İNSAN HAKLARI VE HUKUK BAĞLAMINDA ADALET SİSTEMİNİN SOSYAL BOYUTU: ADLİ SOSYAL HİZMET

Hümanizm temelli söylemlerle gelişen insan hakları ve sosyal adalete dayalı sosyal refah yaklaşımları sosyal hizmetin de dahil olduğu insani hizmet mesleklerinin ortaya çıkmasında önemli paya sahip olmuştur. Toplumda dezavantajlı durumda bulunan birey, aile, grup veya toplulukların haklarını kullanabilecekleri ve ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri bir yaşam seviyesine ulaşmalarına katkı sağlayacak her türlü uygulama sosyal hizmetin ilgi alanına girmektedir. İnsan hakları bağlamında gerçekleşen sosyal hizmet uygulamaları sosyal refah politikalarının savunuculuğunu üstlenirken aynı zamanda bireysel ve toplumsal gereksinimler arasında karşılıklı bir denge oluşturabilmeyi amaçlar. Toplumsal düzeni sağlamaya yönelik bir sosyal kurum olarak hukuk sistemi toplumdaki adaletin sağlanmasına katkı sunarak sosyal hizmet uygulamalarına yasal zemin hazırlar. Gerçekleştirecekleri uygulamalar konusunda yetkilerini mevcut hukuki dayanaklardan alan sosyal hizmet uzmanları hukuk yoluyla toplumsal düzenleme işlevi gören adalet sistemi içerisinde de yer almaktadır. Adli sosyal hizmet alanı bu bağlamda adalet sistemi içerisinde insan odaklı ve hak temelli yaklaşımla çeşitli müracaatçı gruplarına hizmetler sunmaktadır. Adli sosyal hizmet alanında çalışan sosyal hizmet uzmanları, adalet sisteminde çeşitli uygulama bileşenleri doğrultusunda çoğunlukla yasal haklarına ve kaynaklara erişim sorunu yaşayan müracaatçılara yardımcı olmaktadır. Ele alınan çerçevede bu çalışma, hukuk ve sosyal hizmet disiplinlerinin kesişme noktasında bulunan adli sosyal hizmet alanını ve uygulama bileşenlerini insan hakları, sosyal adalet ve sosyal politika bağlamında tartışmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Adli sosyal hizmet, İnsan hakları, Sosyal adalet, Adalet sistemi, Hukuk

SOCIAL ASPECT OF THE JUSTICE SYSTEM IN THE CONTEXT OF HUMAN RIGHTS AND LAW: FORENSIC SOCIAL WORK

Social welfare approaches based on human rights and social justice, which are derived from humanism-based discourses, had an important role in the emergence of human service professions, including social work. Social work would represent all activities that contribute to the accomplishment of a standard of living level at which disadvantaged individuals, families, groups, or communities can exercise their rights and satisfy their needs. While advocating for social welfare policies, social work practices grounded in human rights seek to strike a balance between individual and society demands. As a social institution charged with the responsibility of preserving social order, the law contributes to justice in society and also establishes the legal framework for social work practices. Social workers, whose authority is derived from the existing legal frameworks for their practices, are also included in the judicial system, which serves as a mechanism for social order through law. In this context, the field of forensic social work provides services to various client groups with a human-oriented and rights-based approach within the justice system. Through various practice components in the justice system, social workers in the field of forensic social work assist clients who are having difficulty in accessing their legal rights and resources. This study aimed to discuss the field of forensic social work and its application components, which are at the intersection of law and social work disciplines in the context of human rights, social justice, and social policy.

Keywords:

Forensic social work, Law, Justice system, Human rights, Social justice,

PDF

___

Afyonoğlu, M. F. (2021). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bir Bakışla Göç Sorunu ve Türkiye’de Yaşayan Suriyeliler. N. Çalış, Z. Karataş (Ed). Kavramsal ve Güncel Boyutlarıyla Sosyal Sorunlar (Güncellenmiş 2. Baskı, ss. 63-90). İstanbul: Efe Akademi Yayınevi.
Akyüz, E. (2020). Çocuk Hukuku: Çocukların Hakları ve Korunması (7. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
Anayurt, Ö. (2017). Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Attepe-Özden, S. & İçağasıoğlu-Çoban, A. (2015). Adalet Sisteminde Yeni Bir Yaklaşım: Onarıcı Adalet Uygulamaları. A. İçağasıoğlu-Çoban & S. Attepe-Özden (Ed.), Türkiye'de Adalet Sistemi ve Adli Sosyal Hizmet: Sosyal Hizmet Sempozyumu, 20-22 Kasım 2014 (32-68). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
Avcı, M. G. (2018). Toplumsal Kurumlar ve Eğitim. N. Avcı, Y. Erjem (Ed.), Eğitim Sosyolojisi (175-196). İstanbul: Lisans Yayınları.
Barbera, R. A. (2009). Human Rights: Some Implications for Social Work. T. Maschi, C. P. Bradley, & K. Ward (Eds). Forensic Social Work: Psychosocial and Legal Issues in Diverse Practice Settings (pp. 313-322). Springer Publishing Company.
Başer, D., Kalaycı-Kırlıoğlu, H. İ., & Kırlıoğlu, M. (2017). Sosyal Hizmet ve Bauman: Sosyal Adalet. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 1007-1020. Baykara-Acar, Y. (2011). Çocuk Adalet Sisteminde Sosyal Hizmetin Rolü. S. Hançerli, B. Sevinç, C. Gürer, M. C. Öner (Ed.). Suça Sürüklenen ve Mağdur Çocuklar (231-239). Ankara: SABEV Yayınları.
Baykara-Acar, Y. (2015). Adli Sosyal Hizmet ve Türkiye'de Çocuk Adalet Sisteminin Tarihi. A. İçağasıoğlu-Çoban, S. Attepe-Özden (Ed.), Türkiye'de Adalet Sistemi ve Adli Sosyal Hizmet: Sosyal Hizmet Sempozyumu, 20-22 Kasım 2014 (32-68). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
Berg-Weger, M. (2016). Social Work and Social Welfare: An Invitation. New York: Routledge
Brammer, A. (2011). Law and Social Work. K. Wilson, G. Ruch, M. Lymbery, A. Cooper (Ed.), Social Work: An introduction to contemporary practice (196-240). Londra: Pearson Education.
Braye, S. & Preston-Shoot, M. (2015). Sosyal Hizmet ve Hukuk (T. Tuncay, G. Koçyıldırım, Çev.). R. Adams, L. Dominelli, M. Payne (Ed.), Sosyal Hizmet: Temel Alanlar ve Eleştirel Tartışmalar (127-142). Ankara: Nika Yayınevi.
Brownell, P. & Roberts, A. R. (2002). A Century of Social Work in Criminal Justice and Correctional Settings. Journal of Offender Rehabilitation, 35(2), 1-17. doi:10.1300/J076v35n02_01
Cox, L. E., Tice, C. J., & Long, D. D. (2016) Introduction to Social Work: An Advocacy-Based Profession. ABD: Sage Publications
Cree, V. E. (2000). Sociology for Social Workers and Probation Officers. ABD: Routledge.
Çeçen, A. (2015a). İnsan Hakları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Çeçen, A. (2015b). Adalet Kavramı: Adalet Kavramının Göreliliği Üzerine Bir Deneme. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Çetin, H. (2015). Sosyal Adalet, Sosyal Hizmetler ve Bütçe. Toplum ve Sosyal Hizmet, 26(2), 145-157.
ÇHS. (1989). Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi.
Demirel, A. C. & Sütçü, S. (2021). Engellilik ve Engellilerin Sorunları. N. Çalış, Z. Karataş (Ed). Kavramsal ve Güncel Boyutlarıyla Sosyal Sorunlar (Güncellenmiş 2. Baskı, ss. 217-252). İstanbul: Efe Akademi Yayınevi.
Doğan, İ. (2012). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Duyan, V. & Özgür-Bayır, Ö. (2016). Sosyal Hizmete Giriş: Öğrenciler ve Uygulayıcılar İçin Bir Rehber. Ankara: Sosyal Çalışma Yayınları.
Erjem, Y. (2018). Toplumsal Cinsiyet, Hukuk ve Suç. D. Şenol, H. E. Kaya (Ed.), Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi (285-310). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
Gönültaş, M. B. (2016). Adli Sosyal Hizmet: Adalet Mekanizmasındaki Yeri ve Önemi. D. Yücel, M. B. Gönültaş (Ed.). Adli Sosyal Hizmet: Yaklaşım ve Müdahale (223-235). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
Gözler, K. (2008). Genel Hukuk Bilgisi. Bursa: Ekin Yayın Dağıtım.
Gülmez-Korkmaz, M. (2021). Toplumsal ve Siyasi Zeminde Adalete Erişimden Beklentiler: Türkiye’de Kadınların Adalete Erişimi. İstanbul: PODEM Yayınları. http://podem.org.tr/researches/toplumsal-ve-siyasi-zeminde-adalete-erisimden-beklentiler-turkiyede-kadinlarin-adalete-erisimi/
Ife, J. (2008). Human rights and social work: Towards rights-based practice. Cambridge University Press.
IFSW. (2014). Global Definition of Social Work. 01.05.2021 tarihinde https://www.ifsw.org/what-is-social-work/global-definition-of-social-work/ adresinden alınmıştır.
Kalabalık, H. (2017). İnsan Hakları Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kalav, A. (2012). Namus ve Toplumsal Cinsiyet. Mediterranean Journal of Humanities, 2(2), 149-161.
Kara, C. (2017). İnsan Hakları. R. Turan (Ed.), İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Karaduman, B. (2018). İnsan Haklarının Tarihsel Gelişimi. 10.05.2021 tarihinde https://cubbem.com/read-blog/350_insan-haklarinin-tarihsel-geli%C5%9Fimi.html adresinden alınmıştır.
Karataş, Z. (2020). Suçluluk ve adalet sistemindeki sorunlar. N. Çalış, Z. Karataş (Ed). Kavramsal ve güncel boyutlarıyla sosyal sorunlar (ss. 129-166). İstanbul: Efe Akademi Yayınevi.
Kayar, İ. & Üzülmez, İ. (2016). Hukukun Temel Kavramları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Küçükkaraca, N. (2013). İnsan Hakları, Sosyal Adalet ve Sosyal Hizmet. H. Acar, N. Negiz, E. Akman (Ed.), Sosyal Politika ve Kamu Yönetimi Bileşenleriyle Sosyal Hizmet: Temelleri ve Uygulama Alanları (83-96). Ankara: Maya Akademi Yayınları.
Kelly, L., Smith, N., & Gibson, S. (2009). From Intervention Roles to Multidisciplinary Practice. T. Maschi, C. P. Bradley, & K. Ward (Eds). Forensic Social Work: Psychosocial and Legal Issues in Diverse Practice Settings (pp. 51-60). Springer Publishing Company.
NOFSW. (2019). What is Forensic Social Work. 05.05.2021 tarihinde http://nofsw.org/?page_id=10 adresinden alınmıştır.
Öktem, N., Türkbağ, A. U. (2014). Felsefe, Sosyoloji, Hukuk ve Devlet. İstanbul: Der Yayınları.
Öncül, Ö. (2017a). Psikolojinin Büyüyen ve Gelişen Yeni Bir Alt Alanı: Adli Psikoloji. E. Şenol-Durak, M. Durak (Ed.), Adli Psikoloji (13-64). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Öncül, Ö. (2017b). Suça Sürüklenen Çocuklar. E. Şenol-Durak, M. Durak (Ed.), Adli Psikoloji (201-227). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Saruç, S. (2016). Onarıcı Adalet Uygulamaları ve Türkiye'de Arabuluculukta Sosyal Hizmetin Yeri. D. Yücel, M. B. Gönültaş (Ed.), Adli Sosyal Hizmet: Yaklaşım ve Müdahale (223-235). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Sunal, O. (2011). Sosyal Politika: Sosyal Adalet Açısından Kuramsal Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(3), 283-305.
Sütçü, S. & Demirel, A. C. (2021). Yaşlılık ve Yaşlı Sorunları. N. Çalış, Z. Karataş (Ed). Kavramsal ve Güncel Boyutlarıyla Sosyal Sorunlar (Güncellenmiş 2. Baskı, ss. 185-216). İstanbul: Efe Akademi Yayınevi.
Sütçü, S. & Duyan, V. (2021). Aile İçi Şiddet ve Boşanma Davalarının Görünmeyen Mağdurları: Çocuk Tanıklar. İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
Şenkal, A. & Doğan, M. (2012). Sosyal Politika ve Sosyal Haklar: Vatandaşlık Haklarının Yeniden Kavramsallaştırması Arayışı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 63-80.
Temiz, Ö. (2014). Türk Hukukunda Bir Temel Hak Olarak Sağlık Hakkı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(1), 165-188.
Tezcan, D., Erdem, M. R., Sancakdar, O., & Önok, R. M. (2018). İnsan Hakları El Kitabı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Thompson, N. (2013). Kuram ve Uygulamada Sosyal Hizmeti Anlamak (Ö. Cankurtaran, Çev. Ed.). Ankara: Dipnot Yayınları.
Uygur, G. (2015). Toplumsal Cinsiyet ve Adalet: Hukuk Adaletsizdir. Ankara Barosu Dergisi, 4, 122-132.
Yıldırım, B. & Aslan, H. (2019). İnsan Hakları ve Sosyal Hizmet: Ortak Bir Kader Mümkün Mü? Nasıl Bir İlişki, Ne Çeşit Bir Etkileşim? Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2), 643-664.
Yücel, M. T. (2015). Adli Sosyal Hizmet Anlayışında Gerçekçi Yaklaşım. A. İçağasıoğlu-Çoban, S. Attepe-Özden (Ed.), Türkiye'de Adalet Sistemi ve Adli Sosyal Hizmet: Sosyal Hizmet Sempozyumu, 20-22 Kasım 2014 (15-31). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
Zengin, O. & Altındağ, Ö. (2016). Bir İnsan Hakları Mesleği Olarak Sosyal Hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet, 27(1), 179-190.