BOŞNAK SÖZLÜ KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI TARİHİ

Nüfusunun büyük bir bölümünü Güney Slavlarının oluşturduğu Kuzeybatı Balkanlar, 6. yüzyılda başlayan Slav göçleri ile iki yüz yıllık bir süre zarfında Slavlaşmıştır. Bölgenin 15. yüzyılda Türkler tarafından fethedilmesi neticesinde İslam'ı kabul eden Slavlar diğer Slav gruplardan farklı olarak, Türk kültürü ve İslam inancı temelli yeni bir siyasal ve etnik oluşum içerisine girmiştir. Edebiyattan folklora, mimariden müziğe, yeni oluşumun medeniyet telakkisine Türk kültürü ve İslam medeniyeti kaynaklık etmiştir. Bölgede yaşayan Müslüman Slavların, diğer adıyla Boşnakların sözlü kültür ürünlerinin gerek yaratım gerekse icra bağlamında gelişimi bu etkinin sonucu olarak kendine has hususiyetleri ile diğer Slav gruplardan ayrı ve bağımsız bir şekilde gerçekleşmiştir. Çeşitli vesilelerle Bosna'ya yolu düşen Avrupalı ve Amerikalı birçok araştırmacı Boşnaklara ait sözlü kültür ürünlerini kayıt altına almış, bu araştırmacılardan bir kısmı da bu malzemeyi bilimsel yöntemler ışığında incelemiş ve değerlendirmiştir. Özellikle romantik milliyetçilik anlayışı ile sözlü kültür ürünlerinden tarih yazma girişimleri çerçevesinde Avrupa'da artan sözlü kültür araştırmaları kapsamında Güney Slavlarına ait sözlü kültür ürünleri de kayıt altına alınmıştır. Çalışmamız, 16. yüzyıldan itibaren Türk ve İslam etkisi ile teşekkül eden Boşnak sözlü kültürüne ait ürünler ile alakalı bilgi veren kaynaklar ve 18. yüzyıldan itibaren bu ürünlerin bir sistem dâhilinde ve belirli metotlar ışığında kayıt altına alınması ile alakalı bilgi vermektir

HISTORY OF BOSNIAK ORAL CULTURAL STUDIES

Northwest Balkans, whose major part of the population forwed by South Slavs, were Slavicised by the slavic migrations that had begin in 6th century in a period of two hundred years. In the wake of conquest of region in 15th century, unlike the other slavic groups, Islamic Slavs have entered a new political and ethnic formation based on Turkish culture and Islamic faith. Form Literature to folklore and from architecture to music, the source of new civilization was that Turkish culture and Islamic faith. Muslim Slavs; lived in that region in other words Bosniaks, development of verbal culture products in the context of creative and execution, came true in a peculiar way differently and independently from the other Slavic groups. Under the different purposes many European and American researches visited the region and reconded the products of oral culture and some of them examined and evaluated those materials in the lihgt of scientific methods. Oral culture products belonging to the South Slavs were also recorded in the context of European cultural conventions. This study inform the sources of Bosniaks vernacular products based on Turkish and İslamic orient and also enlighten the recording style in a systematic way and with certain methods

PDF

___

ARHIV SANU, Etnografska Zbirka: br. 9058/57.
Behar: list za pouku i zabavu: god. I-XI (1900-1911), El Kalem, Sarajevo 1990.
Biser 1912/1913, Uredio: Musa Ćazim Ćatić, Muzej Hercegovine Mostar reprint, Mostar 2011.
BUTUROVIĆ, Đenana, Studija o Hörmannovoj zbirci muslimanskih narodnih pjesama, svjetlost, Sarajevo 1976.
BUTUROVIĆ, Đenana, Usmena Epika Bošnjaka, Preporod, Sarajevo 1995.
BUTUROVIĆ, Đenana, Bosanskomuslimanska Usmena Epika, Institut za Književnost Svjetlost, Sarajevo 1992.
BUTUROVIĆ, Đenana, “Epska Narodna Tradiciji a Muslimana Bosne i Hercegovine od početka 16. vjeka do prve zbirke Koste Hörmann (1888)”, GZM Etnologija, Tom XXVII/XXVIII), Svjetlost, Sarajevo 1997.
CURIPESCHITZ, Benedict, Yolculuk Günlüğü 1530, (Çev.) Özdemir Nutku, TTK Yay., Ankara 1989.
ČUBELIĆ, Tvrtko, “Matija Murko kao proučavač Srpskohrvatskih narodnih epskih pjesama”, Slovenski etnograf, br. 14, 1961, s. 171-182.
ÇOBANOĞLU, Özkul, Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Akçağ Yay., Ankara 2010.
DURIĆ, Rašid, “ aboravljena Hadžiomerspahićeva Pjesmarica”, Putevi 28/1982, Banjaluka, 5/6, s. 61-72.
FILAN, Kerima, XVIII. Yüzyıl Günlük Hayatına Dair Saraybosnalı Molla Mustafa’nın Mecmuası, Connectum, Saraybosna 2011.
GLIŠICA, Milovana, Srpskih narodnih pesama, Novi Sad 1872.
GEZEMAN, Gerhard, Erlangenski rukopis starih srpskohrvatskih narodnih pesama, Srpska kraljevska akademija, Zbornik za Istoriju, jezik i književnost srpskog naroda, knjiga XII, Sremski Karlovci, Sırpska 1925.
GRBIĆ, Jadranka, “Etnografski rad bosanskoga franjevca Ivana Franje Jukića”, Bosna Franciscana 2, 1994, s. 101-127.
GRBIĆ, Jadranka, “Etnografska Građa u Putopisima Bosanskih Franjevaca I. Jukića I G. Martića”, Nar. Umjet, 32/2, 1995, s. 109-127.
HAJDAREVIĆ, Rašid, “Medžmua Mula Mustafe Firakije”, POF XXIIXXIII, Sarajevo 1976, s. 301-314.
HADŽIHUSEINOVIĆ, Salih Sidki Muvekkit, Povijest Bosne, (Prev. Abdullah Polimac), El-Kalem, Sarajevo 1999.
HADŽIJAHIĆ, Muhamed, Narodne pjesme o Djerzelez Aliji, Štampara O. Šehić, Sarajevo 1934.
HADŽIJAHIĆ, Muhamed, Građa za povijest narodne poezije Muslimana iz Bosne u XVI, XVII i XVIII stoljeću, Islamska dionička Štamparija, Sarajevo 1935.
HADŽIJAHIĆ, Muhamed, “Sarajevske džamije u narodnoj predaji”, Zbornik za narodni život i običaje Južnih Slavena, Knj. 30, 1936, s. 229-236.
HADŽIJAHIĆ, Muhamed, “Badžijanije u Sarajevu i Bosni”, Anali GHB, knj. VI-VII, Sarajevo, 1982.
HANGI, Antun, život i običaji Muslimana u Bosni i Hercegovini, Sarajevo 1906.
HORMANN, Kosta, arodna Pjesme Muslimana u BİH, 1888-1889, Priredala: Đenana Buturović, Sarajevo 1976.
IMAMOVIĆ, Mustafa, Historija Bošnjaka, Bošnjačka ajednica Kulture Preporod, Sarajevo 1997.
İYİYOL, Fatih, “Molla Mustafa Şevki Başeski’nin Rûznâmesi Işığında Saraybosna’da Halk Kültürü (1756- 1805)”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Sayı 45, 2011, s. 87-112.
JUKIĆ, Ivan Frano, Sabrana djela 1-3, Institut za izučavanje jugoslovenskih knijiževnosti; “Svjetlost”, Sarajevo 1973.
KAČIĆ-MIOŠIĆ, Andrija, Razgovor ugodni naroda slovinskoga, Knjižnica zbornika “Kačić”, Split 1983.
KAJMAKOVIĆ, Radmila, Antun Hangi-život i običaji Muslimana u Bosni i Hercegovini, Svjetlost, Sarajevo 1990.
KALAJDŽIJA, Alen, Jezički izraz Hörmannove zbirke usmene epike u odnosu na novoštokavsku folklornu koine, doktorske disertacije, Univerzitet u Sarajevu, Filozofski fakultet, Sarajevo 2012.
KAMBEROVIĆ, Husnija, Sto godina “Preporoda” (1903.-2003.), www.preporod.ba.
KARADŽIĆ, Vuk Stefanović, Narodne srpske pjesme I, II, III, IV, Prosveta, Beograd 1969.
KRASIČ, Vladimir, Srpske narodne pjesme starijeg i novijeg vremena, Pančevo 1880.
KRAUSS, Friedrich, Tri Riječi Hercegovca, Mostar 1885.
KRNJEVIĆ, Hatidža, “Muslimanske pesme Erlangenskog rukopisa”, Zbornik istorije književnosti, knjiga 7, Beograd, 1969, s. 209-268.
KUJUNDŽIĆ, Enes, arodna Književnost Bošnjaka, Dom Štampe, enica 2001.
KUKULJEVIĆ SAKCINSKI, Ivan, Putvanje po Bosni, Fortuna, Zagreb 2007.
LILEK, Emilian, Vjerske starine iz Bosne i Hercegovine, GZM, Sarajevo 1894.
LJUBUŠAK, Mehmet Beg Kapetanovič, Narodno Blago, Preporod, Sarajevo 2003.
MAGLAJLIĆ, Munib, Usmena Balada Bošnjaka, Preporod, Sarajevo 1995.
MAGLAJLIĆ, Munib, Pjesme o Muji Hrnjici, Mešihat Islamske zajednice Bosne i Hercegovine, Sarajevo 1990.
MAGLAJLIĆ, Munib, Usmena lirika Bošnjaka, Preporod, Sarajevo 2006.
MARIJANOVIĆ, Luka, Hrvatske narodne pjesme: Junačke pjesme (Muhamedovske), Matice Hrvatske, Zagreb 1898.
MARIJANOVIĆ, Luka, Hrvatske narodne pjesme, što se pjevaju po gornjoj Hrvatskoj Krajini i u Turskoj, Hrvatskoj, Sv. Zagreb 1864.
MATIĆ, Grga - JUKIĆ, Ivan Frano, Narodne pijesme bosanske i hercegovačke, Osijek 1858.
MAŽURANIĆ, Stjepan, Hrvatske Narodne Pjesme, Tiskom i nakladom H. Lustera, Senj 1876.
MILOJEVIĆ, Miloš S., Pesme i običaji ukupnog naroda srpskog, Knjiga IIII, Beogradu 1869.
MINKA, Memija - HADŽIOSMANOVOĆ, Lammija, Biser, Književno- Historijska Monografija i Bibliografija, Nacionalna i univerzitetska bibloteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo 1998. Monografija Epska narodna tradicija muslimana BiH od početka 16. vijeka do pojave zbirke Koste Hörmanna, GZM, Sarajevo 1972-73.
MURKO, Matija, “Die Volksepik der bosnischen Mohammedaner”, Zeitshnift des Vereins für Volkskunde, Berlin 1909, 13-30.
MURKO, Matija, Tragom srpsko-hrvatske narodne epike, I-II, Zagreb 1951.
NAMETAK, Alija, arodne junačke muslimanske pjesme, Islamska dionička štamparija, 1. Izdanja, Sarajevo 1938.
NAMETAK, Alija, Muslimanske ženske pjesme, Sarajevo: Naklada knjižare H. Ahmeda Kujundžića 1944.
NAMETAK, Alija, Od bešike do motike: arodne lirske i pripovijedne pjesme bosansko-hercegovačkih muslimana, Vlastito izdanje autora, Sarajevo 1970.
NAMETAK, Fehim, Pregled Književnog Stvaranja Bosansko- Hercegovačkih Muslimana na Turskom jeziku, El Kalem, Sarajevo 1989.
OINAS, Felix J., “The Study Folklore in Yugoslavia”, Journal of the Folklore Institute, Vol. 3, No. 3, s. 398-418.
PALAVESTRA, Vlajko, Legende iz starog Sarajeva, Most Art, Zemun 2003.
PEŠIĆ, Radmila, Vuk Vrčević, Filološki Fakultet Beogradskog Univerziteta, Beograd 1967.
PETRANOVIĆ, Teofil, Srpske narodne pjesme iz Bosne (ženske), Sarajevo 1867.
PETRANOVIĆ, Teofil, Srpske narodne pjesme iz BIH: Epske pjesme starijeg vremena, Beograd 1867.
PETRANOVIĆ, Teofil, Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine: Junačke pjesme starijeg vremena, Beograd 1870.
PETRANOVIĆ, Teofil, Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine, svjetlost, Sarajevo 1989.
RISTIĆA, Koste Hadži, Srpske narodne pjesme pokupljene po Bosni, Državna Štamparija, Beograd 1873.
RI VIĆ, Muhsin, Behar Književnoistorijska Monografija, Svjetlost, Sarajevo 2000.
SCHMAUS, Alois, Studije o krajinskoj epici, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb 1953.
SOFTIĆ, Aiša, Usmene Predaja Bošnjaka, Preporod, Sarajevo 2002.
SOFTIĆ, Aiša, Zbornik Bošnjačkih Usmenih Predaja, Biblioteka Kulturno Naslijeda, Sarajevo 2005.
SUNJIĆ, Marijan, arodne junačke pjesme iz Bosne i Hercegovine skupio Marijan unjić, Izdao Zbor franjevackih bogoslova “Jukić”, Sarajevo 1915.
Zbornik Mihovilo Pavlinovića, Odbor NŽO, birke Matice Hrvatske br. 28a, 28b, 28d, 143,180.
Zbornik Nikola Tommaseo, Odbor NŽO, birke Matice Hrvatske br. 34, 172, 183.
Zbornik ime Ljubića, Odbor NŽO, birke Matice Hrvatske br. 161a, 161b.
Zbornik Frana Mikulčića, Odbor NŽO, Zbirke Matice Hrvatske br. 10.
Zbornik Ante-Mate Mažuranića, Odbor NŽO, Zbirke Matice Hrvatske br. 44.
Zbornik Luka Ilić, Odbor NŽO, birke Matice Hrvatske br. 26b, 26c, 26d.
Zbornik Miroslav Alačevića, Odbor NŽO, birke Matice Hrvatske br. 177b, 177c.
Zbornik Vinka Palunka, Odbor NŽO, birke Matice Hrvatske br. 139.
Zbornik Balda Melkova Glavića, Odbor NŽO, birke Matice Hrvatske br. 179.
Zbornik Bartua Grgića, Odbor NŽO, birke Matice Hrvatske br. 181.
Zbornik Ivana Kačića Miošića, Odbor NŽO, birke Matice Hrvatske br. 7.
http://digitalna.nb.rs/sf/NBS/casopisi_pretrazivi_po_datumu/bosanska_vila.