BEHÇET NECATİGİL’İN ‘KAN’ ŞİİRİNDE KAVRAM ALANLARI VE SÖZCÜK AĞLARI
İnsan zihninde varlıklar birbirinden bağımsız değildir ve zihnimizin bir yansıması olan söz varlığımızda da dil göstergeleri birbirinden bağımsız bulunamamaktadırlar. Dil göstergeleri arasındaki bu ilişki söz varlığının geneli için kavram alanlarını, bir metnin bağlamında kazandığı yeni anlamları için ise sözcük ağlarını oluşturmaktadır. Tümüyle bir dilin söz varlığının kavram alanını çıkarmak, o dilin kavramlaştırma gücünü ve nesneleri kavramlaştırma yöntemine yansıttığı bakış açısını bize gösterirken bir eserin barındırdığı kavram alanlarını çıkarmak o eserin konusunu anlamamızı sağlar. Eserdeki sözcük ağları ise eserde verilmek istenen duygu, işlenen konular ve tema hakkında bize çıkarımlar yapma imkânı sunmaktadır. Eş zamanlı bir yöntem izlediğimiz bu çalışmada Behçet Necatigil’in Mayıs 1955 tarihli ‘Kan’ şiirinde yer alan kavram alanları ile sözcük ağlarının tespit edilecektir. Şiir konusunu ele alış biçimi ve temasını işleyiş yönüyle zengin kavram alanlarından ve sözcük ağlarından oluşmaktadır. Şiirde varlığı tespit edilen başlıca konular kan kavramı üzerinden kalıtım ve kalıtımın bir alt konusu olan taşıyıcılıktır. Şiirin teması ise insanoğlunun yaradılışının bir genel görünümü, panoramasıdır. Çalışmada kavram alanları ile sözcük ağlarının şiirdeki konu ve temanın şekillenmesinde ne şekilde rol oynadığı da tespit edilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Şiir, Behçet Necatigil, kavram alanı, sözcük ağı, anlam bilimi, kavram
CONCEPTUAL FİELDS AND LEXİCAL NETWORKS İN BEHÇET NECATİGİL'S ‘KAN’ POETRY
In the human mind, beings are not independent from each other, and in our vocabulary, which is a reflection of our mind, language indicators cannot be independent from each other. This relationship between language indicators is conceptual field for the whole vocabulary and lexical networks for the new meanings gained in the context of a text. Removing the conceptual field of the vocabulary of a language, the conceptualizing of the language and the conceptualization of the objects in the conceptualization process, the conceptual fields that contain a work, let us understand the topic. Lexical networks in the text gives us the opportunity to make inferences about the emotions, topics and themes that are intended to be given in the text. In this study, which is followed by synchronic method, it will be tried to determine the conceptual fields and lexical networks of Behçet Necatigil's ‘Kan’ poem dated May 1955. Poetry is rich in conceptual fields and lexical networks. The main topics identified in poetry are the vector, which is a sub-subject of heredity and inheritance through the concept of blood. The theme of the poem is the panorama of the creation of mankind. In this study, it will be tried to determine how conceptual fields and lexical networks play a role in shaping the topic and theme in poetry.
Keywords:
Poetry, Behçet Necatigil, conceptual field, lexical networks, semantics, concept,
___
- Aksan, D. (1971). Kelimebilimi ve anlambilimi ölçülerinden yararlanarak bir yazı dilinin eskiliğini saptama yolları, I: kavram alanı-kelime ailesi ilişkileri ve Türk yazı dilinin eskiliği üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. 253-262.
- Aksan, D. (2009). Anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Ankara: Engin Yayın evi.
- Akşehirli, S. (2007). Kelime alanları ve kelime ağları. Ege Edebiyat. Erişim adresi: http://www.ege-edebiyat.org/modules.php?name=News&file=article&sid=331
- Dilçin, C. (1983). Örneklerle Türk şiir bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Filizok, R. (2005). Metin analizi açısından kelimeler. Ege Edebiyat. Erişim Adresi: http://www.ege-edebiyat.org/modules.php?name=News&file=article&sid=156
- Gürışık, B. (2013). Türkiye Türkçesindeki bağımsız biçimbirimlerin anlamsal dağılımı. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
- Karaağaç, G. (2018). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Karçığa, S. (2015). Dede Korkut Kitabı’nın anlam bilimsel çözümlenmesinde kavram alanının rolü. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kıran, Z. – Eziler Kıran, A. (2018). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Kocakaplan, İ. (2007). Açıklamalı edebî sanatlar. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı.
- Necatigil, B. (2017). Şiirler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Özbent, S. (2013). Sözlüksel alan teorisi ve çeviri. Diyalog. S. 2. 55-66.
- Tarım, R. (2002). Kültür, dil, kimlik Behçet Necatigil’in şiir dünyası. İstanbul: Özgür Yayınları.
- Trier, J. (1931). Über wort- und begriffsfelder. İçinde: Schmidt, Lothar (Ed.) (1973): Wortfeldforschung. Zur Geschichte und Theorie des sprachlichen Feldes, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. 1-38.
- Türk Dil Kurumu Sözlükleri, http://sozluk.gov.tr/
- Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Kamil Ali GIYNAŞ