Tülay TUNÇAY, Oğuz BAŞKAN, İlhami BAYRAMİN, Şeref KILIÇ, Orhan DENGİZ

Cokriging Yönteminin Tarla Kapasitesi Tahmininde Kullanılabilirliğinin Belirlenmesi

Öz Jeoistatistik toprak biliminde son yıllarda yaygın olarak kullanılan tekniklerden biridir. Özellikle yoğun iş gücü ve emek gerektiren analiz sonuçlarının konumsal dağılımlarının belirlemek amacıyla eş kestirim (cokriging) tekniği yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada TİGEM’e bağlı Altınova Tarım İşletmesi arazisinde 32 km 2’lik (8 parsel) bir alanda yürütülmüştür. Toprak örneklemesi 500 m aralıklarla grid yöntemi ile toplam 135 adet yüzey örneklemesi (0-20 cm) yapılmış ve alınan örneklerinin bünyeleri belirlenmiştir. Çalışmada aynı zamanda co-kriging tekniğinin önemli ölçüde zaman ve işgücü gerektiren tarla kapasitesi değerinin tahmin etmedeki etkinliğinin belirlenmesi amacıyla azaltılmış toprak örneklemesi ile tarla kapasitesi değerleri belirlenmiştir. Korelasyon analizi sonuçlarına göre tarla kapasitesi ile en yüksek ilişki gösteren kil değeri (R: 0,68) analiz için yardımcı değişken olarak seçilmiştir. Cokriging tekniği tarla kapasitesi değerinin konumsal yapısını tahmin etme etkinliği ortalama mutlak hata (OMH) ve hata kareler ortalaması (HKO) değerleri dikkate alınarak azaltılan oranlarda tarla kapasitesi değerleri ile test edilmiştir. Sonuçlar cokriging tekniğinin toprak özelliklerinin tahmin edilmesinde önemli avantaj sağladığını göstermiştir. Cokriging tekniği 63 TK değerleri için bile düşük MAE ve MSE değerleri konumsal yapının doğru bir şekilde haritalanmasını sağlamıştır. Araştırma sonucu yüksek korelasyon katsayısının konumsal yapıyı doğru yansıtmada tek başına yeterli olmadığını, bununla birlikte konumsal yapıyı doğru yansıtan yardımcı değişkene gereksinim duyduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Cokriging, jeoistatistik, kriging, yarıvariogram

PDF

___

Anonymous (1992) . Soil Survey Methods Manual. USDA. Soil Survey Investigations Report No:42. Başkan O (2004). “Gölbaşı Yöresi Topraklarının Mühendislik- Fiziksel Özellik İlişkilerinde Jeoistatistik Uygulaması”, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 176 sayfa, Ankara. Black C A (1968). “Soil-Plant Relationships”, 2nd Edition, John Wiley & Sons, Inc., NewYork, NY. Bouyouces G J (1951). A Recalibration of the Hydrometer Method for Making Mechanical Analysis of Soils. Agron. J., 43, p 434-438. Burgess T M, Webster R (1980). Optimal Interpolation and Isarithmic Mapping of Soil Properties. I. The Semivariogram and Punctual Kriging. J. Soil Sci. 31:315-331. Chang K L (2002). Optimal estimation of the granulometric composition of soils. Soil Science, 167, 135-146. Corwin D L, Lesch S M, Oster J D, Kafka S R (2006). “Monitoring Management- Induced Spatio–Temporal Changes in Soil Quality through Soil Sampling Directed by Apparent Electrical Conductivity”, Geoderma, 131, Issues 3-4, pp: 369-387. Corwin D L, Lesch S M (2005). “Characterizing Soil Spatial Variability with Apparent Soil Electrical Conductivity I. Survey Protocols”, Computers and Electronics in Agriculture, 46, pp: 103–133. Goovaerts P (1992). “Factorial Kriging Analysis: A Useful Tool for Exploring The Structure of Multivariate Spatial Soil Information”, Journal of Soil Science, 43, pp: 597-619. Goovaerts, P., 1997. Geostatistics in soil science: state-of-the-art and perspectives. Geoderma. 89:1-45. de Gruitjer J J, Walvoort D J J, van Gaans P F M (1997). Continuous soil maps- a fuzzy set approach to bridge the gap between aggregation levels of process and distribution models, Geoderma, 77, 169-195. Hillel D (1991). “Research in Soil Physics: A Review”, Soil Sci., 151, pp: 30–34. Jordan M M, Navarro-Pedreno J, Garcia-Sanchez E, Mateu J, Juan P (2003). “Spatial Dynamics of Soil Salinity under Arid and Semi-arid Conditions: Geological and Environmental Implications”, Environ. Geol., 45(4), pp: 448–456. Journel A G, Huijbregts C H J (1978). Mining Geostatistics. Academic Pres. London. Kravchenko A N (2003). “Influence of Spatial Structure on Accuracy of Interpolation Methods”, Soil Sci. Soc. Am. J., 67, pp:1564-1571. Krige D G (1951). “A Statistical Approach to Some Mine Valuationsand Allied Problems at Witwatersrand”, M.Sc. thesis, University of Witwatersrand. Lark R M, Bıshop T F A. Cokriging particle size fractions of the soil. European Journal of Soil Science, doi: 10.1111/j.1365-2389.2006.00866.x. Matheron G (1963). “Principles of Geoistatistics”, Eron. Geol., 58, pp:1246-1266. Matheron G (1982). “Pour Une Analyse Krigeante de Donnees Regionalisees, Centre de Geostatistique, Ecole des Mines de Paris, Report N- 732, Fontainebleau. Öztas T (1995). “ Jeoistatistigin Toprak Bilimindeki Önemi ve Uygulanışı”, İlhan Akalan Toprak ve Çevre Sempozyumu, Cilt I. Sayfa: 271-280, Ankara. Pawlowksy V, Ole R, Davis J C (1995). Estimation of regional-ized comparison of three methods. Mathematical Geology, 27, 105-127. Pawlowsky- Glahn, V, Olea R A (2004). Geostatistics Analysis of Compositional Data. Oxford University Press, New York.