Allium’larda Erkek Kısırlığı Uygulamaları
Allium grubu içerisinde ekonomik açıdan önemli, soğan (Allium cepa L.) ve pırasa (A. ampeloprasum var. porrum L.) gibi ülkemizde de yoğun olarak tüketilen türler yer almaktadır. Bu türler çoğunlukla 2 yıllık olup açık tozlanma göstermektedirler ve toplu çiçek yapısına sahiptirler. Bu yapı yüzlerce küçük çiçekten meydana gelmektedir. Çiçekler elle yapılacak yapay tozlanma çalışmalarında kullanılamayacak kadar küçük ve narin oldukları için, hibrit çeşit geliştirme ve hibrit tohum üretim çalışmalarında sitoplazmik-genik erkek kısırlık (CMS) özelliğinden yoğun olarak faydalanılmaktadır. Erkek kısır olarak adlandırılan bitkiler fonksiyonel polene sahip olmadıkları için kendilenme riskleri yoktur. Bu nedenle bu bitkilerden ancak melezleme sayesinde tohum alınabilmektedir. Alliumlarda hibrit çeşit geliştirebilmek için, erkek kısır, idameci ve tozlayıcı hatların önceden belirlenmiş olması ve bu hatların birbiri ile uyumunun iyi olması gerekmektedir. Bu çalışma ile Alliumlarda ve özellikle soğanda hibrit çeşit geliştirmek için önemli olan erkek kısırlık konusu değerlendirilmiştir.
Male Sterility Applications in Alliums
The subgenus Allium section Allium includes economically important species such as onion (Allium cepa L.), leek (A. ampeloprasum var. porrum L.) and chives (A. schoenoprasum L.). These species have a biennial habit and many cultivars are open pollinated; and high levels of heterozygosity must be maintained. The Alliums’ umbel consists of a few, to hundreds of perfect flowers of per umbel. These flowers are too small to synthetic pollination studies due to the large-scale emasculation is not practical so the development of hybrid varieties is economically feasible using systems of cytoplasmic-genic male sterility (CMS). Male sterile plants, which haven’t got any fertile pollen, incapable of self-pollination so any seed produced must result from cross-pollination. Alliums hybrid production requires the development of male-sterile, maintainer and pollinator lines with good specific combination ability. This review outlines the using male sterility feature in hybrid breeding program for Alliums especially for onions.