Ayn Rand Düşüncesinde Objektivizm Bağlamında Rasyonel Egoizm

Bu çalışmada filozof ve yazar olan Ayn Rand’ın kurucusu olduğu objektivizm felsefesi bağlamında rasyonel egoizm anlayışı, Rand’ın yaşadığı dönem ve çevrenin onun üzerindeki etkileri ve etkilendiği filozofların düşünce oluşumuna etkileri çerçevesinde ele alınmıştır. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi açısından düşüncelerine etki eden temel kavramlara da değinmeyi uygun bulduk. Özellikle laissez faire, laissez passer kapitalizminin savunucusu olan Rand, radikal görüşleri nedeniyle bazı çevrelerce nefret söylemleri ile anılırken, bazı çevrelerce de saygınlık görmüş bir şahsiyettir. Rand’a göre kurucusu olduğu etik anlayışı kapitalizmin sahip olması gereken ahlaki kaideleri içerisinde barındırmaktadır. Rand’a göre etik, insanların doğru amaçlar geliştirmesi konusunda onlara rehberlik eden, eylemlerine yön veren değerler kodudur. Değerler ise alternatifleri ile vardır. İyinin değeri kötünün varlığı ile bilinir. Doğrunun değeri yanlış ile anlaşılır. Aynı şekilde hayatın değeri ölümün gerçekliğine bağlıdır. Alternatiflerin temelinde yer alan en önemli değer hayattır. Kişinin diğer değerleri elde edebilmesi kendi yaşamını sürdürülebilir kılmasına bağlıdır. İnsanın en ulu amacı mutlu bir yaşam sürmektir. İnsanların bütün eylemleri hayatta kalma içgüdüsü ile yön bulur. Bu nedenle rasyonel egoizm bize hayatta kalmanın akılcı ve nesnel yollarını sunar.

Anahtar Kelimeler:

Etik, Objektivizm, Felsefe, Rasyonel Egoizm, Ayn Rand

PDF

___

Baykan, Fehmi. Nietzsche’nin Felsefesi. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2002.
Beşe, Ahmet-Can Nevzat. “Ayn Rand’in Felsefesinde Sanatin Neliği ve Psiko-Epistemik İşlevi,” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8/2, (2006): 69-80.
Branden, Barbara. Who is Ayn Rand. New York: Paperback Library, 1962.
Can, Mücella. “Ayn Rand’ın Rasyonel Bencillik Ahlakı.” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2018.
Denizer, Nurullah, Serdar Saygılı, Mahmut Avcı ve Nazım Bayrakdar. Disiplinlerarası Bir Yaklaşımla İnanç Eylem Tutarlılığı. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2018.
Erdem, Hüsameddin. Ahlak Felsefesi. Konya: Hü-Er Yayınları, 2018.
Ersoy, Ebru. “Ayn Rand’ın Siyaset Felsefesinde Etik Egoizmin Rolü.” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2014.
Fettahoğlu-Hallier, Melis. “Felsefede Egoizm,” Gorgon Dergisi 11, (Temmuz 2020): 79-88.
İspir, Naci. “Ayn Rand’ın Siyaset Felsefesinde Bireysel Hakların Mutlaklığı Sorunu,” Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10/2, (2007): 509-512.
Kant, Immanuel. Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 2002.
MacIntyr, Alasdair. After Vırtue, A Study In Moral Theory. Indiana: University of Notre Dame Press, 1984.
Mayhew, Robert. Ayn Rand Answers. New York: Penguin, 2005.
Özpek, Burak Bilgehan. “Ayn Rand, Objectivism and Architecture.” Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 2006.
Peikoff, Leonard. Objectivism: The Philosophy of Ayn Rand. New York: Penguin. 1991.
Podritske, Marlene and Peter Schwartz. Objectively Speaking: Ayn Rand Interviewed. Maryland: Lexington Books, 2009.
Pojman, Louis-Fieser James. Ethics: Discovering Right And Wrong. Stamford: Cengage Learning, 2008.
Rachels, James. Ethical Theory: An Anthology. New Jersey: Wiley-Blackwell, 2013.
Rand, Ayn. Atlas Vazgeçti. Çeviren: Belkıs Dişbudak, İstanbul: Plato Film Yayınları, 2008.
Rand, Ayn. “Ayn Rand, Demokrasi ve Kapitalizmin Geldiği Noktayı Tartışıyor.” (Video Kaydı, Görüşme 1959). https://www.youtube.com/watch?v=C6-V5BlmCys&t=4s
Rand, Ayn. “Yeni Entelektüeller Üzerine.” (Görüşmeci: James McConnel, Video Kaydı, Görüşme 1961). https://www.youtube.com/watch?v=vmn9YasicnA
Rand, Ayn. Bencilliğin Erdemi. Çeviren: Nejdet Kandemir, İstanbul: Plato Film Yayınları, 2013.
Rand, Ayn. For the New Intellectual. New York: Random House, 1961.
Rand, Ayn. Hayatın Kaynağı. Çeviren: Belkıs Dişbudak, İstanbul: Plato Film Yayınları, 2003.
Rand, Ayn. Kapitalizm: Bilinmeyen İdeal. Çeviren: Nejdet Kandemir, İstanbul: Plato Film Yayınları, 2004.
Rand, Ayn. Philosophy: Who Needs It. New York: Penguin Group, 1984.
Rand, Ayn. Romantic Manifesto. New York: The New Publishing Company, 1975.
Rand, Ayn. The Objectivist Ethics. United States of America: Literary Licensing, 2011.
Saygılı, Serdar, Mahmut Avcı, Nazım Bayrakdar ve Nurullah Denier. Disiplinlerarası Bir Yaklaşımla Felsefenin Değeri. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2018.
Smith, Tara. Ayn Rand’s Normative Ethics the Virtuous Egoist. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
Sober, Elliot. What is Psychological Egoism?. Cambridge: Cambridge Center for Behavioral Studies, 1989.
Şişman, Öznur Latife. “Rand’ın Bencilliğinde Tamamlayıcı Sistem Olarak Kapitalizm.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2021.
Yaman, Seval ve Belgin Tarhan. Liberteryenizmin Felsefi Temelleri. İstanbul: Liberus, 2021.
Yang, Cao. Egoism: Adam Smith’s Theory And Chinese Traditional İdeologies Compared. International Journal of Social Economics, 1996.
Yılmaz, İlkay. Ayn Rand Biyografi. Turuz Dil ve Etimolojik Kütüphanesi, 2010.