Bazı Turunçgil (Rutaceae) Yapraklarından Elde Edilen Renklerin Subjektif ve Objektif Yöntemle Değerlendirilmesi
Turunçgil ağaçlarından gıda üretiminden sanayiye kadar birçok alanda yararlanılmaktadır. Bu çalışmada da bazı turunçgil yapraklarının bitkisel boyacılıkta kullanılabilirliğinin belirlenmesi ve elde edilen renklerin de subjektif ve objektif değerlendirme yöntemi ile ortaya konularak bir renk katalogu oluşturulması hedeflenmiştir. Araştırma materyali olarak turuçgillerden limon (C.limon L.), mandalina (C. reticulata Blanco), portakal (C. sinensis L.) ve turunç (C. aurantium L.) ağaçlarının kurutulmuş yaprakları kullanılarak, mordanlı ve mordansız olmak üzere toplam 68 boyama yapılmıştır.Mordanlı boyamalarda alüminyum şapı (Kal(SO4)2), çinko klorür (ZnCl2), kalay klorür (SnCl2), potasyum bikromat (K2Cr2O7), sodyum klorür (NaCl2), sodyum sülfat (Na2SO4), sodyum sülfit (Na2SO3), tannik asit (C76H52O46) olmak üzere 8 adet kimyasal madde mordan olarak %3 ve %5 oranlarında kullanılmıştır Boyamalar sonucunda elde edilen renkler subjektif ve objektif değerlendirme yöntemi ile belirlenmiştir. Subjektif değerlendirme yöntemi ile başta sarı rengin çeşitli tonları olmak üzere bej, kemik rengi, bal rengi, toprak rengi, hardal, kahverengi, gül kurusu, sarı-yeşil ve yeşil-kahve renkleri ile bu renklerin açık ve koyu tonları elde edilmiştir. Elde edilen renkler objektif olarak değerlendirildiğinde de dE (renk farklılığı) değerlerinin limon yaprakları kullanıldığında 11.56 ile 26.02 değerleri arasında, mandalina yaprakları kullanıldığında 12.63 ile 28.36 değerleri arasında, portakal yaprakları kullanıldığında 6.89 ile 77.92 değerleri arasında, turunç yaprakları kullanıldığında da 12.33 ile 26.68 değerleri arasında değiştiği belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Limon (C.limon L.), Mandalina (C. reticulata Blanco), Portakal (C. sinensis L.) Turunç (C, Bitkisel boyacılık, Subjektif değerlendirme, Objektif değerlendirme
Subjective and Objective Evaluation of Colors Obtained from some Citrus (Rutaceae) Leaves
Citrus trees are benefitted in a wide range of areas from food production to industry. In this study, it is aimed to form a colour catalogue by determining usability of some citrus leaves in vegetable dyeing and evaluating colours obtained through subjective and objective methods. Dried leaves of some citrus trees such as lemon (C.limon L.), tangerine (C. reticulata Blanco), orange (C. sinensis L.) and bitter orange (C. aurantium L.) were used as studying materials and a total of 68 dyeing processes, both with and without the aid of mordants, were realized.In dyeing with the aid of mordants, 8 different chemicals such as aluminium alum (Kal(SO4)2), zinc chloride (ZnCl2), tin chloride (SnCl2), potassium bichromate (K2Cr2O7), sodium chloride (NaCl2), sodium sulphate (Na2SO4), sodium sulphite (Na2SO3), tannic acid (C76H52O46) were used as mordants 3 % and 5 % in percentage terms.Colours obtained as a result of dyeing processes were determined through subjective and objective evaluating methods. Various tones of yellow, beige, bone colour, amber, earth colour, mustard colour, brown, old rose colour, yellow-green and green-brown colours, dark and light tones of these colours were obtained through subjective evaluation method. When these obtained colours were evaluated objectively, it was determined that colour difference values change between 11.56 and 26.02 in lemon leaves, 12.63 and 28.36 in tangerine leaves, 6.89 and 77.92 in orange leaves, 12.33 and 26.68 in bitter orange leaves
Keywords:
Lemon (C.limon L.) Tangerine (C. reticulata Blanco), Orange (C. sinensis L.), Bitter orange (C. aurantium L.), Naturel dyeing, Subjective evaluation, Objective evaluation,
___
- Akgün, C., 2006. Turunçgiller Sektör Profili. Dış Ticaret Şubesi Uygulama Servisi.
- Anonim, 1991. Bitkilerden Elde Edilen Boyalarla Yün Liflerinin Boyanması, T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Küçük Sanatlar Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü, Ankara.99s
- Anonim, 2005. Turunçgil Yetiştiriciliği. Batı
- Enstitüsü, Seminer Notları, Antalya. Tarımsal
- Araştırma Anonim, 2011a. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Raporları. Antalya.
- Anonim, 2011b. Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Raporları.
- Anonim, 2011c. TÜİK Bitkisel Üretim İstatistikleri
- Anonim 2012, “Turunçgil yetiştiriciliği” Erişim
- http://www.gencziraat.com/Bahce
- Bitkileri/Turuncgil-Yetistiriciligi-6.html . Erişim tarihi 18-12-2012
- adresi: Baysal, K., 1973. “Türkiye’de Narenciye Üretimi ve İşlenmesi”,
- Türkiye’de Narenciye Üretimi, İşlenmesi ve İhracatı Semineri. İktisadi Araştırmalar Vakfı. İstanbul. s.18, 199s
- Erdoğan, C., 2010. Mersin İlinde Narenciye Üretimi Katma Değer Tahmini. T.C.
- Kurumu. Adana. (Basılmamış TÜİK Uzmanlık Tezi) Türkiye
- İstatistik Klein, M., P. Moore, C. Sweet, 1985. New and Familier. All About Citrus & Subtropical Fruits.Edıtor: Lance Walheim. Monsanto Company. Canada. p.6, 96s.
- Ladaniya, M.S., 2008. Citrus Fruit. Academic Press-Elsevier. USA. p.1., 558pp.
- Nicolosi, E., 2007. Origin and Taxonomy. Citrus.Editor:Igrar Ahmad Khan. CABI. UK. p.19,370pp.
- Timmer, L.W., S.M. Garnsey, J.H. Graham. 2000. Compendium of Citrus Diseases. The American Phytopathological Society . USA. p.1, 92pp.
- Yokaş, İ., 2004. Muğla İlinde Virüs ve Virüs Benzeri Hastalıklardan Arındırılmış Turunç Fidanı Üretim Projesi. Muğla Üniversitesi
- Yayınları:31. Muğla. s.14, 46s. Rektörlük
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2011
- Yayıncı: Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi