Arif Taner ÖZGÜNEY, Kadir ÖZKAYA, Arzu ÖZERDEM

REAKTİF BOYALI ÖRGÜ KUMAŞLARIN PARÇA BASKIDAKİ ISIL İŞLEM SONRASINDA RENK DEĞİŞTİRME EĞİLİMLERİNİN İNCELENMESİ

Son yıllarda hazır giyim ürünlerinin görünüm özelliklerini geliştirmede yaygın olarak kullanılan tekniklerden biri de parça baskıdır. Parça baskıda, baskı karakteristiğine ve işletmelerin çalışma koşullarına bağlı olarak fiksaj işlemi 130-200°C gibi yüksek sıcaklıklarda ve birkaç dakikalık sürelerde gerçekleştirilmekte; bu çalışma koşullarında ısıl işleme tabi tutulan baskılı kumaş parçaları ile baskısız (ısıl işlemden geçirilmeyen) kumaş parçaları arasında önemli derecede renk farklılığı oluşmaktadır. Bu çalışmada, reaktif boyalı pamuklu örgü kumaşlarda parça baskının fiksaj koşullarında meydana gelen renk değişiminin reaktif boyarmaddeler ile ilişkisi araştırılmıştır. İlk olarak, reaktif boyarmaddelerin kromofor grubunun cinsi ile ısıl işlem sonrası kumaşlarda oluşan renk değişimi arasındaki ilişki incelenmiştir. Ardından reaktif boyarmaddelerin ısıl hassasiyetleri daha geniş olarak ele alınmıştır. Ayrıca boyama koyuluğunun ısıl işlem sonrası kumaşta meydana gelen renk değişimi üzerine etkileri incelenmiştir. Kumaşlar, CIE (Commission International d’Eclairage) 1976 renk uzayı L* a* b* koordinatları kullanılarak değerlendirilmiştir. Yapılan denemeler sonucunda, boyarmaddelerin ısıl hassasiyetlerinin, boyarmadde molekülünde renkliliği esas olarak belirleyen kromofor grubun cinsini göz önüne alarak genelleştirilemeyeceği, her boyarmaddenin kendi molekül yapısına göre ısıl hassasiyete sahip olduğu belirlenmiştir. Açık tonda boyanmış kumaşlarda meydana gelen renk değişiminin nedenlerinden birisi de ısıl işlem sonrası pamuk liflerinde oluşan sararmadır

Anahtar Kelimeler:

Parça baskı, sararma, renk değişimi, ısıl işlem, reaktif boyarmadde

INVESTIGATION OF COLOUR CHANGE TENDENCY OF REACTIVE DYED KNITTED FABRICS AFTER CURING IN SCREEN PRINTING

In recent years, one of the widely used techniques to improve the appearance of garments is screen (garment) printing. Depending on the printing type and the workload of companies, curing of printed fabrics is achieved at high temperatures (130-200°C) in this process. At these conditions, an important colour difference may occur between fabrics which are printed and not printed. In this study, the relationship between the colour difference which occurs during the curing of reactive dyed cotton fabric and reactive dyes were investigated in screen printing conditions. For this, firstly, the relationship between the colour change and the type of the chromophore groups of reactive dyes were investigated. Secondly, colour change tendency of reactive dyes was investigated particularly. Lastly, the effects of the dyeing depth on the colour change which occurs during curing of the fabrics were determined. The colour change of the cured samples were evaluated using CIE L* a* b* coordinates. According to the results, it can be said that, thermal sensitivity of the reactive dyes can’t be generalized considering the type of the chromophore group of the dye molecules. Each dye has a particular thermal sensitivity according to its own molecular structure. One of the reasons of the colour change which occurs in the pale shade dyed fabrics is the yellowing of the cotton fibres after curing

Keywords:

screen printing, yellowing, color difference, curing, reactive dye,

PDF

___

1. Özgüney A.T., Özerdem A., Özkaya K., Ön Terbiye İşlemlerinin Parça Baskı Prosesi Sırasında Meydana Gelen Sararma Üzerine Etkileri, Tekstil ve Konfeksiyon, Ocak-Mart, 2007, 45-51.
2. Gözüküçük M., Baskı Teknikleri, Yaşanan Problemler ve Son Ar-Ge Çalış- maları, Ege İhracatçı Birlikleri, 20 Haziran 2006.
3. http://screenprinters.net/articles.php?a rt=59
4. http://screenprinters.net/articles.php?a rt=64
5. http://screenprinters.net/articles.php?a rt=122
6. Duran K., Tekstilde Renk Ölçümü ve Reçete Çıkarma, Ege Üni. Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma Uygulama Merkezi Yayınları, 2004, Bornova, İzmir.
7. Öktem T., Boyarmadde Kimyası Ders Notları, 2004.
8. Yurdakul A., Öktem T., Kumbasar P., Atav R., Korkmaz A., Arabacı A., Boyama İşleminden Sonra Kullanılan Tekstil Kimyasallarının ve Diğer Terbiye İşlemlerinin Haslık Özellikleri Üzerine Etkileri, Proje No: Tubitak TAM 2002- 02, Kasım, 2003.
9. DyStar Çeşme Semineri, 2002.
10. Rosenau T., Potthast A., Milacher W., Hofinger A., Kosma P., Isolation and Identification of Residual Chromophores in Cellulosic Materials, Polymer, 45, 2004, 6437-43. 11. Piantanida G., Bicchieri M., Coluza C., Atomic Force Microscopy Characterization of the Ageing of Pure Cellulose Paper, Polymer, 46, 2005, 12313-21.
12. Urreaga J.M., Orden M.U., Chemical İnteractions and Yellowing in Chitosan-Treated Cellulose, European Polymer Journal, Article in press, 2006.
13. Yatagai M., Dyeability of Artificially Aged Cotton Fabrics, Textile Research Journal, 66 (1), 1996, 11-16.
14. Yatagai M., Zeronian Sh., Effect of Ultravıolet-Light and Heat on the Properties of Cotton, Cellulose 1 (3), 1994, 205-14.
15. Potthast A., Rosenau T., Sartori J., Sixta H., Kosma P., Hydrolytic Processes and Condensation Reactions in the Cellulose Solvent System N,N-dimethylacetamide/lithium chloride. Part 2: degradation of cellulose, Polymer, 44, 2003, 7-17.
16. Orden M.U., Urreaga J.M., Photooxidation of Cellulose Treated with Amino Compounds, Polymer Degradation and Stability, 91, 2006, 2053-60.
17. Burgess H. D., Relationships Between Colour Production in Cellulose and the Chemical Changes Brought about by Bleaching, Book and Paper Specialty Group, AIC Annual Meeting, Milwaukee, May 27 - 30, 1982.
18. Dadashian F., Yaghoobi Z., Wilding M.A., Thermal Behaviour of Lyocell Fibres , Polymer Testing, 24, 2005, 969-77.
19. Fromageot D., Pichon N., Peyron O., Lemaire J., Thermal Yellowing Sensitised by Pre-Photo-Oxidation of Non-Deacidified Paper, Polymer Degradation and Stability, 91, 2006, 347-57.