African Journal of Microbiology Research, 9(8): 503-508.
42. Sargeant, J.M., Leslie, K.E., Shirley, J.E., Pulkrabek B.J. & Lim, G.H. 2001. Sensitivity and specificity of somatic cell count and California mastitis test for identifying intramammary infection in early lactation. Journal of Dairy Science, 84: 2018-2024.
43. Schukken, Y.H., Leslie, K.E., Weersink, A. & Martin, S.W. 1992. Ontario bulk milk somatic cell count reduction program. 1. Impact on somatic cell counts and milk quality. Journal of Dairy Science, 75(12): 3352-3358.
44. Şeker, E. & Özenç, E. 2010. Mastitisli inek sütlerinden izole edilen koagulaz negatif stafilokokların antibiyotik dirençlilikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 21(2): 107-111.
45. Tel, O.Y., Keskin, O., Zonturlu, A.K. & Kaya, N.B.A. 2009. Şanlıurfa yöresinde subklinik mastitislerin görülme oranı, aerobik bakteri izolasyonu ve duyarlı antibiyotiklerin belirlenmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 23(2): 101-106.
46. Timurkan, H. 2014. İneklerde california mastitis testi ve sütün elektrik iletkenliğinin karşılaştırılması. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 28(3): 135-136.
47. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2015. Süt ve Süt Ürünleri Üretim Miktarı (Ton). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=85&locale=tr, (Erişim: Şubat 2017).
48. Ünal, N. & Yıldırım, M. 2010. İneklerin süt, meme başı derisi ve burun mukozalarından izole edilen stafilokok türlerinin antibiyotik direnç profilleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16: 389-396.
49. Ünlütürk, A. & Turantaş, F. 2003. Gıda Mikrobiyolojisi, Meta Basım, İzmir, s16.
50. Vianna, P.C.B., Mazal, G., Santos, M.V., Bolini, H.M.A. & Gigante, M.L. 2008. Microbial and sensory changes throughout the ripening of prato cheese made from milk with different levels of somatic cells. Journal of Dairy Science, 91: 1743–1750.
51. Weiner, M., Rózańska, H., Kubajka, M., Szulowski, K., Krajewska M. & Wasiński, B. 2015. Occurrence and characterisation of MRSA and extended-spectrum ß-Lactamases producing Escherichia coli isolated from mastitic cows’ milk. Bulletin of the Veterinary Institute Pulawy, 59(2): 191-195.
52. Yalçın, C. 2000. Cost of mastitis in Scottish dairy herds with low and high subclinical mastitis problems. Turkish Journal of Veterinary & Animal Science, 24: 465-472.
53. Zagorska, J. & Ciprovica, I. 2013. Evaluation of factors affecting freezing point of milk. International Journal of Biological, Biomolecular, Agricultural, Food and Biotechnological Engineering, 7: 106-111.