İSPANYOLLARIN GÖZÜNDEN OSMANLI DEVLETİ’NDE 1876 DARBESİ VE SULTAN II. ABDÜLHAMİD’İN TAHTA ÇIKIŞ SÜRECİ

Osmanlı Devleti ile Ispanya’da 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren eşzamanlı olarak liberal gelişmeler yaşanmaya başlamıştır. Osmanlı Devleti’nde Sultan Abdülaziz’in hal’i ile meşrutî monarşi düzenine geçiş başlamışken, Ispanya’da da Kraliçe II. Isabel tahttan indirilmiş ve cumhuriyet rejimi denemesi yapılmıştır. Iki ülkede de bu süreçler kısa sürmüş ve monarşiler liberal hareketlere karşı üstünlük saglamışlardır. Bu süreçler içerisinde, Ispanya, kendisiyle aynı türden gelişmelerin yaşandıgı dostu Osmanlı Devleti’ndeki gelişmeleri yakından takip etmiştir. Ispanyol basını da, Sultan Abdülaziz’in hal’inden itibaren süreci yakından takip etmiş ve Ispanya halkını bu gelişmelerden haberdar etmiştir. Çalışmanın temel kaynagı olarak kullanılan Ispanyol gazetelerinde yayımlanan haberler, Ispanya Milli Kütüphanesi ve Ispanya Kültür ve Spor Bakanlıgı bünyelerindeki gazete arşivlerinden temin edilmiştir. Haberlerde sadece bilgiler verilmekle kalınmamış ve yapılan yorumlarla Ispanyolların Osmanlı Devleti’ndeki gelişmelerle ilgili düşünce ve yargıları da ortaya konulmuştur. Haberlerde ele alınan temel konular, Sultan Abdülaziz’in hal’i, Sultan V. Murad’ın tahta çıkışı, faaliyetleri ve hastalıgı ile Sultan II. Abdülhamid’in tahta çıkışıdır. Bunların yanı sıra, Ispanyol basınında, özellikle Sultan Abdülaziz’in hal’inde önemli rol oynayan softalarla ilgili de ayrıntılı bilgilere rastlanmaktadır.

COUP D'ETAT OF 1876 IN THE OTTOMAN EMPIRE AND THE ASCEND PROCESS OF SULTAN ABDULHAMID II TO THE THRONE THROUGH THE EYES OF SPANIARDS

From the second half of the 19th century, there has been liberal movements in the Ottoman Empire and Spain simultaneously. In the Ottoman part, after the demolition of Sultan Abdulaziz transition process to the constitutional monarchy had started. In Spain, similar movements had dethroned the Queen Isabel II and republican regimen had tried for the first time. In both countries, these processes had ceased in a short time and monarchs had outbalanced against liberal movements. Within these processes, Spain had closely tracked the similar developments in the allied Ottoman Empire. Even Spanish press, have closely followed up the liberal process in the Ottoman Empire after the demolition of Sultan Abdulaziz and kept Spaniards informed about the improvements. News in the Spanish newspapers as the main source of this work, was collected from the newspaper archives of Spanish National Library and Spanish Ministry of Culture and Sports. Newspapers not only gave information about the movement in the Ottoman Empire but also transmitted thoughts and judgments of Spaniards by making comments in the news. Main subjects handled in the news were, demolition of Sultan Abdulaziz, accession of Sultan Murad V. to the throne, his activities and illness and accession of Sultan Abdulhamid to the throne. Besides these, Spanish newspapers gave detailed information especially on “Softa”s which played an important role in the demolition of Sultan Abdülaziz.

PDF

___

Cumhurbaşkanlıgı Osmanlı Arşivi, I HR, 149/7841.
Cumhurbaşkanlıgı Osmanlı Arşivi, I HR, 187/10423.
Diario Oficial de Avisos Madrid. El Globo.
El Imparcial.
El Siglo Futuro. El Solfeo.
La Correspondencia de España. La Epoca.
La Iberia.
La Ilustracion Española y Americana.
Ahmed Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, c. 2, Matbaa-i Osmaniye, Istanbul, 1309.
Arıkan, M., “Türk-Ispanyol Münasebetleri Bakımından Aragon Kraliyet Arşivi’nin Ehemmiyeti ve Türklerle Ilgili Vesikalar”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Cografya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, c: 2, sayı: 2, Ankara, 1964, s. 251-275.
Beydilli, K., “Ispanya”, Islam Ansiklopedisi, c. 23, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Istanbul, 2001, s. 165-168.
Cevdet Paşa, Tezâkir, 40- Tetimme, yay. Cavid Baysun, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991.
Danişmend, Ismail Hami, Izahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c. 4, Türkiye Yayınevi, Istanbul, 1972.
Ergün, M., “II. Meşrutiyet Döneminde Medreselerin Durumu ve Islâh Çalışmaları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Cografya Fakültesi Dergisi, c. 30, sayı. 1-2, Ankara, 1982, s. 59-89.
Floristan Imizcoz, J. M., “II. Felipe Döneminde Ispanyol Siyaseti: Sabotaj ve Utanç Verici Ateşkes”, Ispanya-Türkiye, 16. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Rekabet ve Dostluk, ed: Pablo Martin Asuero, Kitap Yayınevi, Istanbul, 2006, s. 191-216.
Gencer, A. I., “Hüseyin Avni Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı Islam Ansiklopedisi, c. 18, Istanbul, 1998, s. 526-527.
Haro de San Mateo, M. V. de, Historia de la Prensa a través de los periódicos y las revistas de información general. Selección de artículos para el estudio de la Historia del Periodismo Español, Murcia, 2011.
Hayrullah Efendi, Osmanlı Devleti Tarihi, c. 6, haz: Zuhuri Danışman, Son Havadis Yayınları, Istanbul, 1971.
Inalcık, H., “Osmanlı Devleti’nin Altın Devri ve Gerileyişi”, Islam Tarihi Kültür ve Medeniyeti, c. 1, ed: P. M. Holt, A.K.S. Lambton, B. Lewis, Kitabevi Yayınları, Istanbul, 1997, s. 331-362.
Inalcık, H., Osmanlı Imparatorlugu Klasik Çag (1300-1600), çev: Ruşen Sezer, Yapı Kredi Yayınları, Istanbul, 1995.
Karal, E. Z., Osmanlı Tarihi- Islahat Fermanı Devri (1861-1876), c. 7-8, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
Küçük, C., “Murad V”, Türkiye Diyanet Vakfı Islam Ansiklopedisi, c. 31, Istanbul, 2006, s. 183-185.
Küneralp, A. S., “Ispanya’da Osmanlı Temsilciligi ve Osmanlı-Ispanyol Münasebetleri”, Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, c. XI-XIV, 1975, s. 161-175.
Orozco Núñez, M., El Nacimiento de la Prensa de Masas en Europa: El Caso de España, Cadiz, 2016.
Öksüz, M., Türk-Ispanyol Ilişkileri Çerçevesinde Ahmed Vasıf Efendi’nin Ispanya Elçiligi (1787-1788), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 1998.
Pears, E., “The Ottoman Turks to the Fall of Constantinople”, The Cambridge Medieval History, ed: J. R. Tanner vd., c. 4 (The Eastern Roman Empire (717- 1453), Cambridge University Press, Cambridge, 1923, s. 653-706.
Sanchez Molledo, J. M., “El Viaje de Federico Gravina a Constantinopla en 1788”, Arbor, vol. 180, no. 711-712 (2005 Mart-Nisan), s. 727-744.
Stavrianos, L. S., The Balkans Since 1453, Hurst & Company, London, 2001.
Tabakoglu, H. S., XVIII. Yüzyılda Osmanlı-Ispanya Ilişkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Istanbul Üniversitesi Akdeniz Dünyası Araştırmaları Bilim Dalı, Istanbul, 2010.
Uzunçarşılı, Ismail Hakkı, Midhat Paşa ve Yıldız Mahkemesi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1967.
Walker, M., Basının Gücü, çev. Gülden ?en, Ad Kitapçılık, Istanbul, 1999.
White, G. F., A Century of Spain and Portugal (1788-1898), Methuen & Co Yayınevi, Londra, 1909.