AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ

Medeni usul hukuku teorisinde çifte karakterli bir işlem olarak tanımlanan sulh, kabul ve feragat maddi hukuk açısından bir hukuki işlem niteliğinde olduğundan irade bozukluğu sebepleriyle geçersiz hale gelebilmektedir. Bu işlemler arasındaki sulh, sözleşme niteliğinde olduğundan aynı zamanda aşırı yararlanma hükümlerine de tabidir. Bu sebeple Hukuk Muhakemeleri Kanun’da sulhün irade bozuklukları ve aşırı yararlanma sebebiyle iptal edilebileceği düzenlenmiştir. Öte yandan bir sözleşmede aşırı yararlanmanın mevcut olduğu durumda sömürülen tarafın elindeki imkanlar sadece iptal hakkı ile sınırlı değildir. Sömürülen taraf aynı zamanda edimler arası orantısızlığın giderilmesini de talep edebilir. Böylece her ne kadar HMK m. 315/2 sadece iptal hakkından bahsetmişse de sulhte de edimler arası orantısızlığın giderilmesi söz konusu olabilecektir. Bununla beraber sulhe ilişkin aşırı yararlanmadan kaynaklı taleplerin ileri sürülmesi usulü, sulhün usuli işlem yönü sebebiyle diğer maddi hukuk sözleşmelerine nazaran kısıtlanmış bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

aşırı yararlanma, sulh, hukuk yargılaması, usul sözleşmesi

PDF

___

Beşir ACABEY, “Aşırı Yararlanma”, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, MÜHFHAD, Legal Yayıncılık, İstanbul 2012, s. 109 – 119
Leyla AKYOL ASLAN, Medeni Usul Hukukunda Davadan Feragat, Yetkin Yayınları, Ankara 2011
Sabri Şakir ANSAY, “Sulh”, AÜHFD, 1944/2, s. 200 – 209
Ramazan ARSLAN/ Ejder YILMAZ/ Sema TAŞPINAR AYVAZ, Medeni Usul Hukuku, 3. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2017
Murat ATALI/ İbrahim ERMENEK/ Ersin ERDOĞAN, Medeni Usul Hukuku, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2020
Başak BAYSAL, Sözleşmenin Uyarlanması, 4. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2020
Vedat BUZ, “Gabin Halinde Edimler Arasındaki Aşırı Oransızlığın Giderilerek Sözleşmenin Ayakta Tutulması” (Gabin), BATİDER, 1998/4, s. 53 – 82
Vedat BUZ, Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar (Yenilik Doğuran Haklar), Yetkin Yayınları, Ankara 2005
Elif Irmak BÜYÜK, Medeni Usul Hukukunda İnşai Hüküm, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul 2020
Pelin ÇAVDAR, “İsviçre Borçlar Kanunu 2020 Tasarısı’nda Aşırı Yararlanma ve İrade Sakatlığı Hükümlerinin Düzenlenişi ve Türk Borçlar Kanunu ile Karşılaştırılması”, MÜHFHAD, 2019/1
Halit Kemal ELBİR, “Gabinin Müddeti ve Hükümleri” (Gabinin Müddeti), İÜHFM, 1951/1-2, s. 196 – 206
Halit Kemal ELBİR, Türk Pozitif Hukukunda Gabin (Gabin), İstanbul 1951
Pierre ENGEL, Traité Des Obligations En Droit Suisse, Stämpfli Verlag, 1997
Fikret EREN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara 2020
İbrahim ERMENEK, Medeni Usul Hukukunda Davayı Kabul, Adalet Yayınevi, Ankara 2009
İbrahim GÜL, İrade Bozukluğunun Sonucu Olarak İptal Edilebilirlik, Yetkin Yayınları, Ankara 2020
Burcu KALKAN, Türk Hukukunda Gabin, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2004
Abdurrahim KARSLI, Medeni Usul Hukukunda Usuli İşlemler, İstanbul 2001
Necip KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, Filiz Kitabevi, İstanbul 2014
Evren KOÇ: Usuli İşlemlerde İrade Sakatlıkları (Medeni Usul Hukukunda), İstanbul 2010
Harika KOLTAŞ, Sulhte Yargısal Yükümlülük ve Sorumluluk, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul 2017
Ali Suphi KURŞUN, “Aşırı Yararlanma ve Ahlaka Aykırılıkta Taleplerin Yarışması”, İKÜHFD, 2016/2, s. 189 – 213
Baki KURU, Hukuk Muhakemeleri Usulü C.IV, 6. Bası, Demir Demir, İstanbul 2001
Baki KURU/ Ali Cem BUDAK, Tespit Davaları, 2. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2010
Haluk Nami NOMER, “Aşırı Yararlanma (Gabin) Halinde Sömürülen, Kendisine Tanına Haklardan Dilediğini Seçmekte Tamamen Serbest Midir?”, Prof. Dr. Hasan Erman’a Armağan, Der Yayınları, İstanbul 2015, s. 637 – s. 649
M. Kemal OĞUZMAN/ M. Turgut ÖZ, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt – 1; 14. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016
Selmani OKUMUŞ, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Aşırı Yararlanma (Gabin), Ankara Üniversitesi SBE, Ankara 2014
Ergun ÖNEN, Medeni Yargılama Hukukunda Sulh, Ankara 1972
Erarslan ÖZKAYA, Aşırı Yararlanma (Gabin) Davaları, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, İstanbul 2015
Morgane REVERCHON-BILLOT, Transaction”, Dalloz Repertoire de Droit Civil, Octobre 2020
Suat SARI, “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Aşırı Yararlanma (Gabin) Hükümlerinde Gerçekleştirdiği Değişiklikler”, Mustafa Dural’a Armağan, İstanbul 2013, s. 1026 – 1041
Rona SEROZAN, “Karşılıklı Sözleşmelerde Baştan Dayatılmış veya Sonradan Oluşmuş Edimler Arası Dengesizliğin Uyarlama Yoluyla Düzeltilmesi”, Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, Beta Yayınları, İstanbul 2000, s. 1013 – 1030
Ayşe SOY, Türk Medeni Yargılama Hukukunda Sulh, Adalet Yayınevi, Ankara 2017
Seçkin ŞAHAN, Medeni Usul Hukukunda Sulh, Adalet Yayınevi, Ankara 2020
Süha TANRIVER, Medeni Usul Hukuku Cilt I, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2020
Selahattin Sulhi TEKİNAY/ Sermet AKMAN/ Haluk BURCUOĞLU/ Atilla ALTOP, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993
Pierre TERCIER/ Pascal PICHONNAZ/ H. Murat DEVELİOĞLU, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2016
Louis THIBIERGE, “Transaction”, Dalloz Repertoire de Droit Civil, Octobre 2020
İlhan ULUSAN, “Maddi Hukuk ve Usul Hukuku Bakımından Sulh Sözleşmesi”, İÜMHAD, 1971/7, s. 125 – 203
Saim ÜSTÜNDAĞ, Medeni Yargılama Hukuku, İstanbul 2000
Nihat YAVUZ, Borçlar Hukuku El Kitabı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018