Bu makale Türkçe ve Nogaycada tümleç yan cümlelerindeki zorunlu denetim ilişkilerini ele almaktadır. Tümleç yan cümlelerinde denetim, yan cümlenin öznesi ile ana cümlenin öznesi ya da bir nesnesi arasındaki zorunlu bir eşgönderimi içermektedir. Bu durumda, yan cümlenin ifade edilmemiş öznesi ana cümlenin sentaktik bir ögesi tarafından belirlenir. Makale şu sorulara cevap aramaktadır: (1) Özne/ nesne denetimi içeren yan cümlelerin baǧlı olduǧu ana cümle yüklemleri hangileridir? (2) Bu ana cümle yüklemleri sentaktik ögeleri açısından ne gibi özellikler göstermektedir? (3) Denetim ilişkisi gösteren yan cümlelerde hangi morfo-­‐sentaktik sınırlamalar sözkonusudur? (4) Bu tür yan cümlelerde hangi ad-­‐fiil ekleri kullanılmaktadır? (5) Bu eklerin kullanımında ne gibi sınırlamalar söz konusudur? Ulaşılan önemli sonuçlardan biri Türkçe ve Nogaycada denetim yapılarında kullanılan eklerin daǧılımının farklılık gösterdiǧidir. Nogaycada -­‐MAGA ve -­‐(U)w olmak üzere iki ek kullanılmaktadır. Bunlardan ilkinin, ad-­‐fiil ekinin dikronik olarak yönelme durumu ekiyle birlikte dilbilgisel işlevde gelişmesi sonucu oluştuǧu görülmektedir. İkincisi hem durum hem de iyelik ekleriyle birleşebilmektedir. Ayrıca Nogaycada sıfat-­‐fiil eki -­‐GAn ile zarf-­‐fiil eki -­‐(I)p’ın da bazı yüklemler ile birlikte denetim yapılarında ortaya çıktıǧı görülmektedir.

The present paper is concerned with ‘obligatory’ control in non-­‐finite complement clauses in Turkish and Noghay. Control in complement clauses implies an ‘obligatory’ co-­‐reference between the subject of a complement clause and the subject or object of its matrix clause. The unexpressed, implicit subject of the embedded predicate is thus specified by the overt argument of the matrix clause. Following questions are taken into consideration: (1) Which matrix predicates appear as heads of complement clauses implying subject/ object controls? (2) Which properties do the argument structures of these verbs exhibit? (3) Which morpho-­‐syntactic restrictions are found in complement clauses implying control relations? (4) Which bound morphemes are used in such complement clauses? (5) Are there any restrictions in the use of the bound morphemes? One of the main results is that the bound morphemes used in control constructions differ in Turkish and Noghay. In Noghay, there are two bound morphemes: -­‐MAGA and -­‐(U)w. The former has apparently developed from the infinitive in the dative case and occurs in grammaticalized constructions. The latter can be combined with different case markers and possessive suffixes. In Noghay, the participial morpheme -­‐GAn and the converbial morpheme -­‐(I)p can also be found with some matrix predicates in control constructions.