VEBA HASTALIĞININ OSMANLI ORDUSUNA ETKİSİ

Geçmişte ve günümüzde güçlü bir ordunun oluşturulabilmesi için öncelikli olarak büyük bir nüfus potansiyeline sahip olunması gerekmiştir. Büyük nüfus potansiyeli sayesinde geniş çaplı ordular oluşturulmuştur. Şayet ülkenin nüfusunda çarpıcı bir şekilde azalma meydana gelirse geniş çaplı orduların meydana getirilmesi ve donatılması imkânsız bir hâl almıştır. Bir ülkenin nüfus potansiyelini olumsuz yönde etkileyen en büyük unsurların başında ise yaşanan doğal felaketler ve salgın hastalıklar gelmiştir. Ortaya çıkan salgın hastalıklar sonrası devletler, nüfuslarının büyük bir bölümünü kaybetmiş bu da doğal olarak potansiyel asker sayısında ve devlete ait gelir kalemlerinde daralmaya yol açmıştır. Özellikle Avrupa’nın kara ölüm, Osmanlı’nın da taun olarak adlandırdığı veba hastalığı Avrupa ülkelerinin nüfusunu neredeyse 3’te 1’i oranında azaltarak bir dönem için insanlığın en büyük tehdit unsuru olmuştur. Bu salgın hastalık Osmanlı Devleti’nde de olumsuz etkilerini göstermiş olup, özellikle yaşanan salgın sonrası meydana gelen insan kayıpları ve ardından yaşanan gelir azalmasına doğru orantılı olarak askeri alanda yapılması planlanan çalışmalar sekteye uğramış ve devlet zor durumda kalmıştır.
Anahtar Kelimeler:

Veba, Kara Ordusu, Donanma, Lojistik

___

  • I- ARŞİV BELGELERİ ALİ EMİRİ: Sultan I. Abdülhamid (AE.SABH.I.): 220-14516. CEVDET Askeriye (C.AS): 27-1201, 30-1371, 169-7412, 170-7439, 505-21491, 681- 28619, 822-34975, 870-37292, 882-37877, 951-41311, 1007-44069. Bahriye (C.BH): 32-1533, 212-9882. Dahiliye (C.DH): 21-1044. Maliye (C.ML): 600-24762, 689-28260. Sıhhiye (C.SH): 4-178. İBNÜLEMİN: Askeriye (İE.AS): 46-4146.
  • II. ÇEŞİTLİ ESERLER ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Sürecinde Türkiye Askerlik, İmge Kitabevi, Ankara, 2008. ERLER, Mehmet Yavuz, “XIX. Yüzyıldaki Bazı Doğal Afetler ve Osmanlı Yönetimi”, Türkler, C.13, (Edt. Hasan Celal Güzel), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002. GENÇ, Mehmet, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken, İstanbul, 2014. GÜRAN, Tevfik, İktisat Tarihi, Der Yayınları, İstanbul, 2009. J. V. Hammer, Büyük Osmanlı Tarihi, C.5, Üçdal Neşriyat, İstanbul, 1992. MCNEİL, William H., Dünya Tarihi (Çev. Alâeddin Şenel), İmge Kitabevi, Ankara, 2008 . Müneccimbaşı Ahmet Dede, Müneccimbaşı Tarihi, Tercüman Yayınları, İstanbul, 1974. ÖZCAN, Abdülkadir, “Serdengeçti” DİA., C.36, İstanbul, 2009. PANZAC, Daniel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700-1850), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997.