SAĞLIK SİSTEMLERİNİN TEKNİK VERİMLİLİĞİ: OECD ÜLKELERİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA
Bu araştırmanın amacı OECD ülkeleri sağlık sistemlerinin teknik
verimliliklerini veri zarflama analizi (VZA) yöntemi ile ölçmektir. Diğer amaç
ise; elde edilen bulgulardan yararlanılarak, verimli olan ve olmayan ülkeleri
tespit etmek, verimli olmayan ülkeler için potansiyel iyileştirme önerileri
geliştirmektir. OECD ülkeleri sağlık sistemlerinin teknik verimlilik düzeyini
belirleme yöntemi olarak VZA tekniği kullanmaktadır. VZA’nde CCR ve
BCC modeline göre ülkeler değerlendirilmiştir. Araştırmada beş girdi (kişi
başına düşen hastane yatağı sayısı, kişi başına düşen hekim sayısı, kişi başına
düşen sağlık harcaması, kişi başına düşen MRI sayısı ve sigara kullanım oranı)
ve iki çıktı (bebek ölüm oranı ve sağlıklı yaşam beklentisi) kullanılmıştır.
Araştırmada girdi ve çıktıların analizi “DEA Solver” programı ile
gerçekleştirilmiştir. Girdi yönelimli BCC modeline göre OECD ülkeleri sağlık
sistemlerinin %46,7’si (n=14) verimli, %53,3’ü (n=16) verimsiz olduğu tespit
edilmiştir. Tüm ülkelerin ortalama verimlilik skoru 0,943343, verimsiz
ülkelerin ortalama verimlilik skoru ise 0,893937 olarak hesaplanmıştır.
Verimlilik skoru en düşük olan ülke 0,615974 ile Avusturya olmuştur. Türkiye
teknik olarak verimli çıkan ülkeler arasında yer almaktadır. Sağlık
sistemlerinin verimsiz olduğu ülkeler gerekli potansiyel iyileşmeleri sağlamak
için sağlık planlaması ve politikası geliştirmelidir.
___
- Afonso, A and Aubyn, M. St. (2007), “Assessing Health Efficiency Accross
Countries with Two-Step and Bootstrap Analysis”, February 2007, p.
1-33.
Akdağ, R., Mollahaliloğlu, S. (2011)., “Kamu Hastanelerinin Genel
Verimliliğinin Değerlendirilmesi: Araştırma Raporu: Efficiency
Measurement and Evaluation in Turkish Hospitals : Survey Report”,
Ankara: Refik Saydam Hıfszıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha
Mektebi Müdürlüğü.
Asandului, L., Roman, M. ve Fatulescu, P. (2014), “The efficiency of
healthcare systems in Europe: a Data Envelopment Analysis
Approach”, Science Direct, Procedia Economics and Finance,
Elsevier Publiser, p. 261-268.
Bayraktutan, Y. ve Pehlivanoğlu, F. (2012), “Sağlık İşletmelerinde Etkinlik
Analizi: Kocaeli Örneği”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi 23, s. 127 – 162.
Cooper, W. W., Seiford, L. M. and Zhu, J. (2011), “Data Envelopment
Analysis: History, Models, and Interpretations”, Handbook on Data
Envelopment Analysis içinde Edit. Cooper W. W., Seiford L. M. and
Zhu J Springer Science+Business Media, USA.
Çakmak, M., Öktem, M. K. ve Ömürgönülşen, U. (2009), “Türk Kamu
Hastanelerinde Teknik Verimlilik Sorunu: Veri Zarflama Analizi
Tekniği ile Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Kadın Doğum Hastanelerinin
Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi”, Hacettepe Sağlık İdaresi
Dergisi, Cilt:12, Sayı:1, s. 1-36.
Daştan, İ., Çetinkaya, V. (2015). “OECD Ülkeleri Ve Türkiye’nin Sağlık
Sistemleri, Sağlık Harcamaları Ve Sağlık Göstergeleri
Karşılaştırması”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(1), s. 104–134.
Ersoy, K., Kavuncubasi, S., Ozcan, Y. Harris, J. M. (1997). “Technical
Efficiencies Of Turkish Hospitals: DEA Approach”, Journal Of
Medical Systems, 21(2), s. 67–74.
Kavuncubaşı, Ş. ve Ersoy, K. (1995), “Hastanelerde Teknik verimlilik
Ölçümü”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 28, Sayı 3, s. 77-92.
Kavuncubaşı, Ş. ve Yıldırım, S. (2010), “Hastane ve Sağlık Kurumları
Yönetimi”, Siyasal Kitabevi, 2. Baskı.
Kocaman, M. A., Mutlu, E. M., Bayraktar, D. ve Araz, M. Ö. (2011), “OECD
Ülkelerinin Sağlık Sistemlerinin Etkinlik Analizi”, Endüstri
Mühendisliği Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 4, s. 14-31.
Linna, M., Häkkinen, U. And Magnussen, J. (2006). “Comparing hospital cost
efficiency between Norway and Finland”, Health policy (Amsterdam,
Netherlands), 77(3), s. 268–78.
Lorcu, F. (2008), “Veri Zarflama Analizi (DEA) ile Türkiye ve Avrupa Birliği
Ülkelerinin Sağlık Alanındaki Etkinliklerinin Değerlendirilmesi”,
İstanbul Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi, İstanbul.
Medeiros, J. ve Schwierz, C. (2015), “Efficiency Estimates of Health Care
Systems in The EU”, European Commission Directorate-General for
Economic and Financial Affairs, June 2015.
Mirmirani, S. (2008), “Health Care System Efficiency Analysis Of G12
Countries”, International Business & Economics Research Journal,
Volume 7, Number 2 February 2008, p. 47-56.
Mirmirani, S. ve Lippmann, M. (2003), “Health Care System Efficiency
Analysis Of G12 Countries”, International Business & Economics
Research Journal Volume 3, Number 5, p. 35-42.
Mirmirani, S., & Mirmirani, T. (2005), “Health Care Delivery in OECD
Countries, 1990-2000: an Efficiency Assessment”. The Business
Review, 3(2), p. 58-63.
Öztürk, Z. and Yıldız, M. S. (2016). “Hastane Etkinliklerinin Tahmininde
Stokastik Sınır Analizi; Tarihi Ve Amprik Uygulamaları”,
Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(3),
s.1–12.
Şahin, İ. Ozcan, Y. A. (2000). “Public Sector Hospital Efficiency For
Provincial Markets in Turkey”, Journal of Medical Systems, 24(6), s.
307–320.
Şahin, İ. (1999), “Sağlık Kurumlarında Göreceli Verimlilik Ölçümü: Sağlık
Bakanlığı Hastanelerinin İllere Göre Karşılaştırmalı Verimlilik
Analizi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 32, Sayı, 2, Haziran 1999, s.
123-145.
Tatar, M. (2011). “Sağlık Hizmetlerinin Finansman Modelleri: Sosyal Sağlık
Sigortasının Türkiye’de Gelişimi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 1, s.
103–133.
Sağlık Sistemlerinin Teknik Verimliliği: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Araştırma
[290]
Timor, M. ve Lorcu, F. (2010), “Türkiye ve Avrupa Birliğine Üye Ülkelerin
Sağlık Sistem Performanslarının Kümeleme ve Veri Zarflama Analizi
İle Karşılaştırılması”, cilt 21, sayı 65, s.25-46.
Top, M. (2006). “Sağlık Hizmetlerinde Önceliklerin Belirlenmesi: Türkiye’de
Öncelik Belirleme Sürecinde Rol Alan Tarafların Görüşleri ve Sağlık
Politikalarına İlişkin Değerlendirmeleri”, Hacettepe Sağlık İdaresi
Dergisi, 9(1), 93–123.
Yeşilyurt, Ö. ve Salamov, F. (2017), “Türk Devletleri Sağlık Sistemlerinde
Etkinliğin ve Etkinliğe Etki Eden Faktörlerin Süper Etkinlik ve Tobit
Modelleriyle Değerlendirilmesi”, III. IBANESS Congress SeriesEdirne/Turkey
s. 852-863.
Yıldırım, H. H. (2004), “Avrupa Birliği Sağlık Politikaları ve Avrupa
Birliği'ne Üye ve Aday Ülke Sağlık Sistemlerinin Karşılaştırmalı
Teknik Verimlilik Analizi”, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, Doktora Tezi.
Yıldırım, H. H. ve Yıldırım, T. (2011), “Avrupa Birliğine Üyelik Sürecinde
Türkiye Sağlık Sektörü”, İmaj Yayınevi, 2. Baskı, Ankara.
Yiğit, V. (2016), “Hastanelerde Teknik Verimlilik Analizi: Kamu Hastane
Birliklerinde Bir Uygulama Technical Efficiency Analysis in
Hospitals: An Application of Public Hospitals Association”, SDÜ
Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, Isparta. s. 9-16.
Yiğit, V., Yiğit, A. (2016). Üniversite Hastanelerinin Finansal
Sürdürülebilirliği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 8(16), s. 253-273.
Yolalan, R. (1993), “İşletmelerarası Göreli Etkinlik Ölçümü”, MPM Yayınları
No:483, Ankara.
(http://www.oecd.org/health/health-statistics.htm)-(OECD Health Statistics,
2016), Erişim: 28.03.2017