Letif Helmet ve Çocuk Şiirleri

Kürtçe çocuk edebiyatı yirminci yüzyılın başından itibaren Irak Kürdistan Bölgesi’nde şiir ve çocuk marşlarıyla ortaya çıkmıştır. Orta Kurmanci lehçesinin gelişimine vesile olan isimlerden biri olan Şair Latif Halmat, Kürtçe çocuk-edebiyatı gelişimine katkıda bulunmuştu.. Latif Halmat ünlü bir şair ve hikâye yazarı olarak geçen yüzyılın yetmişlerinde yazmaya başlamış, birçok çocuk şiiri ve hikayelerini çevirmiş ve hâlâ da devam etmektedir. Eğer Ziwer ve diğer bazı edebiyatçı ve şair meslektaşları yirminci yüzyılın yirmilerinde çocuk edebiyatına öncülük etmişlerse ve geçen yüzyılın sonuna kadar Goran ve arkasından gelen edebiyatçıları da çocuk edebiyatının ikinci nesli olarak sayarsak, o zaman Latif Halmat yirminci yüzyılın son çeyreğindeki çocuk şiirleri ve hikayelerinin dilini, formunu ve içeriğini yenileyen kişiolarak sayılır. Zamanındaki bir çok edebiyatçı gibi öncelikle o da, yetişkin şiiri ile yazmaya başlamış daha sonra da çocuk edebiyatına geçmiştir. Bu araştırmada şairin dilini konuşacak ve yazım şeklini tartışıcak ve yazılarının içeriğini ve göndermek istediği mesajı göstermeye çalışacağız. Şairin içerik ve yazı tarzını, diğer şairlerden farklarını ortaya çıkartmak için araştırıp üzerinde konuşacağız.

Anahtar Kelimeler:

Kürtçe, Orta Kurmanci, Ziwer, Goran

Lateef Halmat and His Poems Children

Kurdish children literature appeared in Iraqi Kurdistan Region in the beginning of the twentieth century with children’s poetry and songs. One of those who contributed to Kurdish children’s literature (middle Kurmanji dialect) development was poet (Lateef Halmat). As a significant poet and story writer he started writing and translating both children’s poem and children’s story in seventies till now. If Zewar and some of his partners are considered as the leader of children's literature in the end of twenties century till the of end the first half of this century, and if Goran and the writers after him are considered as the second generation of the Kurdish children literature, then Lateff Halmat is considered as the renewed of the language, form and content of children’s poetry and story in the last quarter of the twentieth century. He, as well as many of his fellow poets before him at his age started with adult poems first, then they started children poetry afterwards. This research tries to talk about the language and form of this poet, then to discuss the aim, content of his texts, reviewing the features and elements that distinguish this poet from others.

PDF

___

Adak, Abdurrahman. (2014). Destpêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk, Nûbihar, Çapa Duyem, Stembol.
Befrîn, Hisên. (2010). “Malî Baran le Çawî Şî’rî Minalanewe”, Beşî Yekem, Edeb û Hunerî Kurdistanî Nûwî, Jimare: 676, 677.
Botî, Kamêran Silêman. (2006). Ferhenga Kamêran, Weşanxaneya Spîrêz, Çapxaneya Wezareta Perwerdayê/Hewlêr, Çapa Yekem.
Cemal, Sozan. (2006). Saykolojî Mindal, Berêweberêtî Giştî Çap û Bilawkirdinewe.
Cînot, Hiyom. (Bêtarîx). Peywendikanî Dayîk û Bawik be Mindalekaniyanew, Mindaleket Bem Core Perwerde Bike, Wer.Selah Se’dî, Dar al-Ma’rife, Beyrût.
Çîrokên Ezopî (2013) Wer. Sidîq Gorîcan, Weşanên Sîtav, Wan,
Demîrhan, Umîd. (2007). Ferhenga Destî, Akademî, Çapa Duyem, Rezber.
Dîwana Goran (1980), Amadekar: Mihemedî Mela Kerîm, Bilawkirawekanî Yekêtî Nûseranî Kurd, Çapxaney Korî Zanyarî, Îraq, Bexda
Dîwana Zîwer Beşî Yekem. (1985). Bilawkirawekanî Namexaney Zîwer,Kitêbxaney Me’arîf, Bexda, 1985.
Dîwana Zîwer (2013) Amadekirdin: Mehmûd Zîwer, Dezgay Çap û Bilawkirdinewey Aras, Çapî Yekem, Wezaretî Perwerde, Hewlêr.
Ehmed, Nahîde. (2005). Seretayek Derbarey Serheldanî Edebî Mindalanî Kurd, Dezgay Çap u Bilawkirdinewey Mukiriyanî, Çapxaney Wezaretî Perwerde, Çapî Yekem, Hewlêr.
Ehmedê Xanî (1986). Nûbara Biçûkan, Wergêr ji tîpên erebî: Z. Kaya, Weşanên Roja Nû, Stockholm.
Elî Ehmed, Newzad. (2007). Mindal û Edeb, Lêkolînewe, Çapî Sêyemî Elîktronîk.
Fayeq, Ferhad. (Amd.). (2004). Sirûdî Kurdî: Komelêk Sirûdî Neteweyî û Nîştiman, Bilawkirawekanî Kitêbxaney Bextiyarî, Çapxaney Pîremêrd, Çapî Çwarem.
Helmet, Letîf. (1978). Gerdelûlî Sipî, Çapkirawekanî Korî Zanyarî Kurd, Çapxaney Korî Zanyarî Kurd, Bexda.
Helmet, Letîf. (2013). Dîwanî Mindalan û Şî’r û Çîrok bo Mindalan, Bilawkirawekanî Komeley Rûnakbîrî û Komelayetî Kerkûk, Çapî Sêyem, Kerkûk.
Hewramî, Hemekerîm. (2005). Edebî Mindalanî Kurd (Lîkolînewe, Mêjû, Serheldan), Çapkirawekanî Korî Zaniyarî Kurd, Çapxaney Wezaretî Perwerde, Bergî Yekem, Hewlêr.
Hewramî, Hemekerîm. (2007). Edebî Mindalanî Kurd Diway Raperîn) Lêkolînewe, Nirxandin, Mîkanîzmekan), Bilawkirawekanî Korî Zanyarî Kurd, Çapxaney Dezgay Aras, Bergî Duyem, Hewlêr.
Mehmû, Fazil Mecîd. (2000). Şî’rî Mindalan le Edebî Kurdî da, Namey Master Pêşkeşkiraw be Zankoy Silêmanî.
Miheme, Emîn. (2011). Xeyalî Minalane, Zincîre Kitêbî Mindalan, Çapxaney Roşinbîrî, Hewlêr.
Mihemed, Emîn. (2010). Hawrêy Niwê, Berêweberayetî Xaney Simore bo Roşinbîrî Mindalan, Çapxaney Pîremêrd, Silêmanî.
Mihemed, Emîn. (2010). Malî Baran, Çapemenî Peyv, Silêmanî.
Mihemed, Emîn. (2010). Xewnî Çoleke, Berêweberayetî Xaney Smore bo Roşinbîrî Mindalan,Çapxaney Pîremêrd, Silêmanî.
Mihemed, Emîn. (2011). Henge Wirdîle, Berêweberayetî Xaney Smore bo Roşinbîrî Mindalan,Çapxaney Pîremêrd, Silêmanî.
Mihemed, Emîn. (2012). Goranî Hewrekan, Bilawkirawekanî Yekêtî Nûseranî Kurd, Dezgay Çap û Pexşî Hemdî, Silêmanî.
Qadir, Zeyad Reşad (2013). Ziman û Medya (Çend Serincêk Leser Layenî Rênûs û Ziman le Medyakanî Herêmî Kurdistan da (, Çapxaney Rojhelat, Çapî Yekem, Hewlêr.
Qadir, Zeyad Reşad. (2006). “Çawpêkewtin legel Emîn Mihemed”, Govarî Peyamî Rastî, Jimare :103, Zivistan.
Qerenî, Ehmed. (2007). Şî’rî Fêrkirdin le Edebî Kurdî da (Nîwey yekemî sedey bîstem), Dezgay Çap û Bilawkirdinewey Aras, çapî yekem, Hewlêr.
Zîwer (1985), Gencîney Merdan û Yadaştî Rojanî Derbederî, Mihemedî Mela Kerîm Pêşekî û Perawêzî bo Nûsîwe, Çapxaney, al-Şirîke Metbe’ al-Adîb al-Baxdadîye, Bexda.