Farklı yükseklik iklim ve ana materyaller üzerinde oluşmuş toprakların fiziksel ve minerolojik özellikleri

Bu çalışmanın amacı, İğdır ili yakınlarındaki ve Ağrı Dağının, farklı çevresel koşullan altında, farklı ana materyaller (mağmatik kayalar ve aluviyal ana materyal) üzerinde oluşmuş toprakların fiziksel, kimyasal ve mineralojik bileşimlerinin belirlenmesi ve toprak, ana materyal, iklim ve mineralojik özellikler arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaktır. Çalışmada 850 m-3200 m arasındaki farklı yüksekliklerden alınan yedi adet toprak örneği kullanılmıştır. Taban arazilerin yıllık ortalama sıcaklık ve yağış değerlen 12.70C ve 225 mm'dir. Fakat yüksek araziler için bu değerler 6.1°C ve 528 mm'dir. Her bir toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir. Ayrıca XRD yöntemi ile toprakların mineralojik bileşimleri tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, ayrışma olayında ve minerallerin oluşmasında en önemli faktörün iklim olduğu belirlenmiştir. Tüm toprak örnekleri için baskın mineraller Plajioklas, Kuvars, Opal-CT ve Klorittir. Smektit tüm örneklerde farklı miktarlarda bulunmuştur fakat taban araziden alınan örnekte diğer örneklere göre daha fazla belirlenmiştir. Bu durum, iklim faktöründen dolayı ayrışmanın yüksek arazilere nazaran düz arazilerde daha etkili olduğunu göstermiştir.

Physical,chemical and mineralogical properties of soils formed on different height,climate and parent material

The purpose of this study was to determine physical, chemical properties and minerological composition of the soils derived from different parent materials (magmatic rocks and alluvial materials) around İğdır province and the Ararat Mount, under different environmental condition and to detect the relation between soil, parent material, climate and minerological composition. Seven soil samples were taken between 850 m-3200 m altitude. Annual average temperature and precipitation of flat land (alluvial soils) has 12.70C and 225 mm. However, They are 6.10C and 528 mm for high land. Physical and chemical properties of each soil samples were determined. In addition that, minerological compositions of soils were examined by XRD method. According to analysis results, it was found that climatic is very important factor for weathering and for formation of mineral. Dominant mineral for all soils samples are Plajiyoklas, Opal-CT, Quartz, Klorit. Different amount of smectite also was found in all samples but it was detected that it is higher level in soil taken from flat land than other samples. This situation shows us that weathering is more effective in low land than high land due to climate factor.

PDF

___

Abbey, S. 1971. Analysis- of rocks and minerals by atomic absorbtion spectrometry, Part II, Canada.
Adjadeh, T. A, K. Inoue, 1999. Minerological properties of Andisols of the Kitakami Mountain Range, Northestern Japan. Soil Sci. and Plant Nutrition, 5(1) 101-114.
Anonim, 1991. Kazım Karabekir Tarım İşletmesi Detaylı Toprak Etüd ve Haritalanması. Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü.
Black, C. A. 1965. Methods of Analysis. Part II. Am.Soc. Agr., İne, Pub. No. 9, Madison, Wisconsin.
Blake, G. R. and K. H. Hartage. 1986. Bulk Density and Partide Density. In : Methods of Soil Analysis, Part I, Physical and Mineralogical Methods. Pp: 363-381. ASA and SSSA Agronomy Monograph No 9 (2nd ed), Madison.
Bouyoucos, G.J . 1951. A racalibration of hydrometer for making mechanical analysis of soils. Agronomy Journal, 43 (9) 434-438
Burkins, D. L, J. D. Blum, K. Brown, RC Reynolds, Y. Erel, 1999. Chemistry and mineralogy of granitic, glacial soil chronosequence, Sierra Nevada Mountains, California. Chamical Geology, 162 (1) 1-14.
Handricks, S. B and W. H. Fry, 1930. The results of X-ray and microscopical examination of soil colloids. Soil Sci., 29, 457-480.
Jackson, M. L. 1962. Soil Chemical Analysis. Prentice Hall Inc., Englewood Cliffs, New Jersey, p 183.
Jackson, M. L. 1971. Soils 721 (Soil Mineralogy ) Joffe, J. S. 1949. Pedology. New Brunswick.
Keller, W. D.1964. Processes of Origin and Alteration of Clay Minerals: In Soil Clay Mineralogy A Symposium, pp: 3-76. The Univ. Of North Carolina Press.
Kelley, W. P., W. H. Dore, S. M. Brown, 1931. The nature of the base exchange material of bentonite, soils and zeolites, as revealed by chemical investigation and X-ray analysis. Soil Sci., 31, 25-55.
Tanju, Ö. 1996. Toprak Genesis ve Sınıflardırma. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Ders Kitabı: 437, Yayın No: 1472.
Saka, A. H. 1997. Minerolojik Analizler X-lşmları Toz Kırınım Yöntemlerinin Temel Prensipleri ve Laboratuvar Şartlarının Standardizasyonu. MTA Min. Arş. Koor. s, 235. Ankara.
Şimşek, G. 1998. Erzurum Civarında Benzer Koşullar Altında Lakustrin Silt ve Katmanlı Volkan Külünden Oluşan Toprakların Kil Mineralojisi Üzerine Bir Araştırma. Şefik Yeşilsoy International Symposium on Arid Region Soil. Menemen -İzmir
US Salinity Laboratory Staff. 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. Agri. Handbook. No:60, USDA.