LİDER KAVRAMI ÜZERİNE METAFORİK BİR ÇÖZÜMLEME

Bu çalışmanın amacı hizmet sektörü çalışanlarının “lider” kavramına ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla tanımlamaktır. Çalışma grubu 68 hizmet sektör çalışanından oluşmuştur. Araştırmada nitel araştırma yönteminin bir deseni olan olgubilim kullanılmıştır. Veriler çalışma grubunun lider kavramıyla ilgili algılarını ortaya çıkartmak için ürettikleri metaforları ve bu metaforların mantıksal dayanak ve gerekçelerini yazabilecekleri yarı yapılandırılmış formlar aracılığıyla toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Analizlerin sonucunda analize dahil edilen 67 metafor; lider amaçlara ulaştırandır, lider farklı özellikleri olandır, lider takip edilendir, lider birleştirici ve bütünleştiricidir, lider başkalarını etkileyendir ve lider yetki sahibidir olmak üzere 6 kategori altında tanımlanmıştır. Çalışma grubu tarafından en fazla tekrarlanan metaforlar sırasıyla; pusula, baba ve komutan olmuştur. Üretilen metaforların büyük çoğunluğu olumlu çağrışım yapmakla birlikte az sayıda olumsuz metaforlar da üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Lider, Metafor, Nitel Araştırma

A METAPHORICAL ANALYSIS ON THE CONCEPT OF LEADER

The study aims at describing the perceptions of service sector employees regarding the concept of "leader" through metaphors. The study group consists of 68 service sector employees. Phenomenology, which is a pattern of qualitative research method, was used in the research. The data were collected through a semi-structured forms in which the study group had written the metaphors and the logical basis and justifications of these metaphors in order to reveal their perceptions about the concept of leader. The collected data was analyzed by content analysis. As a result of the analysis, 67 metaphors included in the analysis were defined under 6 categories: The leader is the one who achieves the goals, the leader has different characteristics, the leader is followed, the leader is connective and integrative, the leader influences others and the leader has authority. The most repeated metaphors by the study group have been found as compass, father and commander respectively. While the majority of the metaphors produced included positive connotations, a few of them were produced as negative metaphors.

Keywords:

: Leader, Metaphors, Qualitative Research,

PDF

___

ARASTAMAN, G., ÖZTÜRK FİDAN, İ. ve FİDAN, T. (2018). Nitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik: Kuramsal Bir İnceleme, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 15(1): 37-75.
ARITZ, J., WALKER, R., CARDON, P. ve ZHANG, L. (2017). Discourse of Leadership: The Power of Questions In Organizational Decision Making. International Journal of Business Communication, 54(2): 161–181. doi:10.1177/2329488416687054
AYDIN, F. (2011). Üniversite Öğrencilerinin “Çevre” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları, Doğu Coğrafya Dergisi, 26: 25-44.
AYDUĞ, D., HİMMETOĞLU, B. ve BAYRAK, C. (2018). Okul Müdürlerinin Mizah Tarzlarına İlişkin Öğretmenlerin Metaforik Algıları, Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 6(2): 108-130. DOI:10.14689/issn.2148 - 2624.1.6c2 s6m
BASS, B. L. (2019). “What is Leadership”. s. 1-10, (Ed), In M.R. Kibbe ve H. Chen Leadership in Surgery, Switzerland: Springer.
BASS, B. M., (1981). Bass & Stogdill’s Handbook of Leadership: Theory, Research & Managerial Applications, 3rd ed., New York: The Free Press.
BEKTAŞ, Ç. (2016). Liderlik Yaklaşımları ve Modern Liderden Beklentiler, Selçuk Üniversitesi Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(7): 43-53.
BENMIRA, S. ve AGBOOLA, M. (2021). “Evolution of leadership theory”, BMJ Leader, 5: 3–5. doi:10.1136/leader-2020-000296
BENNIS WG. (2009). On Becoming A Leader. New York, NY: Basic Books.
BERNARDIN, J. H. ve RUSSEL, J. E. (1998). Human Resource Management : An Experiential Approach, Irwin:McGraw- Hill.
BİLGİNOĞLU, E. (2018). Yapılandırmacı Kuram Perspektifinden Metaforlar ve Analojiler Yoluyla Öğrenme Transferi: Dağcılık-Liderlik Örneği, Uluslararası Dağcılık ve Tırmanış Dergisi, 1(1): 9-24.
BURNS, J. M. (1978). Leadership. New York, NY: Harper & Row.
COPELAND, N. (1942). Psychology And The Soldier. Harrisburg, PA: Military Service Publications.
ÇELİK ŞAHİN, Ç., AVCI, Y.E. ve ANIK, S. (2020). Dijital Liderlik Algısının Metaforlar Yoluyla İncelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73): 271-286.
DAFT, R. L. (1999). Leadership: Theory And Practice. Harcourt College Pub. Dryden Press: Orlando
DURSUN, M., ARI, Ç., KOCAMAZ ADAŞ, S. VE ULUN, C. (2019). “Spor Örgütlerinde Çalışan Bireylerin Lider Kavramına İlişkin Metaforik Algıları”, s. 199-214, (Ed) KIZAR, O., Spor Bilimleri Alanında Araştırma Makaleleri, Gece Akademi, Ankara.
EDMONSTONE, J.D., (2016). Leadership Metaphors, Leadership in Health Services, 29(2): 118-121. DOI 10.1108/LHS-01-2016-0003
EKİCİ, G. (2016). Biyoloji öğretmeni adaylarının mikroskop kavramına ilişkin algılarının belirlenmesi: Bir metafor analizi çalışması, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 17 (1): 615-636.
FAIRHURST, G. T. (2007). Discursive Leadership: In Conversation With Leadership Psychology. Thousand Oaks, CA: SAGE.
HEFFERNAN, A., NETOLICKY, D. ve MOCKLER, N. (2019). New And Alternative Metaphors For School Leadership, Journal of Educational Administration and History, 51(2): 83-86, DOI: 10.1080/00220620.2019.1585768
HEMPHILL, J. K. (1949). Situational Factors in Leadership. Columbus: Ohio State University, Bureau of Educational Research.
KRÜGER, S. (2019). “Introduction to Metaphor”, s. 13-17, (Ed) Jung, S., Kessler, V., Kretzschmar, L. ve Meier, E. (eds.), Metaphors for Leading – Leading by Metaphors, V&R unipress GmbH, Göttingen.
MALIK, M.A. ve AZMAT, S. (2019). Leader And Leadership: Historical Development of The Terms And Critical Review of Literature, Annals of the University of Craiova for Journalism, Communication and Management, 5(1): 16-32.
MAXQDA 2018.1 Analytics Pro. Distribution by VERBI GmbH.
MEMİŞOĞLU, S. P. ve YILMAZ, O. (2019). Eğitim Fakültesi Öğretim Elemanlarının Lider ve Liderlik Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları. Jass Studies- The Journal of Academic Social Science Studies, 75: 1-15. DOI: 10.9761/JASSS8022
MOALIM, M.A. (2020). Liderlik Tarzının Çalışan Performansına Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Yüksek lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
MOORE, B. V. (1927). The May Conference on Leadership. Personnel Journal, 6: 124–128.
NORTHOUSE, P.G. (2019). Leadership Theory and Practice, Sage Publishing, Thousand Oaks, California.
ÖZÇETİN, S. (2021). Metaphoric Perceptions of Teachers and Administrators towards Uplifting Leadership, Shanlax International Journal of Education, 9(3): 57-66.
RANDELL, S. ve YERBURY, H. (2020). “An Exploration of the Metaphors and Images Used to Describe Leadership in Two Different Cultural Contexts”, Frontiers in Education, 5: 1-9. doi: 10.3389/feduc.2020.00151
ROST, J. C. (1991). Leadership For The Twenty-First Century. New York, NY: Praeger.
SCHECHTER, C., SHAKED, GANON-SHİLON, H.S. ve GOLDRATT, M. (2018) Leadership Metaphors: School Principals’ Sense-Making of a National Reform, Leadership and Policy in Schools, 17:1, 1-26, DOI: 10.1080/15700763.2016.1232836
SAYLI, H. ve BAYTOK, A. (2014). Örgütlerde Liderlik Teori, Uygulama ve Yeni Perspektifler, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
SEEMAN, M. (1960). Social Status And Leadership. Columbus: Ohio State University, Bureau of Educational Research.
SIĞRI, Ü. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri, Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş., İstanbul.
STOGDILL, R. M. (1950). “Leadership, Membership And Organization”, Psychological Bulletin, 47(1): 1-14. https://doi.org/10.1037/h0053857
TÜRK DİL KURUMU SÖZLÜKLER (2021). Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ 26.12.2021.
YEŞİL, A. (2016). “Liderlik ve Motivasyon Teorilerine Yönelik Kavramsal Bir İnceleme”, Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (3):158-180.
YILDIZ, A., UZUNBACAK, H.H. ve AKÇAKANAT, T. (2021). Otantik Yaşamın İş Çıktıları Üzerine Etkisi: İşe Adanmışlığın Aracılık Rolü, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(4): 489-507.
YILDIZ, K. ve ERTÜRK, R. (2019). Yönetici ve Lider Kavramlarına İlişkin Öğretmen Görüşleri: Bir metafor çalışması, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (4): 1190-1216.