EDİRNE YENİ SARAYI'NIN (SARAY-I CEDID-i AMİRE) MEVCUT DURUMU, SORUNLARI VE YAPILMASI GEREKENLER

Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki ilk saltanat merkezi olan Edirne'den önce devlete başkentlik yapan Bursa'daki saray hemen hemen yok olmuştur. Tophane olarak bilinen semtte inşa edildiği düşünülen saraya ilişkin olarak ne yazık ki yeterli veriden mahrumuz. Osmanlı Devleti'nin eyaletlerindeki, bir başka ifade ile şehzadelerin ikamet ettiği kentlerdeki, sarayları arasında; Yunanistan-Dimetoka, Bursa-Yenişehir, Bosna Hersek-Saraybosna, Manisa ve Amasya sarayları da günümüze ulaşamamıştır. Edirne'de Osmanlı Dönemi'nde inşa edilmiş iki önemli saray Eski Saray (Saray- ı Atik) ve Yeni Saray (Saray-ı Cedid-i Amire) dışında, devlet ileri gelenleri tarafından kentin değişik yerlerinde (özellikle Tunca ve Meriç nehirleri boyunca) köşk ve kasırların (Buçuktepe Sarayı, Mamak Sarayı, Akpınar Köyü Sarayı) yaptırıldığı bilinmektedir. Ne yazık ki, bunlardan hiç birisi günümüze ulaşmadığı gibi, kent içerisindeki konumları da belirlenememiştir. Ayrıca, yukarıda belirttiğimiz iki saray kompleksi içerisinde de köşk ve kasır tarzı yapıların bulunduğu kaynak ve yayınlardan saptanabilmektedir. Edirne Yeni Saray, Türk Saray Mimarisi ve Sanatı için olduğu kadar, Osmanlı Arkeolojisi ve Edirne tarihi açılarından da büyük önem taşımaktadır. Çalışmada, Edirne Yeni Saray'ın; mevcut durumunu, inşa edildiği zamandan günümüze kadar maruz kaldığı tahribatları, sorunlarını ve bu sorunların ortadan kaldırılabilmesi için yapılması gerekenler ortaya konulmaya çalışılmıştır. 

___

Arık, M. Oluş, "Türkiye'de Ortaçağ Arkeolojisinin Gelişimine Bir Bakış", VH. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri (1I. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı- Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri) (30 Nisan- 02 Mayıs 1998), Konya 1998, s. 11- 19.

Arık, Rüçhan, "Türk Kültürüne Yönelik Arkeolojik Araştırmalar ve Kubad Abad Kız Kalesi Kazısı", Remzi Oğuz Arık Armağanı, Ankara 1987, s. 71- 98.

Arık, Rüçhan, Kubad Abad, Selçuklu Saray ve Çinileri, İstanbul 2000.

Aslanapa, Oktay , "Kayseri'de Keykubadiye Köşkleri Kazısı (1964)", Türk Arkeoloji Dergisi, C. XIII, S. 1, Ankara 1965, s. 19- 40.

Cezar, Mustafa, Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul 1977.

Eldem, Sedat H.-Feridun Akozan, Topkapı Sarayı, Bir Mimari Araştırma, İstanbul 1982.

Emecen, Feridun, "Tarih Koridorlarında Bir Sınır Şehri: Edirne", Edirne: Serhattaki Payitaht, (Haz. E. E. İşli- M. S. Koz), İstanbul 1998, s. 51- 69.

Gökbilgin, M. Tayyib, Edirne ve Paşa Livası, Vakıflar- Mülkler-Afrıkataalar, İstanbul 1952.

İnalcık, Halil, "Edirne'nin Fethi (1361)", Edirne, Edirne 'nin600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı, Ankara 1965, s. 137-159.

Ortaylı, İlber , Mekanlar ve Olaylarıyla Topkapı Sarayı, İstanbul 2007.

Öz, Tahsin, "Edirne Yeni Sarayında Kazı ve Araştırmalar", Edirne, Edirne'nin 600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı, Ankara 1965, s. 217- 222.

Rifat Osman, Edirne Sarayı, (Yayına Haz. S. Ünver), Ankara 1957.