Adam Gacek. Arabic Manuscripts: A Vademecum for Readers. Leiden and Boston, Brill, 2009. 18 + 341 sayfa. [AMVR] Farsça Tercüme: Ferheng-i Istılâhât-ı Tavsîfî-yi Nüshahâ-yı Hattî-yi Cihân-ı İslâm. Mütercim: Ali Gholi-Nami. Tahran, Armağan Tarih, 1396 [2015]. 513 sayfa. [Ferheng] Arapça Tercüme: El-Merci‘ fî ‘ilmi’l-mahtûti’l-‘Arabî. Mütercim: Murad Tedğut. Editör: Faysal Hafyan. Kahire: Ma‘hadu’l-Mahtûtâti’l-‘Arabiyye, 1437/2016. 502 sayfa. [Merci’] Türkçe Tercüme: Arapça Elyazmaları İçin Rehber. Tercüme: Ali Benli, M. Cüneyt Kaya. İstanbul, Klasik Yayınları, 2017. 427 sayfa. [Rehber] Arabic Manuscripts: A Vademecum for Readers [=AMVR], Arapça yazma eserlerle (elyazmaları, mahtûtât) ilgili ıstılahların alfabetik tertip içinde ele alınıp tanıtıldığı, çok sayıda görsel ve ek ile zenginleştirilmiş bir ‘el kitabı’ (vade mecum), bir tür terimler sözlüğüdür. Yazma eserlerle yeni tanışan her öğrenci ve araştırmacının başucunda bulunması elzem olan bu çalışma mütehassıs araştırmacıların da müstağni olamayacağı, uzun yıllara dayanan ilmi araştırmaların mahsulü bir eserdir. Yazarın daha önce yayınlanan iki kitabıyla (AMT, AMTS) birlikte, İslâmî dünyada üretilmiş yazma kitaplar üzerine ihtisaslaşan literatüre büyük bir katkı olan bu elkitabının kısa sürede Farsça, Arapça ve Türkçe’ye tercüme edilmesi esere duyulan rağbetin en açık nişanesidir. İçerdiği maddeler sadece Arapça elyazmalarını değil, Farsça ve Osmanlıca gibi dillerdeki yazmaları da ilgilendirdiği için eserin İngilizce adı ile onu izleyen Arapça ve Türkçe edisyonların adları biraz yanıltıcı olsa da “İslâmî yazmalar,” “Arap harfli yazmalar” gibi akla gelen alternatiflerin de başka dezavantajları olduğundan bu tercih çok da yadırganmamalıdır. (Farsça edisyonun başlığı ise bir şerh niteliğinde: “İslâm Dünyası Elyazmalarının Tavsifine Dair Terimler Sözlüğü”). Son yıllarda İslam dünyasında yazma halindeki eserlerin ilmî neşir ve incelemelerinde görülen hareketliliğe paralel olarak yazmaların kendi varlık dünyasına dair bir merakın beslediği, yazma araştırmaları diyebileceğimiz ikinci bir literatürün inkişafı da sözkonusu olmuş, bu gelişme ülkemizde de kendini hissettirmeye başlamıştır. Adam Gacek’in hazırladığı elkitabı ve üç dilde yayınlanan tercümeleri hakkında bir tanıtım ve tenkit mahiyeti taşıyan bu yazı aynı zamanda sözü edilen literatüre dair bir muhasebe denemesi olarak da okunabilir.