Orta Gelir Tuzağından Çıkışta Teşvik Politikalarının Etkililiği: Türkiye Örneği

Orta gelir tuzağı kavramı, iktisat yazınına ilk kez Barry Eichengreen ile girmiş olmasına rağmen en kabul gören tanım Dünya Bankası tarafından yapılmıştır. Buna göre ülkeler, kişi başına gelir düzeylerine göre sınıflandırılarak orta gelir tuzağında bulunup bulunmadığı ortaya koyulmuştur. Bu bağlamda Türkiye’nin uzun yıllardır üst orta gelirli ekonomiler arasında yer alması orta gelir tuzağında olduğunu göstermektedir. Çalışmanın amacı orta gelir tuzağından çıkış noktasında Türkiye’de 2004, 2006, 2009, 2012 yılında uygulanan teşvik politikalarının etkili olup olmadığının değerlendirilmesine yöneliktir. Yapılan değerlendirmeye göre 2004 ve 2006 yılında yürürlüğe giren teşvik siteminin hedeflenen faydayı sağlayamadığı görülmüştür. Bu nedenle 2009 yılında teşvik politikası geliştirilerek yürürlüğe girmiştir. Ancak bölgesel gelişme farklılıklarını azaltmada istenilen sonuçlar alınamadığı için 2012 yılında yeni teşvik sistemi yürürlüğe girmiştir. Kapsamı genişletilen bu teşvik politikası bölgesel ve sektörel düzeyde önemli iyileştirmeleri sağlamasına rağmen yeterli olmamıştır. Dolayısıyla Türkiye orta gelir tuzağından çıkmak için bölgesel ve sektörel düzeyde uyguladığı politikaları geliştirmekle birlikte inovasyona, katma değeri yüksek ürünlerin üretimine, nitelikli işgücüne yani ulusal düzeyde politikalara da ağırlık vermesi gerekmektedir. Bölgesel ve sektörel düzeydeki politikalar ulusal düzeydeki politikalara entegre olacak şekilde uygulandığı sürece Türkiye daha yüksek bir kişi başına gelir düzeyine sahip olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Teşvik Politikaları, Orta gelir Tuzağı, Bölgesel Kalkınma

Effectiveness of Incentive Policies in Exit from Middle Income Trap: The Case of Turkey

Despite being introduced to economics literature by Barry Eichengreen, a widely accepted definition of the concept of middle-income trap is made by the World Bank. According to that definition, whether countries are in trap or not is revealed based on the classification of their per capita income levels. In this context, having been among the upper middle income economies for many years shows that Turkey is in the middle-income trap. The aim of this study is to assess the effectiveness of the incentive policies put into practice in Turkey in order to escape the middle-income trap in they ears of 2004, 2006, 2009 and 2012. The evaluations show that the 2004 and 2006 incentive policies had not provided the etargeted benefits. Therefore, the incentive policy was developed and entered into force in 2009. However, since the desired results could not be obtained in reducing regional development differences, a new incentive system was put into effect in 2012. Although providing significant improvements on regional and sectoral levels, this expanded incentive policy was not sufficient. Thus, to be able to exit from the middle-income trap Turkey needs, along with the improvement of present regional and sectoral level policies, to focus on policies at national level such as; innovation, production of high value-added products, and qualified labor. Turkey will have a higher per capita income depending on the implementation of regional and sectoral level policies integrated with national level policies.

Keywords:

Incentive Policies, Middle-Income Trap, Regional Development,

PDF

___

Eser, Emre (2011), “Türkiye’de Uygulanan Yatırım Teşvik Sistemleri ve Mevcut Sistemin Yapısına Yönelik Öneriler”, DPT Müsteşarlığı Yayın No:2822.
Felipe, Jesus, Abdon, Arnelyn ve Kumar, Utsav (2012), “Tracking the Middle-Income Trap: What Is It, Who Is In It, and Why”, Levy Economics Institute of Bard College, Working Paper No. 715.
Gülmez, Mustafa ve Noyan Yalman, İlkay (2010), “Yatırım Teşviklerinin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri: Sivas İli Örneği”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 235-257.
Gürsel, Seyfettin ve Soybilgen, Barış (2013), “Türkiye Orta Gelir Tuzağının Eşiğinde”, Araştırma Notu 13/154, BETAM.
İstanbul Sanayi Odası (2012), Yeni Teşvik SistemiBilgi Notu, http://www.iso.org.tr/file/Yeni_Tesvik_Sistemi_Ozet_Dokumani-29.pdf (Erişim Tarihi: 20.11.2012).
Mayer, Jörg (2001), "Technology diffusion, human capital and economic growth in developing countries." United Nations Conference on Trade and Development.
Sevinç, Haktan (2011), “Bölgesel Kalkınma Sorunsalı: Türkiye’de Uygulanan Bölgesel Kalkınma Politikaları”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 6(2), 35-54.
T. C. Ekonomi Bakanlığı (2012), “Yeni Teşvik Sistemi Yatırımlarda Devlet Yardımları”, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Müdürlüğü, İstanbul.
T.C. Ekonomi Bakanlığı (2013), Ekonomik Görünüm Sunumu, Kasım 2013, 26/11/2013.
T. C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (2010), “Yeni Yatırım Teşvik Sistemi. Yıl Uygulama Sonuçları”, Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Eylül.
The World Bank (2013), “China 2030: Building a Modern, Harmonious and Creative High-Income Society”,http://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/China-2030-complete.pdf
TÜİK (2013), http://www.tuik.gov.tr/Start.do, (Erişim Tarihi: 22.11.2013).
TÜSİAD (2012), “Yeni Teşvik Sistemine İlişkin TÜSİAD Görüş ve Önerileri”, TS/SHT/2012-025.
Vergi Sirküleri (2012), Yeni Teşvik Sistemi “Yatırımlarda Devlet Yardımları”, NO:2012/49
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (2009), Resmî Gazete, Sayı: 27290, 16 Temmuz 2009 Perşembe.
Yeldan ve Diğerleri (2012), “Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye?”, Cilt 1: Makro/Bölgesel/Sektörel Analiz, TURKONFED.
Yeldan ve Diğerleri (2013), “Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye?”, Cilt 2: Bölgesel Kalkınma ve İkili Tuzaktan Çıkış Stratejileri, TURKONFED.