Yüzyıllar boyunca Avrupanın büyü k devletleri ve bu devletlerin siyasî sorumluluğunu yüklenmiş kişiler, gerileme devrinin sıkıntıları içinde çabalayan Osmanlı İmparatoluğunun meselelerine kendi menfaatleri yönünden eğilmişler ve aralarında büyü k bir rekabetin doğduğuna şahit olmuşlardır. Bu rekabet kendisini politik alanda olduğu kadar, ekonomik yönden de göstermiş, bir taraftan Süveyş Kanalı inşaatı ve işletmesi, öte yanda n Bağdad Demiryolu projeleri milletlerarası ilişkilerde çok önemli gelişmelere yol açmıştır. Bu konulara Osmanlı hâkimiyetinden kendilerini kurtarmay a çalışan Balkan milletlerinin bağımsızlık mücadelesi ve bu milleyitçi hareketleri Panslavizm sloganı altında istismar eden Çarlık Emperyalizmi de eklenince, Şark Meselesi birbirine girift bütü n nitelikleri ile ortaya çıkmıştır, işt e tetkikini b u temel meseleler üzerine kuran Anderson, "Şark Meselesi" adlı kitabında, Küçük Kaynarc a andlaşmasından (1774) Lozan barışının sonuna kadar olan 150 yıllık devreyi gözden geçirmektedir.