Esin SARIOĞLU, Osman BABAARSLAN, Sıdıka Ziba OR

LİF KARIŞIM ORANI VE TOZ ALMA İŞLEMİNİN WİLTON TİPİ YÜZ-YÜZE HALILARIN TOZUMA DERECESİNE ETKİLERİ

Ştapel liflerden eğrilmiş hav iplikleri kullanılarak elde edilen dokuma halılar kullanım esnasında basınç ve sürtünme kuvvetlerine maruz kalmaktadır. Bu kuvvetlerin etkisiyle hav ipliğinde büküm açılarak serbest kalan liflerin iplikten ayrılarak halı yüzeyinde toplanması söz konusu olmaktadır. Halı yüzeyinde meydana gelen bu değişime tozuma denilmektedir. Günümüzde halı tozuma derecesini en aza indirgeyebilmek amacıyla halılara toz alma işlemi uygulanmaktadır. Bu çalışmada lif karışım oranının ve toz alma işleminin halıların tozuma dereceleri üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında, viskon (CV) ve akrilik (PAN) lifleri kullanılarak %100 CV, %80/20 CV/PAN, %50/50 CV/PAN, %20/80 CV/PAN ve %100 PAN hav iplikleri aynı üretim parametrelerinde üretilmiştir. Daha sonra bu ipliklerden aynı şartlarda yüz-yüze wilton tipi halı numuneleri elde edilmiştir. Toz alma işlemi öncesi ve sonrası halı numunelerinin tozuma dereceleri tespit edilmiştir. Toz alma işleminin ve karışım oranının tozuma derecesi üzerindeki etkilerini belirleyebilmek amacıyla sonuçlar istatistiksel olarak %95 güven aralığında değerlendirilmiştir. Ayrıca, toz alma işlemi sonrasında halı numunelerine sıkıştırılabilirlik ve reziliyans özelliklerini incelemek amacıyla, her bir halı numunesi için sıkıştırma işi (j/m2) ve sıkıştırma geri dönüş (%) özellikleri belirlenerek sonuçlar istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak, toz alma işleminin ve karışım oranının halı tozuma derecesi üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Halı sıkıştırma işinin %100 PAN hav ipliğinden üretilen halıda ve sıkıştırma geri dönüşün ise %20/80 CV/PAN hav ipliğinden üretilen halıda en yüksek değere sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

EFFECTS OF DEDUSTING PROCESS AND BLEND RATIO ON THE DEGREE OF DUST OF WILTON TYPE FACE-TO-FACE CARPETS

Woven carpets obtained from staple pile yarns are subjected to compression and friction forces during usage. Under the influence of these forces, the fibers that are free to twist in the yarn structure are separated from the yarn and collected on the carpet surface as loose fibers and fuzz. This change occurs on the surface of the carpet is called as dust. Today, in order to minimize the degree of carpet dust, carpet dedusting process is applied. In this study, it was aimed to determine the effects of fiber blend ratio and dedusting process on the degree of dust in carpets. Within the scope of the study, using viscose (CV) and polyacrylonitrile (PAN) fibers, 100% CV, 80/20% CV/PAN, 50/50% CV/PAN, 20/80% CV/PAN and 100% PAN pile yarns were produced in the same production parameters. Then, face-to-face Wilton carpet samples were obtained from these yarns on the same conditions. Before and after the process of dedusting of carpet samples were determined to the degree of dust. In order to determine the effects of dedusting process and blend ratio on the degree of dust, the results were statistically evaluated in 95% confidence intervals. In addition, after dedusting process, in order to investigate compressibility and resilience properties of carpet samples, work compression (j/m2) and compression recovery (%) properties were determined for each carpet sample and the results were analyzed statistically. As a result, it was determined that the dedusting process and the blend ratio had a significant effect on the degree of dust in carpets. It was concluded that the carpet work compression had the highest value in the carpet produced from 100% PAN pile yarn and the compression recovery had the highest value in the carpet produced from 20/80% CV / PAN pile yarn.

PDF

___

1. Dalcı, S., (2006), Makine halısı üretim parametrelerinin halı performansına olan etkilerinin araştırılması, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş, 72s.
2. Türkiye Cumhuriyeti, Ticaret Bakanlığı, (2019), Halı sektörü. 1-12.
3. Sarıoğlu, E., (2008), A study on warp yarns used for carpets, Gaziantep Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep, 126s.
4. Çelik, H.İ., (2017), Effects of fiber linear density on acrylic carpet performance, Journal of Engineered Fibers and Fabrics, 12(1), 1-11.
5. Vuruşkan, D,. (2017), Carpet fiber mobility due to traffic wear, Industria Textila, 68(3), 209-212.
6. Babaarslan, O., Sarıoğlu, E., Or, S.Z., (2017), Compressibility and resiliency properties of wilton type woven carpets produced with different fiber blend ratio, 17th World Textile Conference AUTEX 2017- Textiles - Shaping the Future, 29-31 Mayıs, Korfu Adası, Yunanistan.
7. Erdoğan, Ü.H., (2012), Effect of pile fiber cross section shape on compression properties of polypropylene carpets, The Journal of The Textile Institute, 103(12), 1369-1375.
8. Ishtiaque, S.M., Sen, K., Kumar, A., (2015), Influence of yarn structures; Part A: On carpet compressional performance under static and dynamic conditions, The Journal of the Textile Institute, 106(11), 1190-1202.
9. Sheikhi, H., Shaikhzadeh, N.S., Etrati, S.M., Bidgoly, M.D., (2012), Effect of the acrylic fibre blend ratio on carpet pile yarn compression behaviour, Fibres& Textiles in Eastern Europe, 20 4(93), 77-81.
10. Özdil, N., Bozdoğan, F., Özçelik Kayseri, G., Süpüren Mengü, G., (2012), Compressibility and thickness recovery characteristics of carpets, Tekstil ve Konfeksiyon, 3, 203-211.
11. Vuruşkan, D., Sarıoğlu, E., Çelik, H.İ., Kaynak, H.K., (2017), Compression properties of woven carpet performance under dynamic loading, Periodicals of Engineering and Natural Sciences, 5(2), 181-186.
12. Dayiary, M., Shaikhzadeh, N.S., Shamsi, M., (2010) An experimental verification of cut-pile carpet compression behaviour, The Journal of The Textile Institute, 102 (6), 488-494.
13. Dubinskaite, K., Langenhove, L., Milasius, R., (2008), Influence of pile height and density on the end-use properties of carpets, Fibres&Textiles in Eastern Europe, 16 3(68), 47-50.
14. Celik, N., Kaynak, H.K., Değirmenci, Z., (2009), Performance properties of wilton type carpets with relief texture effect produced using shrinkable, high bulk and relaxed acrylic pile yarns, Association of Textile, Apparel and Material Professionals, 43-47.
15. Korkmaz, Y., Dalcı Kocer, S., (2010), Resilience behaviors of woven acrylic carpets under short- and long-term static loading, The Journal of The Textile Institute, 101(3), 236-241.
16. Celik, N., Koc, E., (2010), Study on the thickness loss of wilton-type carpets under dynamic loading, Fibres & Textiles in Eastern Europe, 18 1(78), 54-59.
17. Goswami, K.K., (2009), Advances in carpet manufacture, Woodhead Publishing Limited, New Delhi-India.
18. Van De Wiele carpets weave structure catalogue.
19. DD ISO PAS 11856:2003–Textile Floor Coverings–Test methods for the determination of fibre bind.
20. http://www.wira.com/media/other/37656/WiraHexapod2011.pdf
21. TS 7576 ISO 8543-Tekstil yer döşemeleri- kütle tayin metotları.
22. BS 4098: 1975 Method for the determination of thickness, compression of recovery characteristics of textile floor coverings. 23. Or, S.Z., (2019), Ştapel lif (akrilik/viskon) karışımlı iplikler kullanılarak dokunan wilton tipi yüz-yüze halılarda tozuma derecesinin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, 151 s.