11956

Seb'îniyye'nin Hermetik Bir Silsilesi (mi?) -Ebu'l-Hasan eş-Şüşterî'nin el-Kasîdetü'nNûniyye'si Üzerine Bir Tahlil

Ebu'l-Hasan eş-Şüşterî, Endülüslü İbn Seb'în'in gözde öğrencisi ve halefidir. Şüşterî'nin el-Kasîdetü'n-nûniyye adıyla meşhur olan bir şiiri bulunmaktadır. Bu şiirinde o, Hermes'ten Aristoteles'e, Hallâc'dan İbn Rüşd'e, Gazâlî'den Sühreverdî el-Maktûl'e kadar, bir araya gelmesi beklenmeyen bir çok isme yer verir. Esasen akıl, aklın işlevi ve sınırları hakkında bir şiir olan el-Kasîdetü'n-nûniyye, bazı araştırmacılarca Seb'îniyye tarikatının Hermetik tabiatta bir silsilesi olarak da kabul edilmiştir. Acaba hakikaten bu şiir Hermetik bir silsile midir? Çalışmamız bu sorunun cevabını aramaktadır. Yanı sıra şiirin doğurduğu sorunlardan biri, İbn Seb'în'in ve Şüşterî'nin felsefe eleştirisine rağmen şiirde filozoflara eleştirel olmayan bir biçimde yer verilmesidir. Bu çelişkili durumu aşabilmek ancak, bu hoca-tilmiz ikilisinin felsefeyi bütünüyle dışlamayıp, sufiyane bilgiye nispetle daha aşağıda telakki etmelerinden kaynaklandığını görmekten geçmektedir.

A Hermetic lineage of Sab'iniyya? - A Study on al-Qa ida al-Nuniyya by Abu al- asan al-Shushtari

A Hermetic lineage of Sab'iniyya? - A Study on al-Qa ida al-Nuniyya by Abu al- asan al-ShushtariAbu al-Hasan al-Shushtari is the prominent student and successor of İbn Sab'in of Andalusia. Shushtari wrote a well-known poem entitled al-Qasida al-Nuniyya. In this poem, he appeals to many different figures ranging from Hermes to Aristotle, from al-Hallaj to Averroes, from Ghazzali to Suhrawardi al-Maqtul, all of whom are not likely to come together in normal circumstances. In fact, al-Qasida al-Nuniyya is a poem about the intellect, its function and limitations. According to some scholars, it is accepted as a lineage of Sab'iniyya Order in a Hermetic nature. Is this poem really of a Hermetic lineage? Our study seeks the answer for this question. Besides, one of the problems caused by this poem is that the philosophers are mentioned in a non-critical manner within the poem despite the criticisms of Ibn Sab'in and Shushtari against philosophy. Overcoming this controversary position would only be possible by considering the fact that the master and his disciple did not exclude philosophy entirely, and that they viewed it as a lower degree compared to that of the sufi gnosis.

___

Altaş, Eşref, "Fî zuhûri'l-felsefe: İslâm'ın Klasik Çağında Felsefenin Kökenine Dair Görüşler ve Mişkâtü'n-nübüvve Teorisi", İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 31, (2014), s.7-56.

Alvarez, Lourdes Maria, Abu al-Hasan al-Shushtari Songs of Love and Devotion, Paulist Press, New Jersey (U.S.), 2009.

Balyânî, Abdullah b. Mes'ud, Mutlak Birlik, Haz. Ali Vasfi Kurt, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.

Bozkurt, Birgül, İbn Seb'in'in Hayatı Eserleri ve Felsefî Görüşleri, Yayınlanmamış Dr. Tezi, A.Ü.S.B.E., Ankara 2008.

Casewit, Yousef Alexander, "The Objective of Metaphysics in İbn Sab'în's Answers to the Sicilian Questions", Journal of the Iqbal Academy, 49/2, (April 2008), s. 93-114.

Cornell, Vincent, The Way of Abu Madyan: The Works of Abu Madyan Shuayb, Islamic Texts Society, Cambridge 1996.

---------, "The Way of the Axial Intellect The Islamic Hermetism of Ibn Sab'în", Journal of The Muhyiddin Ibn 'Arabi Society, c.XXII, 1997, s. 41-79.

el-Ensari, Ebu Medyen Şuayb, Tasavvufi Hikmet ve Risaleler, Haz. Kadir Özköse, Ensar Yayıncılık, Konya 2008.

el-Ğubrînî, Ahmed b. Ahmed b. Abdullah Ebu'l-Abbas, Unvânu'd- dirâye fîmen urife mine'l-ulemâi fi'l-mieti's-sâbia bi Bicâye, Thk. Âdil Nüveyhiz, Dâru'l-Âfâk el-Cedîde, Beyrut 1979.

İbn Acîbe, Ahmed, "Şerhu Nûniyyeti'l-İmâmi'ş-Şüşterî", El-Letâifü'l-İmaniyyetü'l-Melekûtiyye ve'lHakâiku'l-İhsâniyyetü'l-Ceberrûtiyye fî Resâili'l-Ârifi billâhi eş-Şeyh Ahmed ibn Acîbe, Thk.

Âsım İbrâhîm el-Keyyâlî, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, Beyrut 2006, s. 69-140.

İbn Meryem, Muhammed b. Muhammed, el-Bustân fî Zikri'l-Evliyâ ve'l-Ulemâ bi Tilmsân, elMatbaatü's-Seâlibiyye, el-Cezâyir 1908.

İbn Seb'în, Büddü'l-ârif, Thk. Curc Kettûra, Dâru'l-Endelüs-Dâru'l-Kindî, Beyrut 1978.

---------, Resâilü İbn Seb'în, Thk. Abdurrahman Bedevî, el-Müessesetü'l-Mısriyyeti'l-âmme li'tte'lîfi ve'l-enbâi ve'n-neşr, y.y., t.y.

---------, Sicilya Cevapları, Çev. Şerafeddin Yaltkaya, Haz. İsmail Dervişoğlu, Büyüyen Ay Yayınları, İstanbul 2013.

İbn Teymiye, Ebü'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim, İbn Teymiye Külliyatı, c. II, Ter. Yusuf Işıcık, Tevhid Yayınları, İstanbul 1987.

İbni Haldun, Mukaddime, I-III, Çev. Zâkir Kadirî Ugan, M.E.B. Devlet Kitapları, İstanbul 1970.

İbnü'l-Arabî, Muhyiddîn, el-Fütûhâtü'l-Mekkiyye, Thk. Osman Yahyâ, el-Hey'etü'l-Mısriyyetü'lâmme li'l-kitâb, Kahire 1985.

İbnü'l-Hatîb, Lisânüddîn, El-İhâta fî ahbâri Ğırnata, I-IV, Thk. Muhamed Abdullah 'Inân, Mektebetü'l-hancî, Kahire 1977.

el-İdrisî, Muhammed el-Adlûnî, Ebu'l-Hasan eş-Şüşterî ve felsefetühü's-sûfiyye, Dâru's-Sekâfe, Daru'l-Beyzâ 2005.

Karlığa, Bekir, "Miftahü Büddü'l-Arif", İslâm Tetkikleri Dergisi, c.IX, 1995, s. 303-343.

Kaya, Mahmut, İslâm Kaynakları Işığında Aristoteles ve Felsefesi, Ekin Yayınları, İstanbul 1983.

Kılıç, Mahmud Erol, Hermesler Hermesi İslam Kaynakları Işığında Hermes ve Hermetik Düşünce, Sufi Kitap, İstanbul 2017.

Kutluer, İlhan, "İbn Seb'în", DİA, XX/ 306-312.

---------, İslâm'ın Klasik Çağında Felsefe Tasavvuru, İz Yayıncılık, İstanbul 1996.

Mahmud, Abdülhalim, Ebû Medyen el-Ğavs hayatuhû ve mi'râcuhû ilallâh, Dârü'l-maârif, Kahire, t.y.

el-Makkarî, Ahmed b. Muhammed, Nefhu't-tıyb min ğusni'l-Endelüsi'r-ratîb, Thk. İhsân Abbâs, Dâru Sâdr, 1968 Beyrût.

Massignon, Louis, "Recherches sur Shustari, poète andalou enterré aDamiette", Opera Minora, c. II, Yay. Haz. Y. Moubarac, Dâru'l-maârif, Beyrut, 1963.

---------, "Şüşterî", İA, XI/588.

Nasr, Seyyed Hossein, Islamic Life and Thought, Suhail Academy, Lahore 1985.

---------, Üç Müslüman Bilge, Çev. Ali Ünal, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.

Laude, Patrick, Louis Massignon The Wow and the Oath, The Matheson Trust, London 2011.

Sedgwick, Mark, Against the Modern World, Oxford University Press, New York, 2004.

Şeref, Mahmud Yâsir, Felsefetü't-tasavvufi's-Seb'înî, Menşûrâtü vezâreti's-sekâfe, Dımeşk 1990.

eş-Şüşterî, Ebu'l-Hasan, Dîvânü Ebi'l-Hasan eş-Şüşterî şâiri's-sûfiyyeti'l-kebîr fi'l-Endelüs ve'lMağrib, Thk. Ali Sâmî en-Neşşâr Dâru'l-Maârif, İskenderiye 1960.

---------, Dîvânu Ebi'l-Hasan eş-Şüşterî,Yay. haz. Muhammed el-Adlûnî el-İdrisî, Saîd Ebu'l-Fuyuz, Dâru's-Sekâfe, Daru'l-Beyzâ 2008.

---------, el-Mekâlîdü'l-vucûdiyye fi'd-dâireti'l-vehmiyye li Ebi'l-Hasan eş-Şüşterî, Thk. Muhammed el-Adlûnî el-İdrisî, Dâru's-Sekâfe, Dâru'l-Beyza, 2008.

---------, er-Risâletü'l-akliyye, Süleymaniye, Hz. Nasuhi Dergahı, 00275-004, 82a-85a.

---------, er-Risaletü'l-Bağdâdî, Süleymaniye, Hz. Nasuhi Dergahı, 00275-005, vr. 64-74.

---------, "Er-Risaletü'l-Bağdâdiyye", Nusûs mine't-türâsi's-sûfî el-ğarb İslâmî, Haz.

Muhammed el-Adluni el-İdrisi, Dâru's-sekâfe, ed-Dâru'l-beyzâ 2008, s. 137-156.

---------, er-Risâletü'l-kademiyye, Süleymaniye, Şehit Ali Paşa, 01389/5.

---------, er-Risâletü'ş-şer'iyye, Süleymaniye Kütüphanesi, Hz. Nasuhi Dergahı, 00275/6, vr. 73b79b.

---------, er-Risâletü'ş-Şüşteriyye ev er-Risâletü'l-ilmiyye fi't-tasavvuf, (el-İnâletü'lilmiyye fi'r-risâleti'l-ilmiyye fî tarîki'l-mütecerridîn mine's-sufiyye adıyla telhîs eden: Ebu Osman b.

Luyyûn et-Tûcîbî), Thk. Muhammed el-Adlûnî el-İdrisî, Dâru's-sekâfe, Dâru'l-beydâ, 2004.

et-Teftâzânî, Ebu'l-Vefâ el-Ğanîmî, İbn Seb'în ve felsefetühü's-sûfiyye, Dâru'l-kitâbi'l-Lübnânî, Beyrut 1973.

---------, Medhal ile't-tasavvufi'l-İslâmî, Dâru's-sekâfe li'n-neşri ve't-tevzî', Kahire 1979.

et-Tinbuktî, Ahmed Bâbâ, Neylü'l-ibtihâc bi tatrîzi'd-dîbâc, I-II, Yay. Haz. Abdülhamid Abdullah el-Herâme, Menşûrâtü külliyeti'd-da've el-İslâmiyye, Trablus 1989.

Uludağ, Süleyman, "Ahmed b. Ali el-Bûnî", DİA, VI/416-417.

Ulupınar, Hamide, İbn Arabi'nin Mürşidi Ebû Medyen el-Mağribi, Gelenek Yayınları, İstanbul 2013.

Yavuz, Mehmet, "İbn Cinnî", Dia, s. XIX/398.

ez-Zebîdî, Murtazâ, Ikdü'l-Cevheri's-Semîn, İsam Kütüphanesi, Yazma Fotokopi Koleksiyonu, Demirbaş no: 011496.