Osmanlı İmparatorluğunun yaşadığı en büyük felâketlerden biri 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, diğeradıyla 93 Harbidir. İmparatorluğun büyük oranda toprak kaybettiği bu felâketin ana nedenleri giyecek,yiyecek, teçhizat yetersizliği ve hastalıklar gibi görünse de genelde göz ardı edilen, arka planda kalmışbaşka hususlar da vardır. Bunlardan belki de en önemlisi komuta kademelerindeki bâzı subaylarınehliyetsizliğidir. Târih ilminin gerektirdiği gibi geçmişten dersler çıkarmak ve geleceği şekillendirmekiçin malzeme, teçhizat ve sâirin eksikliğinden ziyâde, “insan”la ilgili onarımlar daha mümkündür.Meselâ bir memleket ve târih bilinci oluşturmak, ordunun morâlini her zaman yüksek tutmayaçalışmak gibi... 1845 yılında Erzurum’da dünyaya gelen Başkâtip Mehmed Ârif Bey, BaşımızaGelenler – 93 Harbinde Anadolu Cephesi * Ruslarla Savaş adlı eserinde bu konuya temas ederekkıymetli bir çalışma ortaya koymuştur.