Hacı Bayrâm-ı Velî telif bir eser bırakmamış, ancak bazı şiirleri ve mektupları günümüze ulaşmıştır. Onun Çalabım bir şâr yaratmış mısraıyla başlayan şiiri oldukça rağbet görmüş ve bazı sûfîler tarafından şerh edilmiştir. Bu şerhlerden birisi de Bursalı Şeyh Sahafînin Zeynül-Ayâd adlı eseri olup, bilindiği kadarıyla Arapça yazılan tek şerh budur. Ayrıca diğer şerhlere kıyasla daha detaylı ve geniş hacimlidir. Bu makalede, Niyâzî-i Mısrînin önde gelen halîfelerinden Şeyh Sahafî hakkında bilgi verilerek, sözü geçen şerh metninin tahkikli hâlde okurların istifâdesine sunulması amaçlanmıştır.
It is known that Hadji Bayram did not leave a written work behind but some of his poems and letters reached today. His mystical poetries in Turkish especially the one starting with the lines Çalabım bir şâr yaratmış have been highly esteemed and the last has been commented upon by some Sufis. One of those commentaries is the work known as Zayn al-Ayâd, written by the Shaykh Sahafî of Bursa. As far as known, it is the only Arabic commentary of the poem Çalabım bir şâr yaratmış. Moreover it is more detailed and extensive compared to other commentaries. In this article, it is aimed to give information about Shaykh Sahafî of Bursa, one of the prominent caliphs/successors of Niyazi-i Mısrî, and to present the edition of the commentary.
___
Aşkar, Mustafa, Niyazî-i Mısrî ve Tasavvuf Anlayışı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1998.
Aynî, Mehmed Ali, Hacı Bayrâm-ı Velî, İstanbul: Evkāf-ı İslâmiyye Matbaası, 1343/1924.
Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetül-Ârifîn, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay., 1951.
Bağdatlı İsmail Paşa, Îzâhul-Meknûn, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay., 1945.
Bayramoğlu, Fuat, Hacı Bayram-ı Veli: Yaşamı-Soyu-Vakfı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 1989.
Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333/1915.
Bursevî, İsmâil Hakkı, Ecvibe-i Şeyh İsmâîl Hakkî an Esiletil-Hâc Mehmed Sahafî, Kastamonu İl Halk Ktp., no: 267/13, vr. 76b-112a.
Bursevî, İsmâil Hakkı, Esile-i İsmail Hakkî, Kastamonu İl Halk Ktp., no: 267/12, vr. 72b -76b.
Bursevî, İsmâil Hakkı, eş-Şerh alâ Ebyâtiş-Şeyh el-Hâc Muhammed Suhfî, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi, no: 3427-1, vr. 1b-6a.
Bursevî, İsmâil Hakkı, Şerh-i Gazel-i Hacı Bayram-ı Veli, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Ktp., Yazma Eserler Muzaffer Ozak-I, no: 578/11, vr. 155b-156a.
Cebecioğlu, Ethem, Hacı Bayram Veli, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1991.
el-Çâraberdî, Fahrüddin Ahmed b. el-Hüseyn, Şerhuş-Şâfiye, Beyrut: Âlemul-Kütüb, 1404/1986.
el-Fihrisüş-Şâmil lit-Türâsil-Arabiyyil-İslâmiyyil-Mahtût, Ulûmül-Kurân; Mahtû-tâtütTefsîr ve Ulûmih, Müessesetü Âlil-Beyt, Amman: Müessesetü Âlil-Beyt, 1989.
ez-Zeyd, Zeyd b. Abdülmuhsin, Fihrisül-Mahtûtât fî Merkezil-Melik Faysal lil-Buhûs vedDirâsâtil-İslâmiyye, Riyad 1415/1994.
Fındıklılı İsmet Efendi, Tekmiletüş-Şakâık fî Hakkı Ehlil-Hakâık, haz. Abdülkadir Özcan, İstanbul: Çağrı Yay., 1989.
Hüseyin Vassâf, Sefine-i Evliyâ, Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar, V, no: 2309.
Kara, Mustafa, Bursada Tarikatlar ve Tekkeler, Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yay., 2012.
Karabulut, Ali Rıza, Mucemut-Târîhut-Türâsil-İslâmî fî Mektebâtil-Âlem, Kayseri: Mektebe Yay., 2001.
Kehhâle, Ömer Rıza, Mucemul-Müellifîn, Beyrut: Müessesetür-Risâle, 1414/1993.
Köprülü, Orhan F. - Uzun, Mustafa, Akşemseddin, DİA, II, 299-302.
Mehmed Tevfik Efendi, Mecmûatüt-Terâcim, Haz. Ruhsâr Zübeyiroğlu, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1989.
Muslu, Ramazan, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (18. Yüzyıl), İstanbul: İnsan Yay., 2003.
Mustafa Lutfî, Tuhfetül-Asrî fî Menâkıbil-Mısrî, Bursa: Matbaa-i Emrî, 1309/1892.
Müstakîm-zâde Süleyman Sadüddîn (Mecelletün-Nisâb fin-Niseb vel-Künâ vel-Elkâb, Sü- leymaniye Ktp., Halet Efendi, no: 628).
Namlı, Ali, İsmâil Hakkı Bursevî, DİA, XXIII, 102-106.
Namlı, Ali, İsmâil Hakkı Bursevî: Hayatı, Eserleri ve Tarikat Anlayışı, İstanbul: İnsan Yay., 2001. Özcan, Nuri, Abdülhay Celvetî, DİA, I, 227-228.
Paksoy, Kezban, Bursevînin Bir Eseri: Şerh-i Rumûzât-ı Hacı Bayrâm-ı Velî, Turkish Studies, IV, sayı: 1, 2009, s. 374-386.
Polatoğlu, Arzu, İsmail Hakkı Bursevînin Şerh-i Ebyât-ı Hacı Bayram-ı Veli Adlı Eseri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü, İzmir 2008.
Sahafî Mehmed Efendi, Zeynül-Ayâd, Milli Ktp., Adnan Ötüken, no: 169/19, vr. 122b -138a.
Sahafî Mehmed Efendi, Zeynül-Ayâd, Milli Ktp., Yazmalar, no: 8035, vr. 3b -19b.
Şerh-i Ebyât-ı Hacı Bayrâm-ı Velî, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud, no: 3427/2, vr. 6b.
Şerh-i Ebyât-ı Hacı Bayrâm-ı Velî, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud, no: 3427/2, vr. 7ab.
Şerh-i Ebyât-ı Hacı Bayram-ı Velî, Milli Ktp., Adnan Ötüken, no: 4850/4, vr. 60ab.
Şerh-i Ebyât-ı Hacı Bayram-ı Velî, Milli Ktp., no: 2647/2, vr. 22b -23b.
Taştan, Ahmet, Bir Şârih Olarak İsmâil Hakkî Bursevî ve Edebî Şerhleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 1999.
Yücel, Ayşe, Akşemseddinin Eserlerinin Dinî ve Tasavvufî Açıdan Tahlili, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1994.