MİDİLLİ ADASINDA OSMANLI VAKIFLARININ TASFİYE SÜRECİ
Midilli adası 1462 tarihinde Sultan II. Mehmet tarafından Osmanlı topraklarına katılmış boğazlara olan hâkimiyeti, ticaret yolları üzerindeki konumu ve verimli toprakları adayı Osmanlı tarihindeki kilit yerleşim alanlarından birisi haline getirmiştir. Osmanlı yönetimi ile birlikte adada vakıf sistemi de kendisini göstermiştir. Vakıf sayısı Osmanlı egemenliği boyunca hızla artmış ve adayı Osmanlı sistemine bağlayan önemli unsurlardan birisi olmuştur. Yunanistan'ın Bağımsızlık Savaşı, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı ve ardından yapılan Berlin Kongresi, Balkan Savaşları, 1914-1918 Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı ve ardından imzalanan Mübadele Protokolü ve Lozan Antlaşması süreçlerinde, Yunanistan'daki Müslüman-Türk nüfus devamlı şekilde Anadolu'ya doğru zorunlu veya kendi istekleriyle bir göçe tabi olmuştur. Bu göç sırasında mübadiller, yanlarında kişisel, taşınabilir eşyalarından mümkün olanları getirebilmişler fakat beş asır boyunca göç edilen bölgelerde oluşturulan vakıf binalarını terk etmek zorunda kalmışlardır. Bu çalışmada, Midilli'de bulunan Osmanlı vakıflarının tasfiye süreci ele alınmış ve bu sürecin işleyişi anlatılmaya çalışılmıştır
LIQUIDATION PROCESS OF THE OTTOMAN VAQFS ON LESVOS ISLAND
seas was located on crucial trade roads which together with its fertile soil made it an important territory in Ottoman history. With the coming of the Ottoman rule, vaqf system was established on the island. The rapidly growing vaqfs served as a visible connection between the island and the Ottoman Empire. The Greek War of Independence, 1877-78 Ottoman-Russian war, Berlin Congress that followed, Balkan wars, World War I, Turkish War of Independence and signing of the Population Exchange Policy and Lausanne Treaty that followed, all resulted in decreasing of the Muslim-Turk population in Greece who migrated to Anatolia either forced or voluntarily. Migrants were allowed to take their personal belongings however they were obliged to leave the vaqfs real estates. This work aims at explaining the process of liquidation of Ottoman vaqfs on Lesvos
___
- Yunanistan’ın Mübadeleye Tabi Mahalleri Cemaat-i İslamiye Heyetleri Tarafından Yapılan Evkâf-ı İslamiye Tasfiye Talepnameleri Bataklık, Orman, Yaylak, Kışlak Gibi Emvâl-i Gayrimenkûleyi Gösterir Defter, 1928- 1929 Makedonya. No: Numarasız.
- Girit, Sakız, Midilli, Limni Cemaat-i İslamiye’ye Ait Evkâf Tasfiye Defteri I-II No: 613.
- Yunanistan’da El Konulan Mallara Ait Matlûbât Defteri, 1929, Defter No: Numarasız.
- Hanya ve Midilli Vakıf Defteri No: 2332.
- ADIYEKE, A. Nükhet - ADIYEKE, Nuri, “Taşınabilir Kültür Varlıklarından Mübadele Sırasında Göç Eden Makedonya ve Selanik Arşivleri”, 2. Uluslararası Balkanlarda Sosyal Bilimler Kongresi, (Edit: A. Vecdi Can ve diğerleri), Prizren 2010, ss. 95-108.
- ARI, Kemal, Büyük Mübadele, Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1995.
- ARMAOĞLU, Fahir, 19 Yüzyıl. Siyasi Tarihi (1789-1914), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2003.
- ÇELEBİ, Ercan, “Mübadillerin Yunanistan’daki Mal Kayıtları ve Muhtelit Mübadele Komisyonu Tasfiye Talepnameleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: V, Sayı: 12, İzmir 2006, ss. 35-46.
- EREN, Halit, “Batı Trakya Türk Vakıfları”, Balkanlarda Osmanlı Vakıfları ve Eserleri Sempozyumu, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2012, ss. 33-42.
- ERİM, Nihat, “Milletlerarası Daimî Adalet Divanı ve Türkiye, Muhtelit Mübadele Komisyonunu Yetkisi Hakkında”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 3-4, Ankara 1951, ss. 44-59.
- HACISALİHOĞLU, Neriman Ersoy, “Bulgaristan’ın Kuruluş ve Bağımsızlık Sürecinde Vakıf Meselesi”, Balkan ve Göç, (Edit: Ali Fuat Örenç, İsmail Mangaltepe), Bursa 2013, ss. 515-523.
- HINZ, Walther, İslam’da Ölçü Sistemleri, (Çev: Acar Sevim), Marmara Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 2, İstanbul 1990.
- İŞBİLİR, Ömer, “Ege Adaları’nda Osmanlı Vakıfları”, Ege Adaları’nın İdârî, Malî ve Sosyal Yapısı, (Ed. İdris Bostan), Stratejik Araştırma ve Etüdler Millî Komitesi Yayınları, Ankara 2003, ss. 115-134.
- Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar - Belgeler, (Çeviren: Seha L. Meray), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2001.
- OĞUZ, İbrahim, Midilli’de Osmanlı Vakıfları, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mersin 2014.
- ORAN, Baskın, Türk-Yunan İlişkilerinde Batı Trakya Sorunu, Güncelleştirilmiş İkinci Basım, Bilgi Yayınevi, Ankara 1991.
- PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1993.
- SOYSAL, İsmail, Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, I. Cilt, (1920-1945), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
- ÜNVER, Metin, Midilli Adası’nın İdarî ve Sosyo-Ekonomik Yapısı (1876- 1914), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2012.
- YILDIRIM, Onur, Diplomasi ve Göç, Türk-Yunan Mübadelesinin Öteki Yüzü, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016.
- http://www.pollitecon.com/html/treaties/Treaty_Concerning_The_Protectio n_Of_Minorities_In_Greece.htm, (12.08.2013).
- ISSN: 2147-1371
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2012
- Yayıncı: TRAKYA ÜNİVERSİTESİ BALKAN ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ