ALPER DEMİRDÖĞEN, EMİNE OLHAN

The Short History ofTurkey 'sAgricultııre: The Case ofSupport Policy

Bu çalışma Türkiye tarımsal yapısını destekleme politikası özelinde incelemektedir. Son yüz yılda GSYİH ile istihdam içerisinde tarımın payı azalmıştır. Ancak tarımsal istihdam hala yüksek paya sahiptir. Çalışmada politikaların tartışılmasına geçilmeden önce üretim ve fiyat ilişkisi verilmiştir. Buğday üretimi son 50 yılda fiyatlar azalmasına rağmen aynı kalmıştır. Pamuk ve mısır arasındaki ilişki, üretim üzerinde etkilidir. Pamuk üreticiler açısından risk düzeyi yüksek bir üründür. Böylelikle pamuk üretiminden mısır üretimine doğru bir kaymadan bahsedilebilir. Mısır için son dönemde fiyatlar azalmasına rağmen üretim artmıştır. Bu durumda pamuk üretimini bırakan üreticilerin mısır üretimine geçtiklerini ve mısır ürününün satış garantisinin etkisinin olduğu söylenebilir. Politikalar açısından ise günümüze kadar üreticilere önemli düzeyde destek verilmiştir. Destekleme politikası l980'lerden sonra piyasa ekonomisine göre şekillenmiştir. Piyasa ekonomisine geçişin bir diğer örneği 2000'li yıllarda meydana gelmiştir. Ancak piyasa ekonomisine geçildiği dönemlerde desteklerde artış olduğu görülmektedir. Bu durum piyasa ekonomisine geçiş dönemlerinde tarımsal desteklerin sosyal bir araç olarak kullanılabilmiş olmasına işaret edebilir. Son 25 yıllık dönemde tarımsal destekler artmasına rağmen tarımsal GSYİH neredeyse hiç değişmemiştir. Bu durum tarımsal desteklerin etkinliğini şüpheye düşürmektedir. Son olarak belirtilen Türkiye'nin uluslararası açıdan görünümü ve uluslararası kuruluşların Türkiye tarımı ve politikası üzerinde yarattığı etkidir. Ülkenin ihtiyaçları ile AB'ye uyum politikaları birbirlerinin yerine geçmekte ve politika açısından çeşitli yaklaşım tartışmaları yaratmaktadır. Ayrıca Türkiye'de uygulanan tarım politikalarında Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu, Dünya Ticaret Örgütü ve Çok Uluslu Şirketler önemli düzeyde etkilidir. Özetle Türkiye tarımı korumacı yapısıyla piya

Türkiye Tarımının Kısa Tarihi: Destekleme Politikası Özelik

The present study evaluates Turkey's agriculture focusing on the support policies. The share of agriculture in GDP and employments has decreased in the last century. However, the share in employment is still high. In this study, the relationship between production and prices are given before the evaluation of support policies. The level of wheat production is same as in 50 years ago, even the price of it has decreased in the same period. The relation between cotton and corn affects the production of these two crops. Farmers consider the cotton as being highly risky for them. Cotton farmers have moved to the corn production in time. Even though the prices of corn have decreased, its production has increased latterly. Having sales guaranty is the other factor affecting the corn production. In the policy perspective, governments have given significant amount of supports to the farmers. After the l980s, the policies have changed according to the market policies. The other example of these policies could be seen in the 2000s. lnterestingly, agricultural supports increase when the liberal market policies are applied. Governments may have used the agricultural support policies as social tools. Even though agricultural supports have increased in the last period, agricultural GDP has stayed as in 25 years ago, which may show the inefiiciencies of support tools. Lastly, Turkey's international outlook and the impacts of international organizations on Turkey's agriculture and policy are given. ln some cases, the adaptation process of the EU policies takes place the need ofnational policies and creates debates in the political perspectives. Besides, World Bank, lntemational Monetary Fund, Word Trade Organization and Multinational Corporations also affect the agricultural support policies in Turkey. Shortly, Turkey's agricultural structure has several contradictory topics with her protectionist policies. These topics need to be evaluated more deeply.

PDF

___

Acar, M, Bulut, E., 2009. Türkiye ’de ve Dünyada Tarımsal Destekleme Politikalarında Son Gelişmeler. SÜ İİBF Sosyal ve EkonomikA raştırmalar Dergisi: -1 9.
Ahıpaşaoğlu, S., 979. "Tarımda Destekleme Politikasının Niteliği ve Etkinliği —Buğday Üzerine Bir Uygulama İle-. "Journal of the Faculty ongriculture 0.
Akçay, A.A., 999. "ToprakAğalığından Kapitalist İşletmeciliğe Türkiye Tarımında Büyük Topraklı İşletmeler. In O. Baydar ed. 75 YıldaKöylerden Şehirlere. Tarih Vakfı Yayınları.
Aktan, R., 955. Türkiye ’de Ziraat Mahsulleri iyatları:Ankara Üniversitesi Siyasal BilgilerFakültesi Yayınları.
Anderson, K., Rausser, G., Swinnen, J., 2013a. "Political Economy ofPublic Policies: Insightsfrom Distortions to Agricultural andFoodMarkets. "Journal ofEconomicLiterature 51 :423—4 77.
Anderson, K., Valenzuela, E., Nelgen, S., 2013b. "Estimates of Distortions to Agricultural Incentives, 955-2 011 http://go. worldbank.org/X1RCP7A UGO, Erişim Tarihi: 22.06.2016
Aydın, Z., 2010. "Neo—Liberal Transformation ofTurkishAgriculture. Journal ongrarian Change 0:149-18 7.
Birtek, F., Keyder, C., 975. "Agriculture and the state: An inquiry into agricultural differentiation andpolitical alliances: The case ofTurkey. The Journal ofPeasant Studies 44 6-4 7.
Boratav, K., 2010. Türkiye İktisat Tarihi 908-2007: İmge Kitabevi Yayınları.
BÜGEM, 2016. "Bitkisel Üretim Verileri. http://www. tarim. gov. tr/sgb/Belgeler/SagMenu Veriler/B UGEMpaf Erişim Tarihi: 22. 06.201
BÜMKO, 2016. "Merkezi Yönetim Bütçe Büyüklükleri 2000-2016. http://www. bumko. gov. tr/Eklenti/9922, denge201 6de0, Erişim Tarihi: 21.06.2016
Çağal, G., 973. "Tarımsal destekleme vefiyatpolitikaları. Maliye Dergisi.
DİE, 971 Tarım İstatistikleri Özeti 970: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
DİE, 990. Tarım İstatistikleri Özeti 988: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
DİE, 992a. Toptan Fiyat İstatistikleri 98 7-1 991 Devlet İstatistikEnstitüsü Matbaası.
DİE, 992b. Tarzm İstatistikleri Özeti 1990: DevletİstatistikEnstitüsü Matbaası.
DİE, 996. Toptan iyatİstatistikleri 991 -I 995 DevletİstatistikEnstitüsü Matbaası.
DİE, 998. Toptan Fiyat İstatistikleri 996—1 99 7: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
DİE, 999. Toptan Fiyat İstatistikleri 99 7-1 998: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
DİE, 2001 Toptan iyatİstatistikleri 998-1999: DevletİstatistikEnstitüsü Matbaası.
DİE, 2002. Toptan Fiyat İstatistikleri 2000-2001 Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Dogruel, F., Dogruel, A.S., Yeldan, E., 2003. "Macroeconomics of urkey’s agricultural reforms: an intertemporal computable general equilibrium analysis. Journal ofPolicy Modeling 25:61 7-63 7.
Doğan, Z., Arslan, S., Berkman, A.N., 2015. Türkiye 'de Tarım Sektörünün İktisadi Gelişimi ve Sorunları: Tarihsel Bir Bakış.
Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari BilimlerFakültesi Dergisi.
Eğri, T, 2014. ’2000 Sonrası Türk Tarım Politikalarında Dönüşüm ve Çiftçi Algısı: Kırklareli Örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
Gıda Tarım ve HayvancılıkBakanlığı, 2015. "2015 Yılı Bütçe Uygulama Esasları. Bütçe Daire Başkanlığı.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 201 6. "Başbakan Yıldırım, Milli Tarım Projesi 'ni açıkladı. http://www. tarim.gov tr/Haber/I 03 7/Basbakan-Yıldirim—Milli-Tarim—Projesini—Acikladi, Erişim Tarihi: 20.1 0.2016
Günaydın, G., 201 0. Tarım ve Kırsallıkta Dönüşüm Politika Transfer Süreci /AB ve Türkiye: Tan Kitabevi Yayınları.
Günçavdi, Ö., Küçükçifçi, S., Bayar, A.A., 2013. Economic Development and Structural Change. Middle East Development Journal 5:1350011-1350011-1350011-1350029.
Güran, T, 1998. 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı ÜzerineAraştırmalar: Eren Yayıncılık.
Gürel, B., 2011 "Agrarian change and labour supply in Turkey, 1950—1980. Journal ongrarian Change 11 :195-219.
İnalcık, H., 2009. Osmanlı İmparatorluğu 'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 1300-1 600: Eren Yayıncılık.
İslamoğlu, H., 1998. "I 6. Yüzyıl Anadolusu 'nda Köylüler, Ticarileşme ve Devletİktidarının Meşrulaştırılması. In Ç. Keyder, and F. Tabak eds. Osmanlı 'da Toprak ve Ticari Tarım. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
İstatistik Genel Direktörlüğü, 93 6. Tarım İstatistikleri 928—1 934: Ulus Basımevi.
İstatistik Umum Müdürlüğü, 1937. Tarım İstatistikleri 928-1 93 6: Mehmet hsan Matbaası.
İstatistik Umum Müdürlüğü, 1957. Zirai İstatistik Özetleri 1936-1956: Balkanoğlu Matbaacılık.
Kalkınma Bakanlığı, 201 6. "Ekonomik ve Sosyal Göstergeler. "http://www. kalkinma. gov. tr/Pages/EkonomikSosyal Göstergeler. aspx, Erişim Tarihi: 22.06.2016
Kazgan, G., 1999. "1980'lerde Türk Tarımında Yapısal Değişme. In O. Baydar ed. 75 Yılda Köylerden Şehirlere.
Kazgan, G., 2003. Tarım ve Gelişme: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kepenek, Y, 1984. Gelişimi, Üretim Yapısı ve Sorunlarıyla Türkiye Ekonomisi: Savaş Yayınları.
Keyder, C., Yenal, Z., 2011. 'Agrarian Change under Globalization: Markets and lnsecurity in Turkish Agriculture. "Journal of Agrarian Change 11 60-86.
Keyder, Ç., Yenal, Z., 2013. Bildiğimiz Tarımın Sonu Küresel İktidar ve Köylülük: İletişim Yayınları.
Köse, MA., 2012. 'Agricultural Policy Reforms and Their Implecations on Rural Development: Turkey and the EU. "Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi.
Köymen, O., 999. "CumhuriyetDöneminde Tarımsal Yapı ve Tarım Politikaları. 1n O. Baydar ed. 75 Yılda Köylerden Şehirlere. Tarih Vakfı Yayınları.
Müktesebat Genel Müdürlüğü, 2016. "1924—2005 Konsolide Bütçe İstatistikleri. htıps://www.muhasebat. gov. tr/content/genelyonetim-mali-istatistikleri?tab1dî3, Erişim Tarihi: 04.06.2016
Narin, M, 2008. "Türkiye'de Uygulanan Tarımsal DesteklemePolitikalarında Değişim. Ekonomik Yaklaşım.
OECD, 01 6a. Agricultural Policy Monitoring andEvaluation 01 6: OECD Publishing.
OECD, 201 6b. "Producer and Consumer Support Estimates database. "http://www. oecd.org/agriculture/agricultural— policies/producerandconsumersupportestimatesdatabase. html, Erişim Tarihi: 22.06.2016
Oral, N, Sarıbal, O., Şengül, H., 2013. Cumhuriyet Döneminde Uygulanan Tarım Politikaları. 1n N. Oral ed. Türkiye 'de Tarımın Ekonomi—Politiği 923-2013. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi ve NotaBene Yayınları.
Önder, İ., 1999. "Aşar'ın Kaldırılması ve Tarım Kesimine Uygulanan Vergiler İn O. Baydar ed. 75 Yılda Köylerden Şehirlere.
Özdemir, Z., 1989. "Türkiye’de Gübre Destekleme Uygulamaları. İktisatFakültesi Mecmuası.
Özkaya, T, Günaydın, G., Bozoğlu, M, Olhan, E., Sayın, C., 2010. "Tarım Politikaları ve Tarımsal Yapıdaki Değişimler. Türkiye ZiraatMühendisliği V11. TeknikKongresi.
Pamuk, Ş., 1999. "İkinci Dünya Savaşı Yıllarında İaşe Politikası ve Köylülük. İn O. Baydar ed. 75 Yılda Köylerden Şehirlere. Tarih Vakfı Yayınları.
Pamuk, S., 2000. İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar ve Ücretler 9—1 998: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Pamuk, 8., 2005. Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme 1820—1 913: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Pamuk, S., 200 7. Osmanlı—Türkiye İktisadi Tarihi 1500—1914: İletişim Yayınları.
Pamuk, Ş., 2014. Türkiye 'nin 200 ıllıkİktisadi Tarihi Büyüme, Kurumlar ve Bölüşüm: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Pekin, T, 981. "Tarimda Destekleme Politikaları. 2. Türkiye İktisatKongresi, DPT Quataert, D., 2006. "I 9. Yüzyıla Genel Bakış: Islahatlar Devri 1812-1914. In H. İnalcık, and D. Quataert eds. Osmanlı İmparatorluğu 'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 600-1914. Eren Yayıncılık.
Quataert, D., 008. Anadolu 'da Osmanlı Reformu ve Tarım 1876-1908: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Resmi Gazete, 201 0. Tarım Havzaları Yönetmeliği.
Susam, N., Bakkal, U., 2008. Türkiye ’de Tarım Politikalarındaki Dönüşümün Kamu Bütçesi ve Ekonomi Üzerindeki Etkileri. Ajyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.BF. Dergisi.
Şahinöz, A., 201 0. "Yeni Binyıl 'da Yeni Tarım Politikaları. "Akdeniz İ.İ.BF. Dergisi.
Şahinöz, A., 2011. Neolitik 'ten Günümüze Tarım Ekonomi ve Politikaları: Turhan Kitabevi.
TDK, 2011. Türkçe Sözlük: ürkDil Kurumu Yayınları.
Tezel, YS., 2015. CumhuriyetDöneminin İktisadi Tarihi 923-1 95 0): Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Tuna, Y, 1989. Tarım Ürünleri Fiyatlarına Devlet Müdahalesi ve Türkiye 'de Müdahale Fiyat Politikasının Tarihçesi. "İktisat Fakültesi Mecmuası 7.
TÜİK, 2014. İstatistik Göstergeler 1923-2013: Türkiye İstatistikKurumu.
TÜİK, 201 6a. "Tüketici iyatEndeksi (TÜFE). http://www. tuik. gov. tr/PreTablo. do?alt_idî1 01 4, Erişim Tarihi: 20.06.2016
TÜİK, 201 6b. Tarımsal Fiyat ve Ekonomik Hesaplar. "http://www. tuik. gov. tr/PreTablo. do?alt_idîl 004, Erişim Tarihi: 23. 06. 201
TÜİK, 201 6c. "Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://www tuik. gov. tr/PreTablo. do?alt_idî1 001, Erişim Tarihi: 23.06.2016
TÜİK, 2016d. "Dış Ticaretİstatistikleri. https://biruni. tuik. gov. tr/disticaretapp/menu.zul, Erişim Tarihi: 06.06.2016
TÜİK, 2016e. "Gayrisafi Yurtiçi Hasıla. http://www. tuik. gov. tr/PreTablo. do?alt_idî1 05, Erişim Tarihi: 29.06.2016
TÜİK, 201 6f. "İşgücü İstatistikleri. http://www tuik. gov. tr/PreTablo. do?alt_idî1 007, Erişim Tarihi: 22.06.2016
TZOB, 1984. Zirai ve İktisadi Rapor 1982-1983: Türkiye Ziraat Odaları Birliği.
TZOB, 1991. Planlı Dönemde Rakamlarla Türkiye Tarım Sektörü: Türkiye Ziraat Odaları Birliği.
World Bank, 009. "Agricultural Reform Implementation Project. Washington. WorldBank.
Yavuz, E, 2000. "Türkiye 'de Tarım Politikası. "Atatürk Üniversitesi ZiraatFakültesi Dergisi.