DOĞAL AFET SALGIN VE EKONOMİK KRİZLERİN İFA İMKANSIZLIĞINA VE AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜNE ETKİSİ

Deprem ve sel gibi doğal afetlere, salgın gibi bir bölgeyi etkileyen coğrafi hastalıklara, enflasyon ve devalüasyon gibi ekonomik krizlere yol açan olumsuzluklara sıklıkla rastlanmaktadır. Bu durumlar piyasa koşullarını da etkilediğinden, borçluların borçlarını ifa etmeleri zorlaşmakta hatta bazen imkânsız hale gelmektedir. Çalışmamızda bu gibi olayların hangi durumlarda mücbir sebep teşkil edecekleri ve ifa imkansızlığına yol açacakları, hangi durumlarda aşırı ifa güçlüğünden söz edilebileceği ve sözleşmenin uyarlanmasının gerekeceği, tacirler açısından ifa güçlüğü ve uyarlama şartlarının oluşup oluşmayacağı hususları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İFA İMKANSIZLIĞI, AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ, DOĞAL AFET, SALGIN HASTALIKLAR, EKONOMİK KRİZ

THE IMPACT OF NATURAL DISASTERS, EPIDEMICS AND ECONOMIC CRISES ON THE IMPOSSIBILITY OF PERFORMANCE AND EXTREME DIFFICULTY OF PERFORMANCE

We frequently witness natural disasters such as earthquakes and floods, ‎geographical diseases affecting a region such as epidemics, and unfavorable conditions ‎leading to economic crises such as inflation and devaluation. Since these circumstances ‎also have an impact on market conditions, it becomes difficult and sometimes even ‎impossible for obligors to fulfill their debts. This article discusses in which cases such events will constitute force majeure and ‎lead to impossibility of performance, in which cases excessive difficulty of performance ‎can be mentioned and the contract will need to be adapted, and whether the conditions of ‎difficulty of performance and adaptation will occur in terms of merchants.

Keywords:

impossibility of performance, natural disaster, economic crisis, Epidemics, Economic Crisis,

PDF

___

Acar-Ünal, Ö. (2020). “Covid-19 Virüsünün Sözleşmelere Etkisinin TBK Md. 138 Hükmü Çerçeve¬sinde Değerlendirilmesi”. Koronavirüs Döneminde Güncel Hukuki Meseleler Sem¬pozyumu Bildiri Tam Metin Kitabı, 285-383. İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi Yayınları.
Akbulut, P. E. (2018). “Anlamsız-Absürt Edimli Sözleşmelerin İmkânsızlığı (13.1.2011 Tarihli Alman Federal Mahkemesi Kararının Türk-İsviçre Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi)”. SDÜHFD, 8 (2), 79-214.
Akıncı, Ş. (2020). “COVİD 19’un Borç İlişkilerine ve Bazı Borçlar Hukuku Sözleşmelerine Etkisi”. İTÜSBD, 19 (38), 62-103.
Aksoy, N. (2021). “Aşırı İfa Güçlüğü Hükmünün Ticari İş ve Basiretli İş Adamı Açısından Değerlendirilmesi”. MAEÜSBED, 34, 115-133.
Akyol, Ş. (2006). Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
Albaş, H. (2004). Paranın Değer Kaybında Doğan Zararın Tazmin Edilebilirliği. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Altındal, M. (2022). “Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki Kısmi İfa İmkansızlığı”. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (2), 627-238.
Altunkaya, M. (2005). Edimin Başlangıçtaki İmkânsızlığı. Ankara: Yetkin Yayınları.
Arat, A. (2006). Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması. Ankara: Seçkin Yayınları.
Arıkan, M. (2008). “Eser Sözlenmesinde İfa İmkânsızlığı ve Sonuçları”. SÜHFD, 16 (2), 265-285.
Aşan, G. (2022). “Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinin Uyarlanması”. SÜHFD, 30 (3), 1443-1480.
Atamer, Y. ve G. Okutan-Nilsson (2013). “Para Alacaklısının Geç Ödemelere Karşı Korunmasına İlişkin Yeni TMK 1530 Düzenlemesi ve Uygulama Alanı”. Batider, 29 (3), 31-82.
Aydoğdu, M. ve A. H. Yağcıoğlu (2020). Kovid-19 Salgınının Borç İlişkilerine ve Yargılamaya Etkileri. Ankara: Adalet Yayınevi.
Ayhan, R. (2007). Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Turhan Kitapevi.
Baş-Süzel, E. ve G. Kurtulan-Güner (2021). “Covid-19 Yasalarının Bize Gösterdikleri: İmkânsızlık ve Uyarlama Düzenlemeleri Ne Kadar Yerinde?”. İzmir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Covid-19 ve Hukuk Sempozyumu, 239-259.
Başoğlu, B. (2008). “Öncelenmiş Borca Aykırılığın Sonuçları”. İÜHFM, 66 (2), 287-310.
Başoğlu, B. (2012). Sözleşmenin Konusundaki İmkansızlık. (Prof. Dr. Belgin Erdoğmuş'a Armağan). İstanbul: Der Yayınları.
Baygın, C. (2010). “Türk Borçlar Kanunu'nun Borç İlişkisinin Hükümleri Borçların ve Borç İlişkilerinin Sona Ermesi Konularında Getirdiği Bazı Yenilik ve Değişiklikler”. EÜHFD, 14 (3-4), 119-144.
Baysal, B. (2015). “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu m. 138 Hükmü Uyarınca Gelir Paylaşımlı İnşaat Sözleşmelerinin Uyarlanması”. Gelir Paylaşımlı İnşaat Sözleşme¬leri Çalıştayı, 135-154.
Baysal, B. (2019). Sözleşmenin Uyarlanması (BK m.138-Aşırı İfa Güçlüğü). İstanbul: On İki Levha Yayınları.
Burcuoğlu, H. (1995). Hukukta Beklenmeyen Hal ve Uyarlama. İstanbul: Filiz Kitapevi.
Buz, V. (1998). Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme. Ankara: Yetkin Yayınları.
Canbolat, F. (2012). Sözleşmelerde Amacın Gerçekleşmesi, Boşa Çıkması ve Çökmesi. Ankara: Yetkin Yayınları.
Coşkun, M. (2020). İnşaat Sözleşmelerinden Kaynaklanan Davalar. Ankara: Seçkin Yayınları.
Domaniç, H. ve Ulusoy, E. (2007). Ticaret Hukukunun Genel Esasları. İstanbul: Arıkan Yayınları 2007.
Durak, Y. (2015). “Arsa Payı Karşılığı Kat Yapımı Sözleşmesi”. İÜHFD, 1, 207-252.
Dural, M. (1976). Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkansızlık. İstanbul: Fakülteler Yayınevi.
Ercoşkun-Şenol, H. K. (2016). Borçlar Hukukunda Kısmi İmkansızlık. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Eren, F. (2013). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları.
Erman, H. (1979). İstisna Sözleşmesinde Beklenilmeyen Haller (BK. 365/2). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Erzurumluoğlu, E. (1970). Türk-İsviçre Borçlar Hukuku Sistemine Göre Borçluya Yüklenemeyen Nedenlerden Dolayı Edimin yerine Getirilmemesi. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını.
Feyzioğlu, F. (1977). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. C. II, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Gönen, D. (2017). İnşaat Sözleşmelerinin Uyarlanmasına İlişkin Sorunlar. İnşaat Hukuku ve Uygulaması. (Ed. E. İnal ve B. Baysal). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Gülekli, Y. (1990). “Aşırı İfa Güçlüğü ve Alacaklının Tasavvurunun Boşa Çıkması Halinde İşlem Temelinin Çökmesi Öğretisi''. İÜMHAD, 15 (18), 43-69.
Gümüş, M. A. (2014). 6502 Sayılı Tüketici Korunması Hakkında Kanun Şerhi. C. 1, Madde: 1-46, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
Gündoğdu, F. (2014). Borca Aykırılık Hallerinden Kusurlu İfa İmkânsızlığı ve Hukukî Sonuçları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Gürsoy, K. T. (1950). Hususi Hukukta Clausula Rebus Sic Stantibus, Emprevizyon Nazariyesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını.
Hatemi, H., R. Serozan ve A. Arpacı (1992). Borçlar Hukuku Özel Bölüm. İstanbul: Filiz Kitapevi.
Hatemi, H. ve E. K. Gökyayla (2017). Borçlar Hukuku Genel Bölüm. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
Kaplan, İ. (1987). Hakimin Sözleşmeye Müdahalesi, Sözleşmenin Yorumu, Sözleşmenin Tamamlanması, Sözleşmenin Değişen Hal ve Şartlara Uydurulması. Ankara: Yetkin Yayınları.
Kaplan, İ. (2013). İnşaat Sözleşmeleri Hukuku ve Endüstri Yatırım Sözleşmeleri. Ankara: Yetkin Yayınları.
Karaduman, E. (2021). Kentsel Dönüşüm Mevzuatı Çerçevesinde İnşaat Sözleşmesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Karayalçın, Y. (1968). Ticaret Hukuku, Giriş-Ticari İşletme. C. I, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuk Araştırma Enstitüsü Yayını.
Kaşak, F. E. (2019). Sözleşme Özgürlüğünün Sınırı Olarak Kanunun Emredici Hükümlerine Aykırılık. İstanbul: On İki Levha Yayınları.
Keskin, A. D. (2007). “Kesin Vadeli İşlemlerde İfa Etmeme: Temerrüt ve İmkânsızlık”. GÜHFD, 11 (1-2), 209-231.
Kizir, M. (2011). “Yargıtay Kararları Işığında Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Etme Yükümlülüğünün Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanmasına Etkisi”. SÜHFD, 19 (2), 245-282.
Kocaağa, K. (2014). İnşaat Sözleşmesi. Ankara: Yetkin Yayınları.
Kocayusufpaşaoğlu, N. (2000). “İşlem Temelinin Çökmüş Sayılabilmesi İçin Sosyal Felaket Olarak Nitelenebilecek Olağanüstü Bir Olayın Gerçekleşmesi Şart Mıdır?”. M. Kemal Oğuzman'ın Anısına Armağan. İstanbul: Beta Basım Yayın.
Kurt, L. M. (2016). Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkansızlık. Ankara: Yetkin Yayınları.
Kurtulan, G. (2016). “Türk Hukukunda İmkânsızlık ve Aşırı İfa Güçlüğü Kurumlarının Karşılaştırılması”. Batider, 32 (3), 193-248.
Kürşat, Z. (2004). “İmkânsızlığın Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi Üzerindeki Etkileri”. Ergun Özsunay'a Armağan. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
Malbeleği, N. (2020). İdarenin Taraf Olduğu Sözleşmelerde ‘Sözleşmede Değişiklik’ (ve Sözleşmede Değişikliğin Özel Bir Türü Olarak ‘Uyarlama’). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Nomer, H. N. (2017). Borçlar Hukuku, Genel Hükümler. İstanbul: Beta Basım Yayın.
Oğuzman, M. K. ve T. Öz (2015). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Cilt 1, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
Öz, M. T. (1989). İş Sahibinin Eser Sözleşmesinden Dönmesi. İstanbul: Kazancı Yayıncılık.
Öz, M. T. (2013). İnşaat Sözleşmesi ve İlgili Mevzuat. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
Özçelik, Ş. B. (2014). “Sözleşmeden Doğan Borçların İfasında Hukuki İmkânsızlık ve Sonuçları”. AÜHFD, 63 (3), 569-621.
Patterson, E. W. (1961). “Temporary Impossibility of Performance of Contract”. Virginia Law Review, 47 (5), 798-810.
Pekdinçer, R. T. ve İ. Toprakkaya (2022). Korona Virüs Salgınının Sözleşmelere Etkisi, İfa İmkânsızlığı, İfa Güçlüğü ve Uyarlama, https://blog.lexpera.com.tr/korona-virus-salgininin-sozlesmelere-etkisi-ifa-imkansizligi-ifa-guclugu-ve-uyarlama/#fn7. (03.04.2022)
Poroy, R. ve H. Yasaman (2012). Ticari İşletme Hukuku. İstanbul: Seçkin Yayınları.
Sarıal, M. E. (1980). “Beklenmeyen Halin Sözleşmeye Etkisi (I)”. Yargı Dergisi, 47, 24-28.
Serozan, R. (2014). Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Üçüncü Cilt, İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme. İstanbul: Filiz Kitapevi.
Tandoğan, H. (1961). Türk Mesuliyet Hukuku. Ankara: Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları.
Tekil, F. (1997). Ticari İşletme Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayın.
Tekinay, S. S., S. Akman, H. Burcuoğlu ve A. Altop (1993). Borçlar Hukuku. İstanbul: Filiz Kitapevi.
Topuz, S. (2008). Türk-İsviçre-Alman Borçlar Hukukunda Denge Bozulması ve İfa Güçlüğü Durumlarında Sözleşmeye Müdahale. Ankara: Yetkin Yayınları.
Topuz, S. (2011). “Sözleşmenin İçeriğine Müdahalenin Sözleşmeye Bağlılık İlkesine Aykırılık Oluşturup Oluşturmadığı Sorunu”. SÜHFD, 19 (2), 283-295.
Topuz, S. ve F. Canbolat (2008). “Türk-İsviçre ve Alman Borçlar Hukukunda İmkânsızlığın Düzenlenişi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57 (3), 673-718.
Tunçomağ, K. (1976). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Serme Matbaası.
Tüzüner, Ö. ve K. Öz (2015). “Aşırı İfa Güçlüğüne İlişkin İçtihat İncelemesi”. Ankara Barosu Dergisi, 3, 421-470.
Ünal, O. K. (1988). “Tacirin Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Mükellefiyeti I”. Maliye Postası, 9 (180), 56-59.
Von Tuhr, A. (1983). Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı C. 1-2. (Çev. Cevat Edege). Ankara: Olgaç Matbaası.