ALZHEİMER HASTALIĞINI ETKİLEYENPSİKO-SOSYAL FAKTÖRLERİ SAPTAYARAK ALZHEİMER HASTALARINA YÖNELİK TIBBİ SOSYAL HİZMET MÜDAHALELERİ GELİŞTİRME
Yaşlanma ile birlikte görülme riski artan ve giderek halk sağlığı problemine dönüşen Alzheimer hastalığı, bireyin bilişsel fonksiyonlarında yıkıma yol açmakta ve bireyi bakıma muhtaç duruma getirmekte; psiko-sosyal ve ekonomik problemlere neden olmaktadır. Bu gerekçe doğrultusunda Alzheimer hastalığını etkileyen psiko-sosyal faktörleri saptayarak Alzheimer hastalarına yönelik tıbbi sosyal hizmet müdahalesi geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemine göre yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak anket formu oluşturulmuş; anket uygulaması araştırma örneklemini oluşturan Sakarya İli Adapazarı ilçesinde ikamet eden 60 Alzheimer hastasının refakatçilerine uygulanmış, hastaların Alzheimer tanısı almadan önceki durumları değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan hastalarının %60’ı kadın olduğu tespit edilmiş, Alzheimer hastalığının kadınlarda görülme sıklığının daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan hastaların ortalama yaşı 81 ‘dir. Bu bulgu Alzheimer hastalığının ilerleyen yaşlarda görülme riskinin arttığını göstermektedir. Hastaların %46,7’sinin okuma yazma bilmediği; %66,7’sinin Alzheimer tanısı almadan önce hiçbir mental aktivite ile uğraşmadığı; %70’inin fiziksel aktivite yapmadığı tespit edilmiştir. Eğitim durumu, sosyal aktivitelere katılım durumu Alzheimer hastalığına neden olan psiko-sosyal faktörler arasında olduğu sonucuna varılmıştır. Anket verilerine bakıldığında hastaların %71,7’sinin Alzheimer tanısı almadan önce depresyon veya derin üzüntü yaşadığı görülmüştür. Alzheimer hastalarının %70’inin ikinci derece yakınlarında da AH olduğu belirlenmiş; hastalığın genetik yatkınlıktan etkilendiği düşünülmüştür. Hastaların AH tanıları kesinleşmeden önce %98,3’ünün hafif kognitif bozukluk tanısı almadığı, erken tanı ve tedaviden yararlanamadığı bu sebeple hastalığın ilerleyen zamanlarda tespit edildiği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Alzheimer Tanısı Olan Hastalar, Psiko-Sosyal Faktörler, Sosyal Hizmet
Alzheimer’ disease, whose occurrence risk increases with aging and that gradually turns into a problem of public health, causes the destruction on cognitive functions of person and makes the person requiring care; causes the psycho-social and economical problems. Therefore, this study has been made in order to develop the medical social service interventions for Alzheimer’s patients by being determined the psycho-social factors that affect the Alzheimer’s disease. The study has been made according to qualitative research method. Questionnaire form has been constituted as data collection instrument; the questionnaire has been applied to attendants of 60 Alzheimer’s patients, who reside in Province Sakarya, District Adapazarı and constitute the survey sampling, and the situations of the patients have been evaluated before they had diagnosed as Alzheimer. It has been determined that the 60% of patients attended to the survey are women, it has been concluded that the occurrence frequency of Alzheimer’s disease on women is higher. The average age of the patients attended to the survey is 81. This finding shows that the occurrence risk of Alzheimer’s disease increases at old ages. It has been determined that the 46,7% of patients is not literate, %66.7 of them are not occupied in any mental activity before taking Alzheimer diagnosis; %70 of them are not occupied in any physical activity. It has been concluded that the educational status and the status of attending to social activities take part among the psycho-social factors caused to Alzheimer’s disease. When the questionnaire data has been considered, it has been seen that the 71.7% of patients had depression or deep sadness before they diagnosed as Alzheimer. In the light of this finding it has been determined that mental health causes to Alzheimer’s disease. It has been determined that the second degree relatives of 70% of Alzheimer’s patients are also Alzheimer’s patients; it has been thought that the disease is affected by genetic predisposition. It has been concluded that 98.3% of the patients did not take mild cognitive impairment diagnosis, did not benefit from the early diagnosis and treatment before the finalization of their Alzheimer diagnosis, for this reason the disease have been detected at the increased ages
___
- Akpınar, B. (2009).Alzheimer Hastalığı, Hafif Kognitif Bozukluk Ve Vasküler Demans Seyrinin Klinik Ve Nöropsikolojik Açıdan İncelenmesi, Bilim Uzmanlık Tezi, Mersin Üniversitesi Tıp fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı, İzmir
- Altın, M. (2006). Alzheimer Tipi Demans Hastalarına Bakım Verenlerde Tükenmişlik ve Anksiyete, Uzmanlık Tezi, Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği, İstanbul
- Alzheimer’s Disease International World Alzheimer Report (Semptember,2010),The Global Economic Impact Of Dementia, Published by Alzheimer’s Disease International
- Ateşkan, Ü. (2012).Alzheimer Hastalığı Risk Faktörleri. A.T Işık (Ed.),Her Yönüyle Alzheimer Hastalığı, (s.179-209). İstanbul: Kavis
- Bennet, D.A. Wilson R.S. Schneider J.A. (2002). Natural History of Mild Cognitive Impairment in Older Persons. Neurology, 59, 198-205
- Bingöl, A. (2010). Hafif Kognitif Bozukluk Süreci Nasıl İzlenmeli? Türk Geriatri Dergisi, 13,3, 43-46
- Cankurtaran, M. ve Arıoğul, S. (----). Demans ve Alzheimer Hastalığı, http://www. eczakademi.org/? modul=makale, 31.01.2013
- Cumming, J.L. Cherry D. Kohatsu N.D. Kemp B. Hewett L. & Mittman B. (2002). Guidelines For Managing Alzheimer’s Disease: Part 1 Assessment. AmericanFamPhys. 65 (11), 2263- 2272
- Duyan, V. (1996). Sağlıkta Psiko-Sosyal Boyut (Tıbbi Sosyal Hizmet). Ankara: 72TDF0 Ltd.
- Duyan V. (2010).Sosyal Hizmet Temelleri, Sosyal Hizmet Temelleri, Yaklaşımlar, Müdahale Yöntemleri. Ankara: Aydınlar
- Elmacı, N.T. (2012).Alzheimer Hastalığı Epidemiyolojisi. Işık (Ed.),Her Yönüyle Alzheimer Hastalığı, (s.169-176). İstanbul: Kavis
- Erdemoğlu, A.K. Varlıbaş, A. (2001). Alzheimer Hastalığında Hormon Replasman Tedavisi ve Diğer Potansiyel Tedavi Yöntemleri. Demans Dergisi, 1(4), 105-109
- Farcnik K. ,Persyko M.S.(2002). Assessment, measures and approaches to easing care giver burden in alzheimer’s disease, Drugs & Aging, 19 (3), http://www. ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12027778, 16.05.2014
- Gogia, P.P & Rastoki, N. (2008). Clinical Alzheimer Rehabilition, Springer Publishing. United States Of America
- Güler, S. (2011). Yaşlılarda Yürüme Bozuklukları ve Kognitif Yıkım Arasındaki İlişki. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24, 4, s.331-339 http://www.alz.org/what-is-dementia.asp,04/03/2013 http://www.nih.gov/researchmatters/april2006/04282006alzheimer. htm,26/02/2013)
- Karaman, Y. (2002).Alzheimer Hastalığı Ve Diğer Demanslar, Ankara: Lebib Yalkın Koçer, B. (1999).Demans Epidemiyolojisi. Çizgi Tıp Yayınevi Demans Dizisi Dergisi, 1(2), http://www.cty.com.tr/demansdizisi/issues/35, 28.01.2013
- Koşgar, N. G. (1992).Sosyal Hizmetlerde Aile Ve Çocuk Refah Alanı. Ankara
- Kuşgözoğlu, T. (2013).Sağlık Alanında Sosyal Hizmet Uygulamaları.
- İ. Tomanbay (Ed.) ,Sosyal Hizmet Uygulamaları,(s. 84-106). Eskişehir: Web-Ofset
- Lohmann, E. (2012).Alzheimer Hastalığı Genetiği. A.T. Işık (Ed.), Her Yönüyle Alzheimer Hastalığı,(s: 251-264). İstanbul: Kavis
- Moore, D. &Jones, R. (2012). Social Work and Dementia. United States Of America: Sage
- OECD European Union, (2010), “Dementia Prevalence”, in Health at a Glance Europe 2010, OECD Publishing
- Sheafor, B.W., Horejsi, C..J. (2012). Techniqeues And Guidelines For Social Work Practise. D.B. Çiftçi (Ed.), Sosyal Hizmet Uygulaması Temel Teknikler ve İlkeler, s(28), Nika
- Selekler, K. (2007).Alzheimer Hastalığında Koruyucu Faktörler Var mı? Türk Geriatri Dergisi, 10,3, 156-168
- Selekler, K. (2012). Alzheimer Orta Yaşta Başlar. İstanbul: Melis Tellioğlu, S. B. (2011), Alzheimer Hastalığı, Hafif Kognitif Bozukluk Ve Vasküler Demans Seyrinin Klinik ve Nöropsikolojik Açıdan İncelenmesi, Uzmanlık Tezi, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı, Mersin
- Topçuoğlu, E.S. & Selekler, K. (1998).Alzheimer Hastalığı. Türk Geriatri Dergisi, 1(2), 63-67
- T.C. Sağlık Bakanlığı Tıbbi Sosyal Hizmet Uygulama Yönergesi, Tarih: 16.02.2011
- T.C. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) (2012a). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları 2012. TUİK Yayınları, Tarih: 28.01.2013, Sayı:13425, Ankara
- T.C. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) (2012b). Türkiye’nin Demografik Yapısı ve Geleceği 2010-2050. TUİK Yayınları, Ankara, Tarih:11.07.2012, Sayı: 1314
- ISSN: 2149-309X
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Sayıdaki Diğer Makaleler
Emrullah İNCESU, Cihan TOMBUL, Mücahit ARKAN, Harun BABUÇCU
MOBBİNG; RUHSAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ VE KORUNMA