Genellikle içinde dünyaya geldiği toplumun dinini seçen insanoğlu, belli bir olgunluğa gelince kendi hür iradesi ve aklıyla başka bir dini tercih edebilmiştir. Hür iradeleriyle dinlerini değiştiren insanlar için Osmanlı dönemi, dinî serbestinin yaşandığı ender zamanlardandır. Devlet-i Aliye çatısı altındaki her toplum yalnız dinî alanda değil her bakımdan özgürdür ve kendi iradeleriyle yaşamlarını istedikleri gibi sürdürmüşlerdir. Osmanlı, devlet olarak gayr-i müslimlere ve Türk olmayan halka karşı son derece müsamahakâr davranmıştır. Ancak Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yapılan araştırmalarda Osmanlı tebaasından bazı gayr-i müslimlerin, sonradan din değiştiren kimselere aynı anlayışlı tavırla yaklaşmadığı görülmüştür. Soydaşlarının İslam dinine geçmesini(ihtida) kendilerine yedirememiş olan kimseler, ihtida eden bu şahıslara karşı onların irade ve isteklerini hiçe sayarak, çeşitli işkence ve zulümler uygulamışlardır. Bu sıkıntıların yaşanmasına sebep de genellikle yeni Müslüman olan kimselerin(mühtedi) eski dinlerindeki kişiler olmuştur. Bu çalışmada arşiv belgelerinden hareket edilerek, seçkin örneklerle ihtida eden gayr-i müslimlere yapılan zulümler ve işkenceler anlatılmaya çalışılmıştır.

Human being generally selects the religion of its birth place. However this selection is not conscious. Also a person wants to live with his independent mind and to select a religion. This manner is certainly a person’s right when appreciated in terms of human rights. In spite of this, selecting a religion issue has been caused cruelty and oppression during years. But when taking a short survey through world history, it can be seen some golden ages with religion freedom. For example, Ottoman Age is one of the rare ages. Ottoman Empire had behaved gratifying to non-Muslims and to people those were not a member of Turkish nation. In this study, the cruelty and oppression enforced to non-Muslims which was a violation of human rights and freedom investigated according to archive documents during the states collapsing period.