Ömer TOKUŞ

Ortaçağ Müslüman Devletlerinde Hayvanat Bahçeleri

Ortaçağ toplumunda yaşam tarzının gereği olarak geçimini sağlamak, eğlenmek, spor yapmak veya savaşlar için hazırlıklı olmak gibi sebeplerden dolayı avcılık ilgi görmüştür. Sıradan insanlar için geçim kaynağı olan av ve avcılık hükümdarlar ve ileri gelen devlet adamları için de hobiye dönüşmüştür. Bu sebepten Emevî halifesi Yezîd b. Muaviye’den itibaren, avlanmak için çeşitli av hayvanlarının toplandığı ve bu hayvanların ihtiyaçlarını karşılamak için de görevlilerin tayin edildiği görülmektedir. Bunların yanı sıra yöneticilerin eğlence maksadıyla bazı hayvanları sarayda yetiştirdikleri ve bazen de özel alanlarda yarıştırdıkları olmuştur. Özellikle de sarayda yetiştirilen ve zaman zaman at yarışlarında dahi kullanılan Yezîd b. Muâviye’nin Ebû Kays adlı maymunu dikkate değer bir örnek olarak karşımıza çıkmaktadır. Nitekim avlanma ve eğlenme amacıyla kullanılan bu hayvanlar için hükümdarlar veya ileri gelen yöneticiler özel yapılar bina etmişlerdir. Bu çalışmada Ortaçağ Müslüman devletlerinde hükümdarlara ve üst düzey yöneticilere ait olan hayvanat bahçeleri şeklinde inşa edilen yapılara dair bazı örnekler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Ortaçağ, Av, Avcılık, Hayvanlar, Hayvanat Bahçeleri

Zoo in Medieval Muslim States

In medieval society, hunting attracted interest for reasons such as earning a livelihood as a requirement of a lifestyle, having fun, playing sports, or being prepared for battles. Hunt and hunting, a source of livelihood for ordinary people, has also become a hobby for monarchs and dignitaries. For this reason, it is seen that various hunting animals were collected for hunting from the Umayyad Caliph Yazid b. Muawiyah and officials were appointed to meet the needs of these animals. In addition, rulers bred some animals in the palace for entertainment purposes and sometimes competed them in private areas. In particular, Yazid b. Muawiyah's monkey named Abu Qays, which was bred in the palace and used even in horse races from time to time, is a notable example. Thus, for these animals used for hunting and entertainment, the rulers or dignitaries built special structures. In this study, some examples of structures built in the form of Zoos belonging to rulers and dignitaries in medieval Muslim states are presented.

Keywords:

Medieval, Hunt, Hunting, Animals, Zoo,

PDF

___

Abdulbaki 2007 Ahmed Abdulbaki, Asımetü’d-Devleti’l-Arabiyye fî Ahdi’l-Abbâsiyyîn Sâmerrâ, c. I, Beyrut.
Agibolava ve Donskoy 2017 Ye. Agibolava - G. Donskoy, Ortaçağ Tarihi, çev. Çağdaş Sümer, İstanbul.
Ağırakça 1998 Ahmet Ağırakça, “Humâreveyh b. Ahmed b. Tolun”, DİA, c. XVIII, İstanbul, s. 348-349.
Ahsen 2019 Muhammed Manazir Ahsen, Abbasiler Döneminde Sosyal Hayat 170-289 Hicri/786-902 Miladi, çev. Mehmet Emin Şen, Ankara.
Akçay 2015 Filiz Akçay, Ebû Saîd Abdulhay Dahhâk b. Mahmûd Gerdîzî’nin “Zeynü’l-Ahbar” adlı Eserinin Tâhirîler, Saffârîler, Sâmânîler ve Gaznelîler İle İlgili Bölümlerinin Tercümesi ve Değerlendirmesi, (Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ordu.
Altınay 2006 Ramazan Altınay, Emevilerde Günlük Yaşam, Ankara.
Aykaç 1999 Mehmet Aykaç, “İbn Hinbâze”, DİA, c. XX, İstanbul, s. 70-71.
Bayrakdar 1998 Mehmet Bayrakdar, “Hayvan”, DİA, c. XVII, İstanbul, s. 85-92.
Beyhakî 2019 Ebu’l-Fazl Muhammed b. Hüseyin, Târîh-i Beyhakî, trc. Necati Lügal, Ankara.
Bosworth 1977 Clifford Edmund Bosworth, The Later Ghaznavids: Splendour and Decay The Dynasty in Afghanistan and North India 1040-1158, Edinburgh.
Bozkurt 2003 Nahide Bozkurt, “Mehdî-billâh”, DİA, c. XXVIII, İstanbul, s. 377-379.