19. yüzyılda Adana’da salgın hastalıklar, elverişsiz iklim şartları ve asayişsizlik dolayısıyla işgücü açığı baş göstermişti. Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’nın bölgeyi işgali sırasında (1832-1841) oğlu İbrahim Paşa işçilerin çalışma şartlarını düzenleyen önemli değişikliklere imza atmıştır. Onun çabaları işçilerin sorunlarını bir nebze olsun giderse de Çukurova’da işgücü açığını kökten çözememiştir. Toprağı bol, işgücü yetersiz olan Adana çeşitli bölgelerden gelen mevsimlik işçilerle sorunu aşmaya çalışmıştır. Doğu Anadolu bölgesi azımsanmayacak ölçüde, işgücü açığının çözümüne katkı sunmaktaydı. 1860’larda dış etkenlerin yönlendirmesiyle pamuk ziraatında yaşanan artış işçilerin geldiği bölgelerin de çeşitlenmesi sonucunu doğurmuştu. İşçiler genellikle şubat-mayıs döneminde yoğun şekilde Adana’ya akın etmekteydiler. 19. yüzyılın sonlarına gelindiğinde Adana’da hayat şartları işçiler açısından çok ağırdı. Özellikle amele pazarının olduğu Salı günü sokaklarda yatan insanlar çok büyük sorun teşkil etmekteydi. İşçileri perişan eden frengi ve kolera gibi salgın hastalıklar; kumar, yankesicilik ve falcılık gibi birçok işçiyi beş parasız bırakan illetler mevcuttu. İşçi ile işveren arasında sorunları çözülmesi için “Amele Komisyonu” kurulmuştu. 1909 yılında meydana gelen Adana Olayları işgücü sorunlarını büyük boyutlara taşımıştı. Diğer bir işçi gurubu olan Demiryolu çalışanlarının çalışma şartları da pek iyi sayılmazdı. Büyük demiryolu şirketleri tarafından sömürülmekte, dinlenme süreleri ve yemekleri onların sağlığını olumsuz etkilemekteydi.  1908 yılındaki grevlerden Adana da etkilenmişti. Sanayi işçileri fabrikaları basmıştı. Birinci Dünya Savaşı öncesinde 5.000 civarında işçi pamuğa dayalı sanayi kollarında faaliyet göstermekteydi. Birinci Dünya Savaşı işçi ücretlerini oldukça yükseltmişti. Bu çalışmada 19. yüzyıldan Mondros Mütarekesi’ne uzanan süreçte Adana’da işçilerin çalışma şartları ve yaşam koşulları üzerinde durulacaktır.

In the 19th century, due to epidemic diseases, unfavorable climatic conditions and the social unrest, labor force cropped up. During the occupation of the region by the Egyptian governorMehmet Ali Pasha (1832-1841), his son İbrahim Pasha had signed important changes that regulatedthe working conditions of the workers. Even if his efforts went a bit to the problems of the workers,he wasn’t able to solve the problem of the labor force in Çukurova. Adana, which had plenty of landand lack of labor, tried to overcome the problem with seasonal workers from various regions. Theeastern Anatolian region considerably contributed to the resolution of the labor shortage. With theguidance of external factors in the 1860s, the increase in cotton farming resulted in the diversification of the regions where workers came from. The workers were generally flocking to Adana inFebruary-May period. By the end of the 19th century, the conditions of life in Adana were too heavy for the workers. Especially people on the streets on Tuesday, when there was a working market,were a big problem. Epidemic diseases such as syphilis and cholera that ruin workers; ills which leftthe workers without a penny such as gambling, pickpocketing and fortune-telling were available.“Working Committee” was established to solve the problems between the employee and the employer. Adana Events, which took place in 1909, carried workforce problems to great dimensions.The working conditions of the railway workers, who were also another group of workers, werenot considered well, either. They were exploited by big railway companies; rest periods and mealsaffected their health negatively. Adana was also affected by the strikes of 1908. Industrial workersraided factories. Before the First World War, around 5,000 workers were operating in the cotton-based industries. The First World War had raised labor wages quite. In this study, in the process fromthe 19th century to the Mondros Armistice, the working conditions and living requirements of theworkers in Adana will be emphasized.