Zehra AYTAÇ, Nurdilek GÜLMEZOĞLU, İmren KUTLU, İnci TOLAY

Çinko Uygulamasının Kanola (Brassica napus ssp. oleifera L.) Çeşitlerinin Verim ve Sabit Yağ Oranı Üzerine Etkisi

Öz Bu araştırma, topraktan çinko (Zn) uygulamasının, iki kışlık kanola (Brassica napus ssp. oleifera L.) çeşidinin (Samuray ve Zorro) verim ve sabit yağ oranı üzerine etkisini belirlemek amacıyla iki yetiştirme yılında yürütülmüştür. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Ekim öncesinde 3 kg da-1 Zn çinko sülfat (ZnSO4.7H2O) şeklinde Zn gübrelemesi yapılmıştır. Bitki boyu, yan dal sayısı, bitkide kapsül sayısı, kapsül uzunluğu, kapsülde tane sayısı, tohum verimi ve yağ oranı gibi özelliklerin incelendiği araştırma sonuçlarına göre; Zn uygulaması tohum verimini artış yönünde önemli düzeyde etkilemiştir. Yağ oranında istatistiki olarak önemli düzeyde olmayan bir artış eğilimi tespit edilmiştir. Çeşitler ise bitki boyu, yan dal sayısı ve bin tane ağırlığı özellikleri bakımından varyasyon göstermiştir. Çeşitler Zn uygulamalarından farklı etkilenmiştir. Çinko uygulamasına tohum verimiartışı bakımından en iyi cevap veren çeşit Samuray çeşidi olmuş, veriler yıllara göre değişiklik göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çinko; gübreleme; kanola; verim; yağ oranı

PDF

___

Al-Doori SAM (2014). Effect of different levels and timing of zinc foliar application on growth, yield and quality of sunflower genotypes (Helianthus annuus L., Compositae). College of Basic Education Researchers Journal, 13(1): 907-922.
Alloway B J (2008). Zinc in soils and crop nutrition. 2nd ed. Int. Zinc Assoc., Brussels, Belgium.
Anonim (2007). Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Eskişehir.
Anonim (2014). FAOSTAT, Agricultural Database. Erşişim: http:// www.fao.org.
Aytaç Z (2007). Bazı kışlık kanola (Brassica napus ssp.oleifera L.) çeşitlerinin tarımsal özellikleri ve Eskişehir koşullarına adaptasyonu, Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. 112 s.
Aytaç Z, Kınacı G (2007). Orta Anadolu koşullarında kanola çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine azotlu gübrelerin etkileri. VII. Türkiye Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007, Erzurum.
Babaeian M, Tavassoli A, Ghanbari A, Esmaeilian Y and Fahimifard M (2011). Effects of foliar micronutrient application on osmotic adjustments, grain yield and yield components in sunflower (Alstar cultivar) under water stress at three stages. African Journal of Agricultural Research. 6 (5): 1204-1208.
Başalma D (1997). Adaptation of winter type Germany origionated rapeseed (Brassica napus ssp. oleifera L.) cultivars under Ankara Conditions. Tarım Bilimleri Dergisi. 3(3): 57-62.
Başalma D (1999). N'lu gübrelemenin kolzanın verim ve verim öğelerine etkisi. Tarla Bitkileri Araştırma Enstitüsü Dergisi, 8: 1-2.
Başalma D (2004). Kışlık kanola (Brassica napus ssp.oleifera L.) çeşitlerinin Ankara koşullarında verim ve verim öğeleri yönünden karşılaştırılması. Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (2): 211-217.
Başalma D, Kolsarıcı Ö (1998). Determination of yield components of winter type french originated rapeseed (Brassica napus ssp. oleifera L.) cultivars under Ankara conditions. Deutsch-Türkische Agrarforschung Symposium, Antalya.
Bouyoucos G J (1955). A recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis of the soils, Agronomy Journal 4 (9): 434.
Caarson P L (1980). Recommended potassium test. Pç 20- 21 IN: Recommended Chemical Soil Test Procedures for The North Central Region. Reu. Ed. North Central Regional Publication no.221. North Dakota Agric. Exp Stn. North Dakota State University Fargo. USA.
Coleman J E (1992). Zinc proteins enzymes , storage proteins, transcription factors and replicate proteins. Annual Review of Biochemistry, 61: 897-946.
Çakmak İ, Yılmaz İ, Kalaycı M, Ekiz H, Torun B, Erenoğlu B, Braun H J (1996). Zinc deficiency as critical problem in wheat production in Central Anatolia. Plant and Soil, 180: 165- 172.
Çakmak İ, Kalaycı M, Ekiz H, Braun H J, Yılmaz A (1999). Zinc deficiency as an actual problem in plant and human nutrition in Turkey: A NATO-Science for Stability Project. Field Crops Research 60: 175-188.
Çakmak İ, Yılmaz İ, Kalaycı M, Ekiz H, Torun B, Erenoğlu B, Braun H J (1996). Zinc deficiency as critical problem in wheat production in Central Anatolia. Plant and Soil, 180: 165- 172.
Campbell D C, Kondra ZP (1978). Relationships among growth patterns, yield components and yield of rapeseed. Canadian J.of Plant Sci. 58: 87-93.
Chay P, Thurling N (1989). Identification of genes controlling pod length in spring rapeseed, Brassica napus L., and their utilization for yield improvement. Plant Breeding 103: 54-62.
Downey R K, Röbbelen G (1989). Brassica spacies. In: G Röbbelen, RK. Downey and A Ashri McGraw (Eds.). Oil crops of the world. Hill Publ. Co. New York, USA. Chapter 16. Pp. 63-86.
Ekiz H, Bağcı S A, Kıral A S, Eker S, Gültekin I, Alkan A, Çakmak İ (1998). Effects of zinc fertilization and irrigation on grain yield and zinc concentration of various cereals grown in zinc-deficient calcareous soils. Journal of Plant Nutrition 21 (10): 2245-2256.
Gitte A N, Patil S R, Tike M A (2005). Influence of zinc and zinc biochemical and yield characteristics of sunflower. Journal of Plant Physiology. 10 (4): 431-438.
Göksoy A T, Turan Z M (1986). Bazı yağlık kolza (Brassica napus ssp. oleifera L) çeşitlerinde verim ve kaliteye ilişkin karakterler üzerinde araştırmalar. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 5: 76-83.
Graham R D, Ascher J S, Hynes S C (1992). Selection of zincefficient cereal genotypes for soils of low zinc status. Plant Soil 146:241- 250.
Graham R D, Senadhira D, Beebe S, Iglesias C, Monast erio I (1999). Breeding for micronutrient density in edible portions of staple food crops: conventional approa ches. Field Crop Res 60:57- 80.
Grewal H S, Zhonggu L, Graham R D (1997). Influence of subsoil zinc on dry matter production, seed yield and distribution of zinc in oilseed rape genotypes differing in zinc efficiency. Plant and Soil 192: 181-189.
Grewal H S, Stangoulis J C R, Potter T D, Graham R D (1997a). Zinc efficiency of oilseed rape (Brassica napus and B. juncea) genotypes. Plant and Soil. 191: 123-132.
Grewal H S, Zhonggu L, Graham R D (1997b). Influence of subsoil zinc on dry matter production, seed yield and distribution of zinc in oilseed rape genotypes differing in zinc efficiency. Plant and Soil 192: 181-189.
Hedayatpour R, Dehnavi M M, Khademhamzeh H, Morshedi S M (2014). Effect of foliar application of zinc and iron on yield and quality of canola (Brassica napus Cv. Talaya) in Zarghan region. Fars. Journal of Oil Plant Production, 1(1): 33-42.
Hong W and Ji-yun J (2007). Effects of zinc deficiency and drought on plant growth and metabolism of reactive oxygen species in maize (Zea mays L.). Agricultural Sciences in China, 6(8): 988-995.
Hu D J, Bell R W, Xie Z C (1996). Zinc and phosphorus responses in transplanted oilseed rape (Brassica napus). Soil Science and Plant Nutrition. 42 (2): 333-344.
Huang L, Hu D, Bell R W (1995). Diagnosis of zinc- deficiency in canola by plant analysis. Communications in Soil Science and Plant Analysis. 26: 17-18.
Kırıcı S, Özgüven M (1995). Çukurova bölgesine verim, kalite ve erkencilik bakımından uyabilecek kolza çeşitlerinin saptanması. Ç.Ü. Ziraat Fak. Dergisi, 10 (3): 105-120.
Kolsarıcı Ö ve Başoğlu F (1984). Yağ kalitesi ve yağ oranı yüksek kışlık kolza çeşit ve hatlarının verim komponentleri yönünden karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, 34: 66-76.
Kolsarıcı Ö, Er C, Tarman D (1985). Islah edilmiş kışlık kanola çeşitlerinde verim komponentlerinin karşılaştırılması. Ankara Ünv. Zir. Fak. Yıllığı 86, Cilt 35, Ankara, 61-74.
Kolsarıcı Ö, Aytekin Ş, Vurdu N, Gönenç B (1993). Yabancı kökenli kışlık kolza çeşitlerinde verim komponentlerinin dağılımı. Lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Ankara, 19 s.
Kolsarıcı Ö (2009). Tarla Bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 1569, Ders Kitabı: 521, sayfa:410, Ankara.
Kolsarıcı Ö, Kaya M D, Göksoy A T, Arıoğlu H, Kulan E G, Day S. (2015). Yağlı tohum üretiminde yeni arayışlar, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII Teknik Kongresi, 413-414
Kondra Z P (1977). Effects of planted seed size and seeding rate on rapeseed. Canadian J.of Plant Sci. 57: 277- 280.
Lindsay W L, Norvell W A (1978). Development of a DTPA soil Test for Zn, Fe, Mn and Cu. Soil Sci. Soc. Amer. Proc. 42:421-428.
Mirzapour M and Khoshgoftar A (2006). Zinc application effect on yield and seed oil content of sunflower grown on a saline calcareous soil. Journal Plant Nutrition 29(10): 1719 1727.
Nriagu J (2010). Zinc deficiency in human health. Encyclopedia of Environmental Health, pp. 789-800.
Olsen S R, Dean L A (1965). Phosphorus. Editor C.A. Black. Methods of Soil Analysis. Part 2. American Society of Agronomy. Inc. Publisher Madison, Wilconsin, U.S.A. 1035- 1049.
Omidian A, Siadat S A, Nasari R Maradi M (2012). Effect of foliar application of zinc suphate on grain yield, oil and protein content in four rapeseed (Brassica napus L.) cultivars. Iranian Journal of Crop Sciences, 14(1): 16-28.
Öğütcü Z (1979). Orta Anadolu koşullarında kışlık yetiştirilen kanola (Brassica napus ssp. oleifera L) çeşitlerinin verim ve kaliteye ilişkin karakterleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 717, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler 417, Ankara. s.75.
Öztürk Ö, Akınerdem F (2000). Bazı kışlık kanola çeşitlerinde farklı ekim zamanı ve sıra arası uygulamaların verim ve verim unsurları ve kalite üzerine etkileri. S.Ü. Ziraat Fakültesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Konya. 147 s.
Rezaei E, Dadnia M R, Allahdad S, Zare S (2013). Evaluation of zinc and potassium effects on drought stress resistance, yield and yield components in rapeseed. International Journal of Agriculture and Crop Sciences.
Richards L A (1954). Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. US Salinity Lab. United States Department of Agriculture Handbook 60:94. California, USA.
Röbbelen G, Leitzke B (1974). Stand und probleme der züchtung erucaseurearmer rapssorten in der Bundesrepublik Deutschland. Proc. 4.Int. Rapskongress, 4-8 Juni 1974, Giessen, 63-71.
Tan A Ş (2009). Bazı kolza (kanola) çeşitlerinin Menemen koşullarında verim potansiyelleri. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, Anadolu, J. Of AARI., 19 (2): 1-32.
Torun B, Bozbay G, Gültekin İ, Braun H J, Ekiz E, Çakmak İ (2000). Differences in shoot growth and zinc concentration of 164 bread wheat genotypes in a zinc-deficient calcareous soil. J of Plant Nutrition 23 (9): 1251-1265.
Tunçtürk M, Yılmaz İ, Erman M, Tunçtürk R (2005). Yazlık kolza (Brassica napus ssp. oleifera L.) çeşitlerinin Van ekolojik koşullarında verim ve verim özellikleri yönünden karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi,11(1): 75-85.
Walkley A, Black L A (1934). An examination of the Degtjareff method for determining soil organic metter and a proposed madification of the chramic acid titration method. Soil science, 37: 29-38.
Wang Y, Li J, Gao X, Li X, Ren T, Cong R, Lu J (2014). Winter oilseed rape productivity and nutritional quality responses to zinc fertilization. Agronomy Journal, 106 (4 ): 1349-1357.
Schuster W (1970). Deviation in fat content of different oil plants. I.Winter rape and sunflower. Field Crops Abstr. 23 (1): 85.
Schuster W, Taghizadeh A (1980). Über leistungen und qualität von sommerraps von sommerraps auf ökologisch stark differenzierten standorten. Bayer. Landwirtsch. Jb, 57: 221- 237.
Zou C Q, Zhang Y Q Rashid A, Ram H, Savasli E, Arisoy R Z, Hassan M (2012). Biofortification of wheat with zinc through zinc fertilization in seven countries. Plant and soil, 361(1-2): 119-130.