İslam Hukukunda Araç Sigortası (Tekâfül)

Geçtiğimiz yüzyılda, İslam toplumlarında sigorta sözleşmesinin şer’i hükmü hakkında uzun bir tartışma yaşandı. Sigorta alanı, İslam hukuku ve hukuki bir perspektiften karmaşıklaşmış ve çeşitlenmiştir. İslam hukuku tarafından ilgi çekici bir konu olduğu için, bazı sigorta türleri dünya genelinde birçok yasa uyarınca zorunlu hale gelmiştir. Bu durum, sigorta konusunun hem dini hem de hukuki açıdan önemli olduğunu göstermektedir. Bu makale, genel olarak tekâfül sigortasını ele almaktadır ve araç sigortası üzerinde durmaktadır. Araç sigortası, birçok ülkenin yasalarına göre zorunlu hale gelmiştir. Bu konu, İslam hukukunun bakış açısına odaklanmasına rağmen birçok çıkarı içermektedir. Araç sigortası, zorunlu veya isteğe bağlı olabilir. İslam hukukçuları, Cidde'de düzenlenen bir toplantıda tekâfül sigortasının İslam hukukuna uygun olduğuna dair mutabık kalmışlardır. Uygulamada İslami tekâfül sigortası şirketleri ile ticari sigorta şirketleri arasındaki temel bazı farklar bulunmaktadır. Taraflar arasında (sigortalı ve zarar gören kişi) bir kaza meydana geldiğinde, üçüncü şahsın tazminat talep etmesi koşuluyla, İslami tekâfül sigorta şirketleri, sigortalıları tazmin etmek veya paralarını geri vermek için bir sigorta fonu işletirler. Bu sigorta fonu, sahipliği veya yükümlülüğü sigortalılara aittir ve katılımcılara ait olan katkıların artı miktardan iadesini sağlar. Şirket, bu fona sadece İslam hukuku tarafından onaylanmış yollarla (örneğin mudârabe, ücretli vekillik gibi ortaklık veya vekâlet temelli finansal araçlarla) müdahale edebilir ve bu araçları kullanarak faizsiz yatırımlar yapabilir.

Anahtar Kelimeler:

İslam Hukuku, Sigorta, Tekâfül, Kooperaif, Araç Sigortası

Vehicle Insurance in Islamic Insurance (Takaful)

There was a long debate in the last century in Islamic societies about the legal ruling on the insurance contract, and since the field of insurance was concerned with Islamic law on the one hand, and the legal field on the other hand, its topics became more and more complex. Its types were multiplied, to the extent that some types became compulsory for people in many jurisdictions around the world. This shows that the issue of insurance is both religiously and legally important. This article discusses Takaful insurance in general, and specializes in the scope of applying Takaful insurance to one type of insurance, which is vehicle insurance. Bearing in mind that vehicle insurance has become obligatory according to the legislation of many countries for its residents. Although this falls under many interests, focus has been placed on a specific angle, which is the view of Islamic law for this type of insurance. Considering that vehicle insurance may be compulsory or optional, or the insured may have two auto insurance policies (compulsory and optional) together. As the jurists of Islamic law found that Takaful insurance is permissible in their agreement at the Islamic Fiqh Academy that was held in Jeddah. The basic difference between the action of the Takaful insurance companies and their counterparts in the commercial insurance companies was clarified in compensating the insured before the third person (the injured) in the event of an accident between the two parties (the insured and the third person) provided that the third person claimed compensation. The action of the insurance fund in the Takaful companies by compensating the insured or by returning their money, given that this insurance fund is owned or liable to the insured, and the return of subscriptions to subscribers from the insurance surplus in the company is without prejudice to the company for this fund, except by legitimate methods approved by Sharia, such as speculation and agency for a known fee, then clarifying what practically some Takaful insurance companies in nowadays.

Keywords:

Islamic Law, Insurance, Takaful, Cooperative, Vechile Insurance,

PDF

___

Ayhan, Rıza vd. Sigorta Hukuku Ders Kitabı. Ankara: Yetkin Yayınları, 5. Basım, 2021.
Bin S̱eniyyân, Süleymân b. İbrâhim. et-Te’min ve Aḥkamuh’u. Beyrut: Dâr el-‘Avâṣim elMuttaḥide, 1993.
eḍ-Ḍarîr, as-Siddik Muhammed el-Emin. el-Ġarar ve As̱ aruh’u fi el-‘Ȗḳûd fi el-Fıkh elİslamiyyi. Beyrut: Dâr el-Cîl, 1990.
el-‘Os̱aymîn, Muḥmmed b. Sâliḥ. el-Ḳavâʿidu’lFıkhiyye. Sana‘a: Dâr el-Âs̱âr, 2001.
el-Ḫamîs, Oṯman. “Ḥukmü et-Te’min ‘ala es-sayyarât”, YouTube. 31 Ağustos 2023. https://youtu.be/X1GaEJLsYwo?si=2O461v14NIDiOq4G.
Elsheltat, Musbah Ramadan. et-Te’min et-Tekâfüliyyi ‘ala es-Sayyarât bayn Şareketay Libya lit-Te’min ve el-İḫlâṣ Bi-Malezya: Dirâsa Taṭbiḳiye Muḳarene. Nilai: Universiti Sains Islam Malaysia, Faculty of Syariah and Law, Doktora Tezi, 2019.
el-Yasiri, İbrahim Jasir Jabbar. İşkaliyyat Tatbik Akd el-Mudarebe fi el-Masarif el-İslamiyye. Kûfe: Kûfe Üniverstesi, İdare ve İktisat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
Hassân, Hüsseyn Hâmid. Ḥükmü eş-Şer‘iat’il İslamiyye fi ‘Ȗkûd et-Te’min. Kahire: Dâr el-‘İtiṣâm, 1979.
İFA, İslamî Fıkıh Akademisi. “Insurance and Reinsurance”. Erişim 31 Ağustos 2023. https://iifa-aifi.org/en/32229.html
İFA, İslamî Fıkıh Akademisi. “International Islamic Fiqh Academy”. Erişim 30 Ağustos 2023. https://iifa-aifi.org/en
Jwani, Muhammed el-Emin. ett‘avîḍât ‘an el-Aḍrâr fî Te’min es-Sayyarât. Oum el-Bouaghi: el-‘Arabî bin Muhedi Üniverstesi, Ticari ve İktisat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
Kara, Hacı. Sigorta Hukuku. İstanbul: Onikilevha, 2. Basım, 2021.
Mevlevi, Fayṣal. Niẓamü’t Te’min ve mevḳif’ül-Şeri‘at’i minh. Beyrut: Ar-ryyan Yayınevi, 2. Basım, 1996.
Mulḥim, Aḥmed Salem. et-Te’min el-İslamiyyi. Amman: Dâru’l S̱eḳafa, 2012.
Sabbâġ, Aḥmed Muḥammed. et-Te’mîn et-Tekâfüliyyi el-İslamiyyi min et-Tekyif eş-Şer‘eiyyi ila et-Taṭbiḳ’el-‘Emliyyi. Amman: el-Mektebetül-Vataniyye, 2012.
SaudiNews50, “عاجل..رسميًا:المرور يعلن بدء الرصد الآلي لمخالفة عدم وجود تأمين سارٍ على المركبة في جميع الطرق، اعتباراً من يوم الأحد 1/ 10/ 2023م.”, X. 31 Ağustos 2023, 09:57. https://x.com/saudinews50/status/1697141621756661921?s=46
Shukri, Bahā Bahîc. Reinsurance Between Theory and Application. Amman: Dar Al-Thaqafa for Publishing & Distributing, 2011.
Shukri, Bahā Bahîc. Research in Insurance. Amman: Dar Al-Thaqafa for Publishing & Distributing, 2012.
Şukri, Bahā Bahîc. et-Te’min fi’l- Taṭbîḳ ve el-Ḳânûn ve el-Ḳaḍā. Amman: Dâru’l S̱eḳafa, 2. Basım, 2011.
Şukri, Bahā Bahîc. et-Te’min min el-mes’uliyyet’i fi’n-Naẓariyye ve et-Taṭbîḳ. Amman: Dâru’l S̱eḳafa, 2010.
Şumân, ‘Abbâs. Maṣâdir et-Teşr‘î el-İslamiyyi. Kahire: Dâr el- S̱aḳâfa, 2000.