24 Nisan 1326 (7 Mayıs 1910) Tarihli Rapora Göre XX. Asrın Başlarında Medine Kütüphaneleri

İslam dünyasında mescidler içinde Kur’an ve Hadis metinleri muhtevalı yazıların muhafazası ile başlayarak medreseler yoluyla gelişen ve vakıflar aracılığıyla kurumsallaşan bir kütüphanecilik faaliyetinden söz etmek mümkündür. Osmanlı döneminde de kitaplara ve kütüphanelere büyük önem verildiği, kütüphanelerin oluşturulması, mevcut durumlarının takibi ve koleksiyonların muhafazası için bazı çalışmalar yapıldığı bilinmektedir. Buna rağmen mevcut tüm kitapların korunamadığı gözlemlenmiştir. XX. asrın başlarında Maarif-i Umumiye Nezareti tarafından Osmanlı İmparatorluğu sınırları içindeki vakıf kütüphanelerinin durumu ve koleksiyonların tespiti için bir takım çalışmalar yapılmıştır. Bu amaçla Medine'deki kütüphanelerin mevcut durumlarının tespiti için Yemen ve Hicaz Maarif Müfettişliğine bir yazı yazılmış ve Medine-i Münevvere'de bulunan kütüphaneler hakkında bir rapor talep edilmiştir. Bu çalışmada, İslam dünyasındaki kütüphanelerin başlangıcına değinilmiş ardından XX. asrın başlarında Medine’de bulunan 17 kütüphanenin mevcut durumu hakkında Maarif-i Umumiye Nezâreti Kütüphaneler Kalemi'nden Mustafa Âsım Efendi'nin bilgi verdiği rapor sunulmuştur. Ayrıca Mustafa Âsım Efendi'nin Medine-i Münevvere Muhafızlığı'na bu kütüphanelerin durumuyla ilgili tavsiyelerinin yer aldığı yazı da eklenmiştir.

Madinah Libraries in the Beginning of the 20th Century According to the Report dated 24 April 1326 (7 May 1910)

In the Islamic world, it is possible to talk about a library activity that started with the preservation of the writings containing the Qur’an and Hadith texts within the mosques, developed through madrasahs and became institutionalized through foundations. It is known that great importance was attached to books and libraries in the Ottoman period, and some studies were carried out to establish libraries, to monitor their current status and to preserve the collections. Despite this, it was observed that not all existing books could be preserved. At the beginning of the 20th century, a number of studies were carried out by the Ministry of Education in order to determine the status and collections of foundation libraries within the borders of the Ottoman Empire. For this purpose, a letter was written to the Yemen and Hijaz Education Inspectorate to determine the current status of the libraries in Madinah and a report was requested about the libraries there. In this study, the beginning of libraries in the Islamic world is mentioned followed by the report of Mustafa Âsım Efendi from the Ministry of Education about the current situation of 17 libraries in Medina. In addition, a letter containing the recommendations of Mustafa Âsım Efendi regarding the status of these libraries was added.

___

  • Hârisî Adnan Muhammed Fâyiz, İmâretü’l-Medrese fi Mısr ve’l-Hicâz: Fi’l-Karn 9h-15m, Dirâse ve Mukârene, Mekke 1418/1997