Rıza ATAV, Selma SOYSAL, Erkan ÇAĞLAR, Fatma YILDIZ

NAYLON/PAMUK KARIŞIMI KUMAŞLARIN TEK BANYOLU BOYANABİLİRLİĞİNİ SAĞLAMADA KİTOSANLA KİMYASAL MODİFİKASYONUN ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Bu çalışmada, naylon/pamuk karışımı kumaşların tek banyo tek adımlı olarak boyanabilmesi için her iki lif komponentinin tek bir boyarmadde ile boyanabilir hale getirilmesi üzerinde çalışılmıştır. Bu amaçla kitosan ile katyonikleştirme yoluyla liflerin her ikisinin anyonik karakterli boyalarla boyanabilir hale getirilmesi hedeflenmiştir. Fulardda yapılan kitosan aplikasyonları sadece çapraz bağlayıcı ve çapraz bağlayıcı + kitosan kullanılarak iki farklı şekilde yapılmıştır. Ardından işlemli ve işlemsiz kumaş numuneleri değişik boya sınıflarıyla (yün reaktifi, pamuk reaktifi, 1:2 metal kompleks) boyanmıştır. Yapılan denemeler sonucunda yün reaktifinin yanı sıra hem naylona afiniteli 1:2 metal kompleks boya hem de pamuğa afiniteli pamuk reaktifi ilavesi durumunda ön ve arka yüzlerin hem derinlik hem nüans olarak aynı seviyeye gelmesi sağlanabilmiştir. Laboratuvar ölçekli çalışmalardan elde edilen optimum sonuçlar işletme koşullarında da denenmiş ve renk ve yıkama, su, ter ve ışık haslıkları açısından tatmin edici sonuçlar alınmıştır. Ancak özellikle yaş sürtme haslıklarının düşük olması ve kumaşta yer yer düzgünsüzlük problemlerinin olması kitosan ile kimyasal modifikasyon işlemlerinin, laboratuvar ölçekli çalışmalarda başarılı sonuç vermesine karşın, işletmede üretim koşullarında kullanılabilmesinin bazı güçlükler içerdiğini ortaya koymuştur.

THE INVESTIGATION OF THE EFFECT OF CHEMICAL MODIFICATION WITH CHITOSAN TO PROVIDE SINGLE BATH DYEABILITY OF NYLON / COTTON BLEND FABRICS

In this study, it was aimed to make each fiber components dyeable with a single dyestuff so that nylon / cotton blend fabrics can be dyed in the same bath. For this purpose, it was aimed to make each of these fibers dyeable with anionic dyes by cationization with chitosan. The chitosan applications made in foulard were made in two different ways using only cross-linking resin and cross-linking resin + chitosan. Then, treated and untreated fabric samples were dyed with different dye classes (wool reactive, cotton reactive, 1:2 metal complex). As a result of the trials, it was ensured that both the depth and nuance of the front and back sides of the fabric were same in the case of adding 1: 2 metal complex dye having affinity to the nylon and cotton reactive dye having affinity to cotton in addition to the wool reactive. Optimum results obtained from laboratory scale studies were also tested in mill conditions and satisfactory results were obtained in terms of color and washing, water, perspiration and light fastness values. However, it has been revealed that the wet rubbing fastness values are low and there are unevenness problems in the dyed fabric. For this reason, it is important to note that, even if chemical modification process with chitosan have been successful in laboratory-scale studies, this process have some limitations for being used in large scale production in mill conditions.

PDF

___

1. Shore, J., (1998), Blends Dyeing, Society of Dyers & Colourists.
2. Kazan, C., (2015), Liflerin Kimyasal Modifikasyonu Yoluyla Poliester/Pamuk Karışımlarının Tek Banyoda Boyanabilirliğini Sağlayacak Yeni Bir Yöntem Geliştirilmesi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstiitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Danışman: Prof.Dr. Rıza ATAV), Çorlu-Tekirdağ.
3. Nunn, D.M., (1979), The Dyeing of Synthetic-Polymer and Acetate Fibers, Dyers Co. Publications Trust, 433-437.
4. Ibrahim, N. A., El-Zairy, W. M., El-Zairy, M. R., Eid, B. M., & Ghazal, H. A. (2011). A smart approach for enhancing dyeing and functional finishing properties of cotton cellulose/polyamide-6 fabric blend. Carbohydrate polymers, 83(3), 1068-1074.
5. El-Molla, M. M., Badawy, N. A., AbdEl-Aal, A. Y., El-Bayaa, A. A., & El-Shaimaa, H. M. G. (2011). Dyeability of cationised cotton and nylon 6 fabrics using acid dyes.
6. Iqbal, K., Javid, A., Rehman, A., Rehman, A., Ashraf, M., & Abid, H. A. (2020). Single bath dyeing of modified nylon/cotton blended fabrics using direct/acid dyes. Pigment & Resin Technology.
7. Blackburn, R. S., Burkinshaw, S. M., & Gordon, R. (2000). Dyeing Cotton/Polyamide Blend Fabrics with 1: 2 Metal Complex Acid Dyes. Textile Chemist & Colorist & American Dyestuff Reporter, 32(12).
8. Dilsiz, Y.F., (2016), Pamuğa Kimyasal Modifikasyon Uygulayarak Multicolor Efektine ve Antibakteriyellik Özelliğine Sahip Fonksiyonel Gömleklik Kumaş Eldesi, Namık Kemal ÜniversitesiFen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Danışman: Prof.Dr. Rıza ATAV), Çorlu-Tekirdağ.
9. Kampeerapappun, P., Phattararittigul, T., Jittrong, S., Kullachod, D., (2010), Effect of Chitosan and Mordants on Dyeability of Cotton Fabrics with Ruellia tuberosa Linn., Chiang Mai J. Sci., 38, 1, 95-104.,
10. Singha, K., Maity, S., Singha, M., (2012), The Salt-Free Dyeing on Cotton: An Approach to Effluent Free Mechanism; Can Chitosan be a Potential Option, International Journal of Textile Science, 1, 6, 69-77.
11. Bhuiyan, M.A.R., Shaid, A., Khan, M.A., (2014), Cationization of Cotton Fiber by Chitosan and Its Dyeing with Reactive Dye without Salt. Chemical and Materials Engineering, 2, 4, 96-100.
12. Demir, A., Seventekin, N., (2009), Kitin, Kitosan ve Genel Kullanım Alanları. Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi, 3, 2, 92-103.
13. Davidson, R.S., Xue, Y., (1994), Improving The Dyeability of Wool By Treatment With Chitosan, Coloration Technology,110, 1, 24-29.
14. Rattanaphani, S., Chairat, M., Bremner, J.B., Rattanaphani, V., (2007), An Adsorption and Thermodynamic Study of Lac Dyeing on Cotton Pretreated With Chitosan, Dyes and Pigments, 72, 1, 88- 96.
15. Lim, S.H., Hudsun, S.H., (2004), Application of A Fibre Reactive Chitosan Derivative To Cotton Fabric As A Zero Salt Dyeing Auxiliary, Coloration Technology, 120, 3, 108-113.
16. Jocic, D., Vilchez, S., Topalovic, T., Navarro, A., Jovancic, P., Julia, M.R., Erra, P., (2007), Chitosan/Acid Dye Interactions in Wool Dyeing System, Carbohydrate Polymers, 60, 1, 51-59.
17. Gupta, D., Haile, A., (2007), Multifunctional Properties of Cotton Fabric Treated With Chitosan and Carboxymethyl Chitosan, Carbohydrate Polymers, 69, 1, 164-171.
18. Ristic, N., Ristic, I., Jovancic, P., Jovancic, D., (2012), One-bath Dyeing of Polyester/Cotton Blend with Reactive Dye After Alkali and Chitosan Treatment, Industria Textila, 63, 4, 190-197.
19. Kaliyamoorthi, K., & Thangavelu, R. (2015). Union dyeing of cotton/nylon blended fabric by plasma-nano chitosan treatment. Fashion and Textiles, 2(1), 10.
20. Öktem, T. (2003). Surface treatment of cotton fabrics with chitosan. Coloration Technology, 119(4), 241-246.
21. Teli, M. D., Sheikh, J., & Bhavsar, P. (2013). Multifunctional finishing of cotton using chitosan extracted from bio-waste. International journal of biological macromolecules, 54, 125-130.
22. Demir, A., Öktem, T., Seventekin, N. (2008). Kitosanın Tekstil Sanayiinde Antimikrobiyal Madde Olarak Kullanımının Araştırılması, Tekstil ve Konfeksiyon, 2, 94-102
23. Huang, L., Zhang, X. X. (2005). The application of chitosan to polyamide fabric dyeing [J]. Dyeing and Finishing, 8.
24. Dong, X., Gu, Z., Hang, C., Ke, G., Jiang, L., & He, J. (2019). Study on the salt-free low-alkaline reactive cotton dyeing in high concentration of ethanol in volume. Journal of Cleaner Production, 226, 316-323.