Bahattin OTURAKLI, Doç. Dr. Özcan KARAASLAN

SÖZEL DAVRANIŞ YAKLAŞIMININ DOWN SENDROMLU ÇOCUKLARIN TERSİNE SÖZİÇİ BECERİLERİNİ EDİNİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLİLİĞİ

Bu çalışmada, ¨Down Sendromlu (DS)¨ çocuklara tersine söziçi becerisinin kazandırılmasında sözel davranış yaklaşımının etkililiği belirlenmeye çalışılmıştır. Bu araştırma, tek-denekli araştırma desenlerinden yoklama evreli davranışlar arası çoklu yoklama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın katılımcıları, 12-15 yaş arasındaki DS tanısı almış çocuklardan oluşmaktadır. Araştırmada; başlama düzeyi, öğretim oturumları, öğretim oturumları öncesi yoklama oturumları, toplu yoklama oturumları, kalıcılık ve genelleme oturumları düzenlenmiştir. Araştırma sonunda elde edilen bulgular; (1) DS’li çocuklara tersine söz içi becerilerin kazandırılmasında sözel davranış yaklaşımının etkili olduğunu, (2) sözel davranış yaklaşımıyla DS’li çocuklar kazandıkları söziçi becerilerini öğretim bittiğinde de öğrendiklerini korudukları ve (3) DS’li çocukların sözel davranış yaklaşımıyla edindikleri tersine söziçi becerilerini farklı kişilere genelledikleri ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

Down Sendromu, Sözel Davranış Yaklaşımı, Dil ve Konuşma Becerileri, Tersine Söziçi Beceriler

EFFECTIVENESS OF VERBAL BEHAVIOR APPROACH ON THE RESERVE INTRAVERBAL SKILLS ACQUISITION OF CHILDREN WITH DOWN SYNDROME

In this study, it was aimed to determine the effectiveness of the verbal behavior approach in teaching children with Down Syndrome (DS), reverse intraverbal skills. This research was carried out using a multiple probe design across behaviors, which is one of the single-subject research designs. The participants of this study consisted of children between the ages of 12 and 15 who were diagnosed with DS. In this research; baseline, intervention sessions, full probe sessions, maintenance and generalization sessions were conducted. Findings of the research are summarized under three headings. These; (1) the verbal behavior approach is effective in teaching DS children the reverse intraverbal skills, (2) it was observed that the DS children continue to perform the reverse intraverbal skills they learned after the end of the instruction, and (3) It has been also revealed that DS children they learned the reverse intraverbal skills generalize (to different people).

Keywords:

Down Syndrome, Verbal Behavior Approach, Language and Speech Skills, Reverse Intraverbal Skills,

PDF

___

Allan, A. C., Vladescu, J. C., Kisamore, A. N., Reeve, S. A., & Sidener, T. M. (2015). Evaluating the emergence of reverse intraverbals in children with autism. The Analysis of Verbal Behavior, 31(1), 59-75.
Aydın, B. (2004) Down Sendromlu Çocuklarda Dil Sisteminin İşleyişi Üzerine Dilbilimsel Bir Çözümleme. Yayınlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Barbera & Rasmussen, (2007). Sözel Davranış Yaklaşımı: Otizm ve Diğer Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocuklara Dil ve Konuşma Becerilerinin Öğretimi (Çeviri Editörü: Prof. Dr. Binyamin Birkan). Tohum Otizm Vakfı. Aura Kitapları (Agora Kitaplığı).
Bilginer, H. (2002). Down Sendromlu Çocuklarda Dil Gelişimi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 165-179.
Buckley, S. (1999). Improving the speech and language skills of children and teenagers with Down syndrome. Down Syndrome News and Update, 1(3), 111-128.
Centers for Disease Control and Prevention (2021). How many people are living with Down syndrome in the United States?. Erişim Adresi: https://www.cdc.gov/ncbddd/birthdefects/downsyndrome/data.html
Çolak, A. (2011). 0-6 Yaş Arası Down Sendromlu Çocuklar ve Gelişimleri (Editör: Batu, S.). Kök Yayıncılık. 241-273.
Dickes, N. R., & Kodak, T. (2015). Evaluating the emergence of reverse intraverbals following intraverbal training in young children with autism spectrum disorder. Behavioral Interventions, 30(3), 169-190.
Ilkım, M., Kalaycı, M. C. K., Güleroğlu, F., & Gündoğdu, C. (2018). Down Sendromlu Çocuklarda Sportif Etkinliklere Katılma Durumuna Göre Sosyal Uyum ve Beceri Düzeyinin İncelenmesi. İnönü University International Journal of Social Sciences (INIJOSS), 7(1), 162-172.
Ingvarsson, E. T., Cammilleri, A. P., & Macias, H. (2012). Emergent listener responses following intraverbal training in children with autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 6(2), 654-664.
Jones, E. A., Feeley, K. M., & Takacs, J. (2007). Teaching spontaneous responses to young children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 40(3), 565-570.
Kalaycı, C. (2019). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda sözel uyarana tepki (intraverbal) öğretiminin ters yönlü sözel uyarana tepkinin ortaya çıkması üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Karaaslan, Ö. & Mahoney, G. (2013). Intellectual and Developmental Disabilities. Effectiveness of Responsive Teaching with Children with Down Syndrome, 51(6), 458-469.
Lee, G. T., Chou, W. C., & Feng, H. (2017). Using intraverbal prompts to increase divergent intraverbal responses by a child with autism. Behavioral Interventions, 32(4), 434-444.
May, R. J., Hawkins, E., & Dymond, S. (2013). Brief report: Effects of tact training on emergent intraverbal vocal responses in adolescents with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(4), 996-1004.
Pérez‐González, L. A., García‐Asenjo, L., Williams, G., & Carnerero, J. J. (2007). Emergence of intraverbal antonyms in children with pervasive developmental disorder. Journal of Applied Behavior Analysis, 40(4), 697-701.
Sarıyer, M. N. (2017). Türkçe Konuşan Down Sendromu Olan Çocukların Dı̇lbı̇lgı̇sel Özelliklerinin Betimlenmesi̇ ve Çalışma Belleği̇ ile İlişkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Shillingsburg, M. A., Frampton, S. E., Cleveland, S. A., & Cariveau, T. (2018). A clinical application of procedures to promote the emergence of untrained intraverbal relations with children with autism. Learning and Motivation, 62, 51-66.
Tekin-İftar, E. ve Kırcaali-İftar, G. (2013). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Ankara: Vize Yayıncılık.
Tekin, E. (2000). Karşılaştırmalı tek-denekli araştırma modelleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(04).
Tezel, D. (2015). Erken Çocuklukta Günlük İletişim Becerilerinin Pragmatik Profillerinin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Trakya Üniversitesi̇ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tomris, G. (2020). Down Sendromlu Çocuğu Olan Ebeveynlere Yönelik Geliştirilen Doğal Öğretime Dayalı Erken Müdahale (DÖDEM) Programının Ebeveyn ve Çocukları Üzerindeki Etkililiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ulusal Down Sendromu Derneği (2021). Hoş Geldin Bebek: Down Sendromu Bilgi Rehberi. Erişim Adresi: https://www.sabancivakfi.org/i/content/4820_2_Hos_Geldin_Bebek_Down_Sendromu_Bilgi_Rehberi.pdf
Wallace, A. M., Bechtel, D. R., Heatter, S., & Barry, L. M. (2016). A comparison of prompting strategies to teach intraverbals to an adolescent with down syndrome. The Analysis of Verbal Behavior, 32(2), 225-232.